نحوه ماساژ چشم نوزاد برای باز شدن مجرای اشکی چگونه است؟

مجرای اشکی یک لوله کوچک است که باعث می‌شود اشک از چشم‌ها به داخل بینی یا سطح چشم تخلیه شود. هنگامی که اشک بر سطح چشم جاری می‌شود، تمامی بخش‌های سطح چشم را تمیز و مرطوب نگه می‌دارد. در صورتی که مجرای اشکی دچار انسداد شود، اشک از چشم‌ها تخلیه نمی‌شود. هنگامی تولد نوزادان این احتمال که مجرای اشکی آنها کاملاً مسدود شده باشد، وجود دارد. در صورتی که مجرای اشکی مسدود باشد، کودک گریه می‌کند، اما هیچ اشکی از چشمان او جاری نمی‌شود.

این موضوع اگر ادامه دار باشد، ممکن است باعث شود سطح چشم‌های نوزاد خشک شده و باعث بروز بیماری در نوزاد شود. گاهی اوقات این موضوع تا یک سالگی کودک ادامه دار است و ممکن است بدون هیچ روش درمانی به صورت خود به خودی بهبود پیدا کند. گاهی نیز برای باز شدن انسداد مجرای اشکی  از روش‌های مختلفی مثل ماساژ استفاده می‌شود. در این مقاله از مجموعه ۳۰ سیب قصد داریم دربارۀ نحوه ماساژ چشم نوزاد برای باز شدن مجرای اشکی به طور کامل صحبت کنیم. 

وظایف مجرای اشکی 

• مجرای اشکی نقش مهمی در مرطوب نگه داشتن سطح چشم دارد. 
• از مجرای اشکی مایعی ترشح می‌شود که این مایع می‌تواند آلودگی‌های روی سطح چشم را از بین ببرد. 
• علاوه بر این، در صورتی که چشم نسبت به یک مادۀ خارجی حساسیت نشان دهد، این غدۀ اشکی بلافاصله ترشح می‌شود تا ماده را از روی سطح پاک کند و از ایجاد حساسیت، قرمزی و متورم شدن چشم جلوگیری کند. 
• یکی از مشکلات رایجی که معمولاً به کمک مجرای اشکی رفع می‌شود، ورود خاک و گرد و غبار به چشم‌هاست. در این شرایط، بلافاصله چشم‌ها بسته می‌شوند و از طریق مجرای اشکی مایعی ترشح می‌شود که  گرد و غبار وارد شده در چشم را خارج می‌کند. 
• غدد اشکی در زیر پلک قرار دارند و به کمک این غدد همواره چشم ما مقداری مرطوب است. حتی در زمانی که گریه نمی‌کنیم، باز هم کمی اشک از طریق مجرای اشکی تولید می‌شود که باعث می‌شود دچار خشکی چشم و سوزش چشم نشویم. 
• فعالیت مجرای اشکی با پلک زدن انسان گسترش می‌یابد؛ به همین دلیل یکی از راه‌های برطرف کردن خستگی و خشکی چشم، پلک زدن مکرر تا چند ثانیه است. 
• هنگام گریه کردن مقدار زیادی مایعات توسط مجرای اشکی تولید می‌شود. پس از به اتمام رسیدن گریه، مقدار مشخصی اشک در مجرای اشکی باقی می‌ماند؛ این مقادیر ممکن است وارد بینی شود. 

مایع اشکی تنها ماده‌ای نیست که از طریق مجرای اشکی تولید می‌شود. از غدد دیگر در نزدیکی چشم، مایعات دیگری نیز ترشح می‌شود که همۀ آنها نقش محافظت و پاکیزگی سطح چشم را بر عهده دارند. 

علت بسته شدن مجرای اشکی در نوزادان

یکی از مشکلاتی که برای بسیاری از نوزادان بلافاصله پس از تولد به وجود می‌آید، انسداد مجرای اشکی است. 

دلیل این موضوع این است که هنگام تولد نوزاد، سطح خارجی مجرای اشکی به وسیله سلول‌های مرده پوشیده می‌شود. در نتیجه نوزاد هنگام گریه کردن نمی‌تواند اشک بریزد. این موضوع در ابتدا ممکن است مسئلۀ کوچکی باشد؛ اما به مرور زمان برای کودک آزار دهنده خواهد بود. زیرا سوزش و خشکی زیادی را در سطح چشم، برای نوزاد ایجاد می‌کند. معمولاً هر دو غدۀ اشکی با یکدیگر غیر فعال می‌شوند؛ اما در صورتی که یکی از آنها نیز مسدود باشد، این امکان وجود دارد که از یکی از چشم‌ها اشک سرازیر شود. 

چند هفته بعد معمولاً مجرای اشکی باز می‌شود. در ابتدا چشم در حالت طبیعی نیز مقدار کمی آب داشته و پر از اشک می‌شود که به مرور زمان این مشکل برطرف خواهد شد. در این شرایط مخاط و مایعات زیادی از چشم ترشح می‌شود. ترشح این مایعات باعث می‌شود هنگامی که نوزاد از خواب بیدار می‌شود، روی مژۀ او مقدار زیادی پوست خشک قرار گرفته باشد. شما از طریق مشاهدۀ این علائم متوجه انسداد مجرای اشکی خواهید شد. بنابراین توصیه می‌شود پس از مشاهدۀ این علائم از طریق مراجعه به پزشک مراحل درمان را آغاز نمایید.

علائم انسداد مجرای اشکی در نوزادان

می‌توان به راحتی با بررسی چند مسئله میزان انسداد مجرای اشکی نوزاد را مورد بررسی قرار داد. 

به طور معمول وقتی نوزاد دچار انسداد مجرای اشکی شده باشد، حتی در زمانی که گریه نمی‌کند نیز ممکن است یک پوستۀ خشک شده روی مژه‌های او ایجاد شده یا قرمزی و سوزش بسیار خفیفی روی  پلک‌ها و چشم‌ها مشاهده شود. به خصوص در زمانی که کودک چشمان خود را مالش می‌دهد، آثار قرمزی چشم به خوبی قابل مشاهده خواهد بود. 

از زمان تولد تا حدود دوازده هفتگی نوزاد، نشانه‌ها و علائم مربوط به بسته شدن مجرای اشکی قابل مشاهده است. گاهی اوقات این مشکل تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که مجرای اشکی کاملاً عفونی می‌شود و علائم آن بسیار خطرناک خواهد بود. در این شرایط میکروب‌ها و آلودگی‌ها داخل مجرای اشکی تجمع پیدا می‌کنند و باعث ایجاد عفونت می‌شوند. این عفونت ممکن است رشد پیدا کرده و باعث ترشح مایع زرد یا سبز رنگ از چشم شده و باعث قرمزی چشم و پلک شود.

 آیا انسداد مجرای اشکی چشم خطرناک است؟

به طور کلی انسداد مجرای اشکی چشم یک موضوع خطرناک و دائمی نیست و در صورت بروز در  نوزادان و کودکان، پس از مدتی از بین خواهد رفت. در برخی نوزادان پس از چند روز یا چند هفته به طور کامل این مشکل رفع می‌شود. تنها زمانی انسداد مجرای اشکی باید برای والدین نگران کننده باشد که مدت زمان انسداد مجرای اشکی بسیار طولانی باشد. به عنوان مثال در صورتی که پس از چند ماه یا یک سال باز هم این مشکل برطرف نشد، حتماً باید برای درمان آن به پزشک متخصص مراجعه کنید. 

علاوه بر اینکه این موضوع برای آیندۀ فرزند خطرناک است، به خودی خود طی دوران انسداد مجرای اشکی چشم، ممکن است مشکلی برای چشم کودک رخ دهد. زیرا با ادامه دار شدن انسداد مجرای اشکی، عوارضی به همراه خواهد داشت.

 به عنوان مثال در صورتی که برای مدت طولانی، انسداد مجرای اشکی ادامه داشته باشد، به مرور زمان چشم کودک ملتهب و قرمز رنگ می‌شود و کودک به طور بی‌وقفه چشم خود را مالش می‌دهد. اگر پلک‌ها به صورت مکرر به یکدیگر بچسبند و کودک هنگام گریه کردن توانایی اشک ریختن نداشته باشد، شما باید متوجه شوید که انسداد مجرای اشکی برای مدت طولانی است که ایجاد شده است.

درمان مجرای اشکی چشم نوزاد با ماساژ چشم

یکی از روش‌های درمان انسداد مجرای اشکی، استفاده از روش‌هایی مثل ماساژ چشم‌هاست. در صورتی که قصد دارید از طریق ماساژ دادن، انسداد مجرای اشکی نوزاد را از بین ببرید، در وهلۀ اول توجه کنید که این کار را باید با دقت بسیار زیادی انجام دهید. هرگونه فشار به مجرای اشکی و چشم نوزاد می‌تواند خطرناک باشد. بهترین راه حل این است که قبل از انجام این کار با پزشک مشورت کنید. در صورتی که با ملایمت ماساژ را انجام دهید، خیلی زود انسداد مجرای اشکی از بین خواهد رفت و مشکلات مربوط به چشم، مثل قرمزی و تورم نیز رفع خواهد شد. 

1. ابتدا انگشت سبابۀ خود را به سمت گوشۀ داخلی چشم ببرید
2. سپس انگشت سبابۀ خود را در راستای بینی قرار داده و از بالا به سمت پایین در راستای بینی خیلی آرام فشار دهید. 

این کار را چند بار تکرار کنید تا مجرای اشکی به مرور باز شود، در صورتی که چند روز پیاپی این فرآیند را انجام دهید، در نهایت پس از یک الی دو هفته می‌توانید مجرای اشکی نوزاد را باز کنید. با توجه به این که مجرای اشکی چشم بسته شده است، ممکن است مقدار زیادی آب از چشم نوزاد خارج شود. ماساژ دادن ممکن است این اشک اضافی که روی چشم ایجاد می‌شود را از بین ببرد‌. با توجه به اینکه بسته شدن مجرای اشکی در بسیاری از نوزادان اتفاق می‌افتد، شما به تنهایی با کمک این روش می‌توانید مجرای اشکی را باز کنید و در صورتی که با استفاده از ماساژ دادن مشکل رفع نشود، باید با پزشک مشورت کنید.

دیگرروش‌ های درمان انسداد مجرای اشکی

علاوه بر درمان انسداد مجرای اشکی از طریق ماساژ، در ادامۀ این مطلب از مجموعه ۳۰سیب به بررسی دیگر روش‌های درمانی انسداد مجرای اشکی می‌پردازیم.

• تمیز کردن چشم 

ممکن است طی روزهای اولیه با ماساژ دادن چشم نوزاد مشکل حل نشود و همچنان پلک‌ها به یکدیگر بچسبد. بنابراین هر روز گوشه‌های داخلی چشم و اطراف آن را پاک کنید. 

1. برای انجام این کار ابتدا مقداری آب را بجوشانید. 
2. سپس صبر کنید تا دمای آب جوشانده شده کاملاً پایین آمده و خنک شود. 
3. سپس مقداری از آن را روی گاز استریل بریزید و گوشه‌ها و اطراف چشم نوزاد را کاملاً پاک کرده و تمیز کنید. 

گاهی ممکن است پزشک برای ضدعفونی کردن چشم نوزاد قطره‌های چشمی تجویز کند. این قطره‌ها خاصیت آنتی باکتریال دارند و می‌توانند محیط چشم را پاکیزه نگه دارند؛ اما تأثیر چندانی بر انسداد مجرای اشکی نخواهند داشت و انسداد مجرای اشکی در اکثر مواقع یا به شکل خود به خود از بین می‌رود یا باید از طریق ماساژ باز شود.

• قطره چشم 

اگرچه ماساژ مجرای اشکی چشم، می‌تواند تا حدود زیادی بر درمان انسداد مجرا تأثیر گذار باشد، اما این موضوع تنها روش برای درمان انسداد مجرای اشکی چشم نیست. یکی از روش‌های رایج که برای درمان این بیماری انجام می‌شود، استفاده از قطرۀ چشم است. انسداد مجرای اشکی باعث می‌شود میزان عفونت، سوزش و تورم سطح چشم افزایش یابد. به همین دلیل استفاده از قطره‌های چشمی که سطح چشم را ضدعفونی می‌کند، در رفع این مشکل مؤثر خواهد بود.این روش، یک روش مستقیم برای باز شدن مجرای اشکی نیست؛ اما می‌تواند با کاهش میزان عفونت، اثرات انسداد مجرای اشکی را کاهش دهد.

• کمپرس آب گرم

یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای درمان انسداد مجرای اشکی استفاده از کمپرس آب گرم است. شما می‌توانید یک حوله یا پارچه را به اندازۀ کافی گرم کنید یا از کمپرس آب گرم استفاده کنید و آن را روی مجرای اشکی نوزاد قرار دهید. سپس سعی کنید کمپرس آب گرم را روی مجرای اشکی به آرامی فشار دهید تا به مرور انسداد مجرای اشکی برطرف شود.

سخن پایانی 

در این مقاله از مجموعه ۳۰ سیب نحوۀ ماساژ چشم برای باز شدن مجرای اشکی نوزاد و دیگر روش‌های درمان انسداد مجرای اشکی بیان شد. بسیاری از نوزادان ممکن است پس از تولد نتوانند به راحتی اشک بریزند. علت این موضوع این است که مجرای اشکی آن‌ها کاملاً بسته شده است. امروزه می‌توان به کمک روش‌های مختلفی انسداد مجرای اشکی را برطرف کرد. یکی از روش‌های رایج برای درمان انسداد مجرای اشکی ماساژ دادن چشم نوزاد است. 

ممکن است پس از چند ماه این مشکل برطرف شود و نیازی به درمان تخصصی نباشد؛ اما تعدادی از کودکان هستند که حتی پس از گذشت چند سال نیز مجرای اشکی آنها باز نشده است. در این زمان باید به پزشک مراجعه کرد و از روش‌های درمانی مثل قطره یا پماد کمک گرفت. در مواردی که مشکل خیلی شدید باشد، باید طبق تشخیص پزشک از طریق جراحی این کار را انجام داد.

منابع:

kidshealth.org