6دلیل آبریزش دهان نوزاد و راهکار حل آن

زمان مطالعه: 8 دقیقه

حتما در نوزادانی که به آنها برخورده اید، چه فرزند خودتان باشد و چه دیگران، دیده اید که معمولا دهان آنها آبریزش دارد. خیلی ها هستند که آبریزش دهان نوزاد را بامزه می بینند و حس می کنند چون نوزادشان کمی تپل و چاق است، لپ های آویزانی دارد و به همین خاطر از دهانش آب می چکد. گرچه خیلی ها آبریزش دهان نوزاد را به چشم یک مشکل نمی بینند، اما این اتفاق در واقع می تواند در اثر نوعی عارضه باشد، هرچند تحت شرایطی خاص.

آبریزش دهان نوزاد به یک علت ثابت محدود نیست و می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. گرچه این یک مشکل جدی نیست، اما حل نکردن آن می تواند در آینده موجب بروز مشکلات جدی تری شود. پس بهتر است نسبت به آن سهل انگار نباشید و برای درمان آن اقدام کنید. 

در این مقاله قصد داریم تا 6 دلیل اصلی و رایج برای آبریزش دهان نوزاد را برشماریم و و راهکار حل آنها را نیز با شما در میان بگذاریم، تا از سلامت نوزاد خود در حال حاضر و در آینده اطمینان حاصل کنید.  

آبریزش دهان نوزاد چیست؟

آبریزش دهان نوزاد به معنای بیرون ریختن بزاق از دهان نوزاد به صورت غیرارادی است. این اتفاق اغلب ناشی از ضعف یا عدم رشد کامل عضلات دور دهان، یا تولید بیش از حد بزاق در دهان نوزاد است.

غده هایی که بزاق تولید می کنند را با نام غدد بزاقی می شناسند. انسان ها شش غده بزاقی دارند که در قسمت پایین دهان، گونه ها و نزدیک دندان های جلویی قرار گرفته اند. این غده ها روزانه 2 تا 4 پیمانه بزاق تولید می کنند. زمانی که این غدد بیش از حد لازم بزاق تولید کنند، نوزاد ممکن است آبریزش غیرارادی از دهان را تجربه کند.

آبریزش دهان نوزاد در دو سال اول زندگی امری طبیعی است. نوزادان اغلب تا 18 الی 24 ماهگی کنترل کامل بلع و عضلات دهان را در اختیار نمی گیرند. همچنین نوزادان در زمان دندان درآوردن هم ممکن است دچار آبریزش دهان بشوند.علاوه بر این، آبریزش دهان نوزاد در هنگام خواب نیز طبیعی است.

اما با این وجود آبریزش دهان می تواند ناشی از مشکلات دیگر مربوط به سلامتی عمومی و سلامت اعصاب هم باشد. مشکلاتی از قبیل فلج بل و فلج مغزی.

آبریزش دهان نوزاد از 1 تا 24 ماهگی

آبریزش دهان نوزاد یک اتفاق طبیعی و بخشی از فرآیند رشد محسوب می شود. آبریزش دهان نوزاد می تواند در مراحل مختلف رشد و بزرگ شدن، از ملایم تا شدید متغیر باشد. بسته به سن نوزاد آبریزش دهان می تواند متفاوت باشد.

زمانی که نوزاد بین 1 تا 3 ماهگی است ممکن است اصلا آبریزش دهان نداشته باشد. آبریزش دهان نوزاد در این برحه اتفاقی نادر است، چراکه اغلب، نوزاد در این زمان در حالت طاق باز و دراز کشیده است. به همین خاطر هم ممکن است در این بازه زمانی، یا حتی بعد از آن اصلا آبریزش دهان نداشته باشد. اما خیلی از نوزادان هستند که از سن 3 ماهگی آبریزش دهان را آغاز می کنند.

در سنین حدود 6 ماهگی، آبریزش دهان نوزاد تحت کنترل بیشتری است، اما زمانی که بچه نق می زند یا یک اسباب بازی در دهانش می گذارد، آبریزش دهان ادامه پیدا می کند. در بیشتر مواقع نوزادان در این سن شروع به دندان درآوردن می کنند و به همین خاطر دچار آبریزش دهان هم می شوند.

در سن 9 ماهگی نوزادان شروع به قل خوردن و سینه خیز رفتن می کنند. همچنین چون هنوز در مرحله دندان درآوردن هستند به آبریزش دهان ادامه می دهند. به یاد داشته باشید که در آوردن دندان، آبریزش دهان را تحریک و تشدید می کند.

در سن 15 ماهگی نوزادان معمولا شروع به راه رفتن و دویدن می کنند، اما ممکن است در زمان راه رفتن یا دویدن دچار آبریزش دهان نشوند. هرچند اگر درگیر کارهایی شوند که به تمرکز احتیاج دارند، ممکن است آب دهانشان راه بیفتد.

بچه ها در سن 18 ماهگی ممکن است در هنگام انجام فعالیت های معمول یا کارهایی که اندام های حرکتی آنها را درگیر می کنند، دچار آبریزش دهان نشوند. اما ممکن است در زمان غذا خوردن یا لباس پوشیدن دهانشان آبریزش کند.

در سن حدود 24 ماه، آبریزش دهان باید به کمترین حد خود برسد و کم کم متوقف شود.

آیا آبریزش دهان نقش مهمی در فرآیند رشد نوزاد دارد؟

بله، آبریزش دهان نوزاد نقش مهمی در فرآیند و رشد و بلوغ نوزاد ایفا می کند. آبریزش دهان علامتی از دندان درآوردن بچه است. همچنین آبریزش دهان و حباب درست کردن نشانه ای از رشد فیزیکی کودکان نوپا به شمار می روند. اگر نوزاد شما آبریزش دهان دارد یا حباب درست می کند، این خود نشانه ای از آن است که به مرحله جدیدی از رشد رسیده است. همچنین اگر فرزند شما بعد از بو کردن شیر یا غذا دچار آبریزش دهان می شود، باید این را به عنوان نشانه ای بر رشد سیستم بویایی او در نظر بگیرید.

آب دهان حاوی آنزیم هایی است که در سنین بین 4 تا 6 ماهگی، جهت هضم غذاهای نیمه جامد یا جامد برای نوزاد مفید هستند. بزاق دهان اسید معده را خنثی می کند و به رشد کامل خطوط روده و حفاظت از  مری در برابر التهابات نیز کمک می کند. بزاق همچنین به ترکیب کردن غذاها در دهان کمک می کند، و به خاطر ماهیت لزجی که دارد فرآیند بلع را آسانتر می کند. 

کدام آبریزش دهان نرمال نیست؟

زمانی که بعد از اتمام سن عادی آبریزش دهان نوزاد، بزاق دهانش همچنان به صورت غیرارادی جریان داشته باشد، به این اتفاق آبریزش دهان بیش از حد می گویند. اگر فرزند نوپای شما از سن 2 سالگی گذر کرده است و همچنان دچار آبریزش دهان است باید با یک پزشک متخصص اطفال در این باره مشورت کنید. گرچه این امر اغلب ناشی از تولید بیش از حد بزاق است، اما آبریزش دهان بیش از حد می تواند حاصل از ارتباط ضعیف بین دهان و زبان هم باشد. عدم وجود این ارتباط همچنین می تواند موجب دشواری در بلع برای نوزاد هم بشود.

6 علت آبریزش دهان بیش از حد در نوزادان

آبریزش دهان شدید و بیش از اندازه در نوزادان و کودکان نوپا می تواند حاصل از 6 علت زیر باشد:

1. دندان درآوردن

گرچه نوزادان تا 6 الی 8 ماهگی دندان ندارند، اما فرآیند درآوردن دندان به هر حال خیلی زود آغاز می شود. به همین دلیل است که کودکان از سن 3 ماهگی به بعد دچار آبریزش دهان می شوند. زمان که فاز دندان درآوردن شروع می شود، تولید بزاق دهان نیز افزایش می یابد و ممکن است در زمانی که دندان در حال بیرون زدن از لثه است، این آبریزش زیادتر هم بشود.

2. حالت باز بودن دهان

اگر نوزاد عادت داشته باشد که دهانش را برای مدت زیادی باز نگه دارد ممکن است دچارآبریزش دهان شود. چنانچه فرزندتان به خاطر مسدود بودن کانال بینی یا به خاطر هر نوع دردی، دهانش را زیاد باز نگه می دارد ممکن است قادر نباشد که براق را از طریق فواصل معمول داخل دهان قورت بدهد و دچار آبریزش دهان شود.   

3. متمرکز ماندن برای مدت طولانی

زمانی که نوزادان یا کودکان کم سن و سال زیاد روی یک موضوع یا فعالیت خاص تمرکز می کنند ذهنشان به شدت درگیر می شود. در این حالت تولید بزاق دهان تا 6 برابر افزایش پیدا می کند. در دوران نوزادی، توانایی کودکان برای بلعیدن بزاق دهان چندان زیاد نیست. به همین خاطر زمانی که روی یک فعالیت خاص متمرکز می شوند، حواسشان از وضعیت و کنترل دهان، و وحرکت دادن زبانشان پرت می شود و در نتیجه دچار آبریزش دهان بیش از حد می شوند.

4. غذا 

غده های داخلی دهان در واکنش به حس چشایی برای خوردن غذاهای متنوع فعال شده و بزاق تولید می کنند. خوردن غذاهای ترش مزه و تند موجب تولید بیشتر بزاق در دهان می شود.از همین رو وقتی نوزاد شما غذاهای ترش یا تندی مانند پرتغال، لیمو، گریپ فوروت یا فلفل می خورد ممکن است دچار آبریزش دهان بیش از حد معمول شود.

5. اختلالات عصبی

بسیاری از اختلالات عصبی مانند فلج بل و فلج مغزی علائمی از قبیل آبریزش دهان و تولید بیش از حد بزاق دارند. فلج بل یک اختلال عصبی موقتی است که روی بخشی از صورت تأثیر می گذارد. عارضه هایی که روی مغز اثر می گذارند، مانند فلج مغزی، فلج بل  و بیماری ویلسون روی کنترل عضلانی تأثیر می گذارند، که در نهایت می تواند موجب دشواری در بلع هم بشود. جمع و سرازیر شدن آب دهان، و حالت غیرعادی لب ها می توانند حاصل از این اختلالات باشند که موجب آبریزش بیش از حد آب دهان می شوند.

6. عوارض دارویی

بعضی از داروها از جمله داروهای خواب آور، مسکن درد یا داروهای معاینه چشم کودکان، یا حتی شیردهی نوزاد توسط مادر می توانند موجب افزایش تولید بزاق دهان نوزاد شوند. مسمویت با مواد فلزی نیز می تواند موجب بروز ترشح بیش از حد بزاق دهان و در نتیجه آبریزش دهان نوزاد شود.

آبریزش دهان کودکان در خواب

آبریزش دهان همانطور که اشاره کردیم مشکلی جدی نیست، اما اگر نوزاد شما در خواب هم دچار آبریزش دهان است، باید بیشتر مراقب او باشید. نه اینکه آبریزش دهان در خواب الزاما نشانه وجود یک بیمای جدی باشد، اما اگر بزاق دهان نوزاد در خواب هم جاری باشد، می تواند باعث کف کردن دهان شود یا به گلوی او باز گردد. در اغلب موارد نوزاد در این شرایط با گریه از خواب می پرد، اما ممکن هم هست که بزاق در حلق او گیر کرده و موجب خفگی و بند آمدن راه تنفس شود. در این وضعیت او حتی قادر به گریه کردن و صدا درآوردن هم نیست. پس باید مراقب او باشید و سعی کنید او را همیشه به پهلو بخوابانید تا اگر آب دهانش جاری شد به گلویش باز نگردد.

راهکارهایی برای درمان آبریزش دهان نوزاد

همانطور که اشاره کردیم آبریزش دهان نوزاد امری طبیعی است، و آبریزش دهان بخشی از رشد فیزیکی و بلوغ عادی نوزاد است. هرچند ادامه داشتن آبریزش دهان نوزاد در سن بالای 2 سالگی عادی نیست. چنانچه فرزند شما در سن بالای 2 سال همچنان دچار آبریزش دهان است نباید این موضوع را ساده بگیرید و در مورد آن سهل انگاری کنید. در این شرایط حتما باید با یک متخصص اطفال مشورت کنید، چراکه ممکن است این وضعیت به مراقبت های پزشکی احتیاج داشته باشد.

چنانچه کودک شما دچار آبریزش دهان بیش از حد است باید سریعا برای حل آن به یک پزشک متخصص مراجعه کنید، چراکه این اتفاق می تواند زندگی اجتماعی فرزند شما را تحت تأثیر قرار دهد و روی فعالیت های روزانه او اثر منفی بگذارد. چنانچه کودکتان زیاده از حد آبریزش دهان داشته باشد، متخصص اطفال به دنبال علائم زیر می گردد تا بتواند نتیجه گیری نهایی از وضعیت داشته باشد، و بهترین راه حل درمانی را ارائه دهد: 

• بچه می تواند به شکل مناسب دهانش را ببندد و زبانش را به طور کامل در دهان بچرخاند یا نه.
• بچه فرآیند بلع را به راحتی و به صورت عادی انجام می دهد یا نه. 
• بینی بچه گرفته و پر است یا نه.
• بچه رفلاکس های بلع طبیعی دارد یا نه.
• وضعیت دهان کودک چیست و اینکه آیا فک مستحکمی دارد یا نه.

بعد از این ارزیابی ها راهکارهای مناسب رایج برای برطرف کردن آبریزش دهان نوزاد عبارتند از: 

• کمک به کودک برای تمرین حالت های لب بسته
• کم کردن غذاهای اسیدی در رژیم غذایی کودک
• کار کردن روی ظرفیت بلع کودک
• تمرینات مربوط به محکم کردن عضلات صورت
• بهبود آگاهی از احساسات دهانی برای کمک به کودک جهت فهمیدن اینکه کی دهانش خیس شده است
• درمان حرکت دهانی برای تقویت عضلات فک، گونه ها و لب ها. این تمرین به کودک کمک می کند تا بزاق دهانش را به شکل مناسبی قورت بدهد

سخن آخر

آبریزش دهان نوزاد تا سن 2 سالگی امری طبیعی است و بخشی از فرآیند رشد او به شمار می رود. میزان و حجم این آبریزش می تواند به بسته به مراحل مختلف رشد، از جمله دندان درآوردن متغیر باشد، اما اگر این آبریزش تا بعد از 2 سالگی هم ادامه پیدا کرد باید به فکر درمان ها و مراقبت های پزشکی باشید. چراکه این اتفاق یا ناشی از اختلالات عصبی است، یا ناشی از عادات نامناسبی که در هر صورت زندگی آینده کودک را تحت تأثیر قرار می دهد و بهتر است هرچه زودتر درمان شود.