نحوه ماساژ نوزاد و معرفی بهترین روغن برای آن

ماساژ برای نوزاد شما آرامش بخش و مفید است و حتی ممکن است این کار برای شما نیز لذت بخش باشد. استفاده از روغن ماساژ مناسب، یکی از فاکتور‌هایی است که شما هنگام ماساژ دادن نوزاد خود باید حتماً به آن توجه کنید. یک ماساژ مناسب می‌تواند به محافظت از پوست نرم و لطیف کودک شما کمک کند و در عین حال طراوت و تازگی پوست نوزاد شما را حفظ کند. 

مجموعه ۳۰ سیب سعی دارد در این مطلب شما را با نحوۀ ماساژ دادن نوزاد آشنا کند و بهترین روغن‌ برای ماساژ نوزاد را خدمت شما معرفی کند.

مزایای ماساژ دادن نوزاد 

هنر باستانی ماساژ نوزاد، برای صدها سال توسط فرهنگ‌های مختلف در سراسر جهان انجام شده ‌است. ماساژ دادن نوزاد یکی از اولین محرک‌هایی است که والدین می‌توانند برای رشد هر چه بهتر نوزاد خود فراهم کنند. با انجام ماساژ‌های ساده شما می‌توانید نقش خود را به عنوان والدین، در ارتقاء و رشد مطلوب فرزندتان قوی‌تر کنید. در ادامه مزایای ماساژ نوزاد که بر اساس نظر تراپیست‌ها و از لحاظ پزشکی مورد تأیید است را بیان می‌کنیم:

• ماساژدادن نوزاد طریق تماس چشم ‌در‌ چشم، لبخند زدن، آواهای صوتی آرامش بخش، لمس محبت آمیز، نوازش و تعامل متقابل؛ باعث ایجاد پیوندی قوی‌تر بین نوزاد و والدین می‌شود. 
• ماساژ دادن صحیح نوزاد می‌تواند جریان انتقال اکسیژن و مواد مغذی را به سلول‌های بدن نوزاد افزایش داده و الگوهای تنفسی و سلامت ریه‌ها را بهبود بخشد. 
• ماساژ نوزاد ترشح هورمون‌ها، از جمله هورمون‌های رشد را در بدن نوزاد افزایش داده و می‌تواندبه نورون‌های مغز برای رشد بیشتر و بهتر که در نتیجه باعث افزایش مهارت‌های‌ ذهنی نوزاد می‌شود، کمک کند.
• در درمان بیماری‌هایی مانند گرفتگی عضلات و یبوست مؤثر است.
• ماساژ دادن نوزاد در ارتقاء رشد اجتماعی و عاطفی نوزاد مؤثر است.
• به آرامش کودک و رهایی ازتنش‌های ایجاد شده توسط محرک‌های روزانه کمک می‌کند.
• باعث کاهش تحریک‌پذیری،گریه و بیقراری زیاد و مشکلات روده می‌شود.
• باعث تنظیم عادات رفتاری و تقویت خواب نوزاد می‌شود.

همانطور که گفته شد ماساژ دادن نوزاد برای والدین نیز مفید است. برخی فواید ماساژ دادن نوزاد برای والدین عبارتند از:

• درک بهتر نشانه‌های نوزاد
• تقویت ارتباط و روابط عاطفی بین والدین و نوزاد
• افزایش اعتماد ‌به ‌نفس و مهارت‌های مدیریت 
• افزایش توجه والدین به حرف‌ها و حرکات کودک

ارتباط ماساژ نوزاد با رشد مهارت های پنجگانه

در کل می‌توان گفت رشد اولیۀ نوزاد تحت تأثیر لمس است. ماساژ دادن نوزاد باعث تقویت مهارت‌های پنجگانه در او می‌شود. در ادامه به مهارت‌های پنجگانه و ارتباط آن با فرآیند‌های ماساژ اشاره شده است.

• مهارت‌های ارتباطی: نگاه مستقیم چشم، گوش دادن و تقویت چرخش سر
• مهارت‌های حرکتی: بهبود هماهنگی عضلات
• مهارت‌های اجتماعی: نوزاد و والدین را تشویق می‌کند تا تعامل اجتماعی بیشتری با هم داشته باشند و و زمان بیشتری را با هم بگذرانند.
• مهارت‌های خودیاری: دستیابی کودک به کنترل حرکت اندام‌های بدن ازطریق ماساژ نوزاد
• مهارت‌های شناختی: مهارت‌های شناختی، مهارت‌های اصلی مغز نوزاد برای تفکر، یادگیری، خواندن و استدلال و توجه است.

نحوه ماساژ نوزاد

همانطور که گفته شد ماساژ نوزاد می‌تواند برای او آرامش بخش باشد. البته به شرطی که به صورت درست، در شرایط مناسب و با استفاده از روغن مناسب انجام شود. مراحل ماساژ نوزاد به شکل اصولی این‌گونه است:

۱.ماساژ پا

• چند قطره روغن ماساژ نوزاد را در دستان گرم خود بریزید. مطمئن شوید دستان شما دمای مناسبی دارد؛ زیرا اگر دمای دست شما پایین باشد، برای نوزاد آزار دهنده‌ است. 
• از پاشنه تا انگشتان پای نوزاد را با حرکات ملایم و آهسته ماساژ دهید. همیشه یک دست خود را روی بدن کودک نگه دارید؛ اگر علائم آلرژیک نسبت به روغنی که از آن استفاده کرده‌اید را مشاهده نمودید، به سرعت آن را پاک کرده و به پزشک عمومی یا متخصص اطفال مراجعه کنید. 

البته بهتر است در اولین مرتبۀ استفاده از یک نوع روغن ماساژ، قبل از استفاده از روغن ماساژ برای کل بدن نوزاد، ابتدا کمی از آن را روی قسمت داخلی پوست بازو امتحان کنید. پوست داخلی بازو نازک بوده و حساس است، از این رو در صورتی که نوزاد به آن روغن حساس باشد، ناحیه‌ای که تست کرده‌اید ملتهب و قرمز خواهد شد.

• در مرحلۀ بعدی از ماساژ دادن نوزاد، باید حرکات صاف و طولانی روی پای نوزاد انجام دهید. به این صورت که از مچ پا تا ران و روی باسن نوزاد را ماساژ دهید. هر دو پا را دقیقاً به همین روش و پشت سر هم ماساژ دهید. توجه داشته باشید که از برخورد روغن با ناحیه تناسلی نوزاد به شدت اجتناب کنید.
• سپس پای کودک را بلند کنید و دست خود را زیر زانوی فرزندتان نگه دارید و به آرامی آن را به سمت شکم فشار دهید.

۲.ماساژ بالاتنه برای نوزادان

• ماساژ بالاتنه را با دستان خود از شانه‌های نوزاد شروع کنید و ضربه‌های ملایمی به قفسه سینه او وارد کنید؛ توجه داشته باشید که این ضربه‌ها باید خیلی ملایم باشد. 
• در مرحلۀ بعد، بازوهای کودک را با نوازش از شانه‌ها به سمت پایین و به سمت مچ ماساژ دهید. سعی کنید هنگام این کار، از برخورد روغن با کف دست و انگشتان کودک جلوگیری کنید؛ زیرا ممکن است نوزاد دست خود را در دهان قرار داده و دچار حساسیت  شود. اگر به طور اتفاقی دست نوزادتان روغنی شد، قبل از اینکه انگشتانش را به دهان ببرد، آن‌ها را پاک کنید.
• در مرحلۀ بعد به سراغ شکم نوزاد می‌رویم، اگر احساس کردید شکم نوزاد نرم است آن را با حرکات دایره‌ای و در جهت عقربه‌های ساعت ماساژ دهید. اگر احساس کردید که فرزندتان با انجام این کار نا آرام شد، از انجام این مرحله دست بکشید و به مرحلۀ بعدی بروید. 
• اگر بند ناف نوزاد هنوز کاملاً خوب نشده است، از دست زدن به ناحیۀ ناف خودداری کنید. توجه کنید به ناحیۀ نوک سینه و شکم کودک فشار وارد نکنید.

۳.مرحله ماساژ صورت و پشت نوزاد 

در این مرحله فقط از سر‌ انگشتان خود برای ماساژ صورت کودک استفاده می‌کنیم؛ زیرا اگر ناخودآگاه فشار زیادی بر جمجمۀ کودک وارد شود ممکن است آسیب‌های زیادی به دنبال داشته باشد و حتی موجب سکتۀ مغزی در نوزاد شود. زیرا جمجمۀ نوزاد هنوز به اندازۀ کافی محکم نشده است. 

• انگشتان خود را از وسط پیشانی نوزاد و از قسمت بیرونی صورت به سمت داخل و گونه‌های او با حرکات ملایم می‌کشیم. 
• پوست سر او را به آرامی و به صورت دایره‌های کوچک ماساژ می‌دهیم. 
• اگر نوزاد پس از پایان ماساژ، بدنش همچنان آرام است و بی قراری نمی‌کند می‌توانید او را روی شکم خود بچرخانید و از سر تا پا با ضربات نرم و طولانی او را ماساژ دهید. دقت کنید این ضربات نرم باشد؛ زیرا فشار ناگهانی به نخاع کودک ممکن است آسیب‌های غیرقابل جبرانی برای او به همراه داشته باشد. 
• در مرحله آخر کودک خود را نوازش کنید و او را در آغوش بگیرید.

نکات مهم هنگام ماساژ دادن نوزاد 

• ابتدا مطمئن شوید اتاق گرم است و دمای آن برای نوزاد مناسب است؛ زیرا هنگام ماساژ کودک برهنه است و ممکن است سرما بخورد.
• نوزاد باید شرایط مناسبی از لحاظ خلقی داشته باشد، یعنی بهانه گیر و خسته نباشد. خود شما هم باید در شرایط آرام و هوشیاری باشید. توجه به این نکته مهم است که هرگز هنگام عصبانیت یا بی حوصله‌گی اقدام به ماساژ دادن نوزاد خود نکنید.
• بهتر است ماساژ دادن نوزاد را بعد از چرت زدن نوزاد یا بعد از حمام انجام دهید. زمان استاندارد ماساژ نوزاد بین ده تا سی دقیقه است.
• مطمئن شوید ناخن‌هایتان کوتاه و تمیز است؛ زیرا پوست نوزادان بسیار لطیف است و ممکن است خراشیده شود.
• در هر مرحله از ماساژ که هستید اگر آثار خسته شدن و بی قراری در نوزادتان مشاهده کردید؛ ماساژ را متوقف کنید و باقی مراحل ماساژ را در فرصتی دیگر انجام دهید.
• در تمام مراحل ماساژ، توجه داشته باشید که فشار ناهنجار بر بدن نوزاد وارد نکنید.

روغن ماساژ نوزاد

 بهتر است از روغن‌های طبیعی برای ماساژ دادن نوزاد استفاده کنید؛ اما توجه داشته باشید همۀ روغن‌های طبیعی، فرمولاسیون یکسانی ندارند. ممکن است بعضی روغن‌های طبیعی نیز برای کودک شما حساسیت‌زا باشند. پس لطفاً فقط به صرف طبیعی بودن، روغنی را انتخاب نکنید و سعی کنید از بین روغن‌هایی که معمولاً برای پوست حساس کودک بی خطر هستند، روغنی را که مطابقت بیشتری با پوست فرزندتان دارد، انتخاب کنید.

بهترین روغن های طبیعی برای ماساژ کودک 

در ادامۀ این مطلب از مجموعه ۳۰ سیب، انواع روغن‌های طبیعی برای ماساژ دادن نوزاد را بیان خواهیم کرد. البته باز هم نظر ما بر این است، ابتدا انواع روغن‌ها و خواص آنها را بشناسید؛ اما در نهایت با مشورت پزشک متخصص، بهترین روغن ماساژ را مطابق با نوع پوست نوزاد خود انتخاب کنید.

• روغن نارگیل

 یک مطالعۀ پزشکی در سال ۲۰۲۰ نشان داد استفاده از روغن نارگیل خالص برای نوزادان نارس، به بهبود و تقویت پوست آن‌ها کمک کرده است. روغن نارگیل می‌تواند این تأثیر را برای همۀ نوزادان داشته باشد. روغن نارگیل علاوه بر اینکه به عنوان روغن ماساژ کاربرد دارد به عنوان مرطوب کننده نیز برای نوزادان گزینۀ مناسبی است.

• روغن بادام

روغن بادام سرشار از ویتامین E  است. تحقیقات بالینی در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد استفاده از روغن بادام به عنوان روغن برای ماساژ دادن نوزاد بی خطر است. استفاده از این روغن برای نوزادان نارس نیز باعث ضخامت و استحکام پوست می‌شود و عموماً هیچ عارضۀ جانبی ایجاد نمی‌کند.

• وازلین

 وازلین نیز به عنوان یک لوسیون برای نوزاد بسیار مفید است و در تحقیقات و بررسی‌ها، عارضۀ جانبی در اثر استفاده از آن مشاهده نشده است.

• روغن دانه انگور

روغن هستۀ انگور، یک روغن فشردۀ سرد است که به طور معمول استفاده از آن به عنوان روغن ماساژ برای نوزاد بی‌خطر است.

• روغن بابونه

لوسیون بابونه تسکین دهندۀ اگزمای کودک و جوش‌های ناشی از پوشک است. استفاده از روغن بابونه به عنوان روغن ماساژ برای نوزاد کاملاً بی خطر است. همچنین این روغن به درمان اگزما، پوست خشک و خارش پوست کمک می‌کند.

• روغن جوجوبا

روغن جوجویا برای نوزادان مبتلا به اگزما توصیه می‌شود؛ زیرا سرشار از ویتامین E است و باعث بهبود سریع‌تر پوست می‌شود.

• روغن دانه گل گاوزبان

 روغن دانه گل گاو زبان سرشار از اسیدهای چرب است و می‌تواند در تسکین و التیام پوست کودک شما مؤثر باشد.

• روغن گل رز

 روغن گل رزسرشار از چربی است که برای پوست کودک مفید است و به ترمیم بافت‌های آسیب دیدۀ پوست کمک می‌کند. همچنین برای تسکین قرمزی و سوزش ناشی از اگزما و سایر بثورات پوستی  نیز بسیار مفید است.

• روغن جو دوسر

 روغن جو دوسر در لوسیون‌های ساخته شده برای بزرگسالان نیز وجود دارد و یکی از متداول‌ترین مواد استفاده شده در محصولات مراقبت از پوست است. برای پوست نوزاد نیز اثر رفع بثورات پوستی، خشکی ورفع خارش پوست را دارد.

از کدام روغن های طبیعی برای ماساژ دادن نوزاد باید اجتناب کرد؟

همانطور که ذکر شد صرفاً طبیعی بودن یک روغن، دلیل کافی جهت استفاده از آن برای ماساژ دادن نوزاد نیست. حتی روغن‌های طبیعی نیز می‌توانند باعث تحریک پوست شوند. در ادامه تعدادی از روغن‌هایی که نباید از آن‌ها برای ماساژ دادن پوست نوزاد خود، استفاده کنید ذکر شده است.

• روغن زیتون

 اگرچه روغن زیتون، یک انتخاب سالم و مقوی برای قلب و رژیم غذایی روزانۀ شماست؛ اما برای پوست لطیف نوزاد یا حتی خود شما انتخاب مناسبی نیست. یکی از چربی‌های موجود در روغن زیتون «اسید اولئیک» نام دارد. این چربی می‌تواند به جای بهبود پوست، آن را تجزیه کند. روغن زیتون انتخاب مناسبی برای پوست نیست مخصوصاً اگر شما یا نوزادتان مبتلا به اگزما یا دیگر مشکلات پوستی باشید.

• روغن آووکادو

 پوره آووکادو یک غذای عالی برای کودکی است که تازه شروع به مصرف غذاهای جامد کرده است؛ اما روغن آووکادو اصلاً برای پوست کودک مناسب نیست. روغن آووکادو مانند روغن زیتون، حاوی «اسید اولئیک» است؛ این ماده می‌تواند موجب تحریک و تخریب پوست شود.

• روغن بادام زمینی

روغن بادام زمینی حاوی پروتئین است. برخی نوزادان ممکن است به بادام زمینی حساسیت داشته باشند؛ در نتیجه استفاده از روغن بادام زمینی ممکن است موجب بروز تحریکات پوستی و واکنش‌های بدنی در کودک شود.

• روغن خردل

روغن خردل می‌تواند پوست کودک را به شدت تحریک و گرم کند.

• روغن سویا

روغن سویا نیز مانند روغن زیتون ممکن است دیوار دفاعی پوست را بشکند و باعث تحریک و قرمزی پوست شود.

• روغن چای

 روغن درخت چای دارای خواص ضد باکتریایی و ضد ویروسی است؛ اما برای پوست ظریف و حساس کودک، ممکن است تحریک کننده باشد.

سخن پایانی

همانطور که در این مطلب از مجموعه ۳۰ سیب ذکر شد؛ ماساژ تأثیر مطلوبی بر ارتباط نوزاد و والدین و همچنین تأثیر فراوانی بر رشد جسمی و روحی کودک دارد. انجام مراحل ماساژ باید با احتیاط کامل، به ترتیب و در شرایط مناسب انجام شود. بهتر است برای ماساژ دادن نوزاد از روغن‌های طبیعی استفاده کنیم؛ اما باید بدانید همۀ روغن‌های طبیعی نیز برای کودک مفید نیستند و حتی تعدادی از آن‌ها نیز ممکن است برای کودک مشکلاتی را ایجاد کنند پس بهتر است در انتخاب روغن مناسب برای ماساژ دادن کودک دقت زیادی داشته باشید. مجموعه ۳۰ سیب آرزومند صحت و سلامتی شما و نوزاد شماست.