یکی از مشکلاتی که ممکن است زنان آن را تجربه کنند، مشکل نارسایی دهانه رحم است. این اختلال می‌تواند موجب بروز مشکلاتی همچون زایمان زودرس یا حتی سقط جنین شود. حال ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که منظور از نارسایی دهانه رحم چیست؟ آیا این مشکل را می‌توان درمان کرد؟ روش‌های درمانی آن چگونه است؟ در این مقاله از سی سیب به این سوالات پاسخ می‌دهیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
نارسایی دهانه رحم چیست؟
دهانه رحم در انتهای پایینی دستگاه تناسلی زنان قرار دارد. دهانه رحم بخشی از رحم است که به داخل واژن باز می‌شود. قبل از بارداری، به طور معمول دهانه رحم سفت و بسته است. در دوران بارداری، دهانه رحم نرم، کوتاه و باز و گشاد می‌شود تا بتوانید زایمان کنید. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که دهانه رحم در دوران بارداری خیلی زودتر از زمان موعود و بی‌سر و صدا باز شود. این مشکل خود می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی بزرگ‌تر همچون سقط جنین یا زایمان زودرس شود. از هر صد بارداری یک مورد دچار این مشکل می‌شود.
علت نارسایی دهانه رحم چیست؟
دلایل مختلفی می‌تواند موجب بروز این مشکل شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- جراحی قبلی دهانه رحم و سابقه بیماری زنان و زایمان:
زنانی که ضایعات پیش سرطانی دهانه رحم را از طریق بیوپسی مخروطی (برداشتن یک قطعه بافت مخروطی شکل از دهانه رحم) یا LEEP (روش برش الکتروسرجری حلقه‌ای) برداشته بودند، ممکن است در معرض خطر نارسایی دهانه رحم باشند.
برخی از روش‌های جراحی که برای درمان ناهنجاری‌های دهانه رحم ناشی از اسمیر غیرطبیعی پاپانیکولائو استفاده می‌شوند، می‌تواند منجر به ایجاد این مشکل شود.
تشکیل غیرطبیعی رحم یا دهانه رحم نیز می‌تواند دلیل دیگری برای بروز این مشکل باشد.
- افزایش سن مادر:
با افزایش سن، ماهیچه‌های اطراف دهانه رحم شروع به از دست دادن خاصیت ارتجاعی خود می‌کنند و در نتیجه ممکن است دهانه رحم ضعیف شود.
- شرایط مادرزادی:
دهانه رحم کوتاه، ناهنجاری‌های رحمی و اختلالات ژنتیکی نیز می‌توانند دلیل بروز این مشکل باشند.
- رحم آسیب دیده به دلیل از سقط جنین یا زایمان قبلی:
به نظر می‌رسد زنانی که دو بار یا بیشتر در سه ماهه دوم بارداری سقط جنین داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
- اختلالات کلاژن:
سندرم اهلرز-دانلوس و سندرم مارفان که بر کلاژن (پروتئینی در بدن که به پوست و بافت‌ها قدرت و حالت کشسانی می‌دهد) تأثیر می‌گذارد، می‌توانند خطر را افزایش دهند.
- قرار گرفتن در معرض هورمون‌های مصنوعی:
قرار گرفتن در معرض دی اتیل استیل‌بسترول (DES)، یک هورمون مصنوعی (ساخت بشر) که در گذشته به برخی از زنان داده می‌شد تا به آن‌ها در داشتن بارداری موفق کمک کند. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض استروژن مصنوعی قبل از تولد با نارسایی دهانه رحم مرتبط است.
علائم نارسایی دهانه رحم چیست؟
این مشکل نشانه و علامت خاصی ندارد. معمولا هم پس از سقط جنین در سه ماهه اول بارداری، پزشکان متوجه این مشکل می‌شوند. اگر قبلا سقط جنین را تجربه کرده باشید یا عواملی وجود داشته باشد که تشخیص داده شود شما در معرض این خطر قرار دارید، پزشک دهانه رحم شما را معاینه خواهد کرد و تحت نظر خواهید بود. این نظارت شامل آزمایشی به نام سونوگرافی ترانس واژینال می‌شود که در آن دستگاهی را وارد واژن زن می‌کنند تا سونوگرافی را این گونه انجام دهند.
نشانه‌های احتمالی نارسایی رحم
این مشکل می‌تواند نشانه‌هایی هم داشته باشد. در واقع این نشانه‌ها می‌توانند علائم مشکل دیگری هم باشند اما در صورت مشاهده آن‌ها از نظر وجود این مسئله نیز بررسی خواهید شد. در ادامه این علائم را بررسی می‌کنیم.
افزایش یا تغییر ترشحات واژن
اگرچه ترشحات واژینال در زنان باردار و غیر باردار رایج است، اما بهتر است همه چیز را زیر نظر داشته باشید. تغییر در ترشحات می‌تواند نشان‌دهنده عملکرد نادرست دهانه رحم باشد. به دنبال نشانه‌هایی مانند افزایش کمیت، تغییر رنگ یا بافت عجیب باشید. تعداد کمی از زنان ترشح مایع گرم واژینال را به عنوان نشانه‌ای از این مشکل می‌دانند.
لکه بینی یا خونریزی واژن
لکه بینی خفیف نیز می‌تواند نشانه بروز این مشکل باشد. با این حال، مقدار کمی خونریزی مشکل جدی نیست اما در صورت مشاهده خون در دوران بارداری باید به پزشک مراجعه کنید.
افزایش فشار لگن
معمولا این مشکل در بین هفته ۱۴ الی ۲۰ بارداری رخ می‌دهد. با این حال، ممکن است در هر زمان دیگری نیز رخ بدهد.
گرفتگی‌های منظم رحمی یا انقباضات خفیف
احساس گرفتگی‌هایی مانند گرفتگی‌های قبل از قاعدگی می‌تواند نشان‌دهنده وجود این مشکل باشد. اگر متوجه چیز عجیبی در این خصوص شدید و حالات جدیدی را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید.
کمردردی که به پایین شکم می‌رسد
اگرچه کمردرد در دوران بارداری نسبتاً شایع است، اما به ندرت در مراحل اولیه رخ می‌دهد. چنین کمردردی می‌تواند نشانه‌ای از نارسایی دهانه رحم باشد.
زایمان زودرس
احتمال زایمان زودرس در زنانی که دهانه رحم کوتاه یا ناتوان دارند بیشتر است. زایمان زودرس ممکن است با انقباضات منظم قبل از هفته ۳۷ خود را نشان دهد. اگر انقباضاتی را به صورت منظم تجربه کنید، ممکن است در حال زایمان زودرس باشید. به عنوان مثال، اگر هر ۱۰ تا ۱۲ دقیقه به مدت بیش از یک ساعت انقباض دارید، ممکن است در حال زایمان زودرس باشید.ب
همان طور که پیشتر اشاره کردیم نارسایی دهانه رحم به خودی خود علائم یا نشانه‌های بالینی ندارد و تشخیص معمولاً پس از سقط جنین در سه ماهه دوم یا اوایل سه ماهه سوم انجام می‌شود. تشخیص نارسایی دهانه رحم در اولین بارداری زنان دشوار است، زیرا علائم آن جزئی هستند یا حتی وجود ندارند. معمولا هم این مشکل زمانی کشف می‌شود که زن باردار برای انجام سونوگرافی در سه ماهه دوم به پزشک مراجعه می‌کند و سونوگرافی نشان می‌دهد که دهانه رحم او یک تا دو سانتی‌متر باز شده است.
چه عواملی روی نارسایی دهانه رحم تاثیر می‌گذارند؟
طول دهانه رحم تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد:
- انبساط بیش از حد رحم
- خونریزی در دوران بارداری
- ملتهب بودن پوشش داخلی رحم
- عفونت‌های خاص
در صورتی که پزشک تشخیص دهد زن در معرض خطر بالای این مشکل قرار دارد، چه کارهایی انجام می‌شود؟
اگر پزشک بر اساس سابقه پزشکی، جراحی و زایمان تشخیص دهد که شما در معرض خطر بالای داشتن دهانه رحم کوتاه یا ضعیف هستید، ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
به عنوان بخشی از غربالگری سه ماهه اول بارداری، یک سونوگرافی ترانس واژینال برای تعیین طول دهانه رحم انجام خواهید داد. اگر دهانه رحم غیرطبیعی تشخیص داده شود، ممکن است برای درمان آن دارو یا یک روش جراحی پیشنهاد شود.
همچنین ممکن است نیاز به سونوگرافی اضافی برای تعیین طول دهانه رحم داشته باشند که معمولاً در هفته ۱۸ تا ۲۰ و دوباره در هفته ۲۴ انجام می‌شود. انجام این اسکن ممکن است در مواقع دیگر نیز موردنیاز باشد.
به زنانی که هیچ فاکتور خطری برای نارسایی دهانه رحم یا کوتاه بودن آن ندارند، توصیه می‌شود در هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری از سونوگرافی ترانس واژینال برای تعیین طول دهانه رحم استفاده می‌شود.
اگر دهانه رحم بزرگ‌تر از ۲۵ میلی‌متر باشد، دیگر نیازی به سونوگرافی نیست. اگر دهانه رحم کوتاه‌تر از ۲۵ میلی‌متر باشد، درمان با دارو یا روش جراحی ممکن است پیشنهاد شود. همچنین ممکن است این زنان به سونوگرافی‌های دیگری برای اندازه‌گیری طول دهانه رحم نیاز داشته باشند که معمولاً هر دو هفته یک بار تا هفته ۲۴ تا ۲۸ انجام می‌شود.
از چه روش‌های درمانی برای حل این مشکل استفاده می‌شود؟
روش‌های مختلفی برای جلوگیری از بروز خطرات احتمالی ناشی از این مشکل وجود دارد.
استراحت کردن
کاهش سطح فعالیت در اواخر بارداری ممکن است به کاهش خطر باز شدن زودتر دهانه رحم کمک کند. با این حال، این روش برای هر بیماری موثر نیست.
هورمون درمانی
تزریق پروژسترون برای تکمیل سطح پروژسترون بدن شما ممکن است به تاخیر در تغییرات دهانه رحم کمک کند. معمولا از پساری واژینال که حاوی ۲۰۰ میلی‌گرم پروژسترون است، استفاده می‌شود و فرد باید هر شب قبل از خواب آن را استفاده کند. با توجه به پوشش بیرونی پساری، ممکن است ترشحات واژن را در زمان استفاده از این دارو تجربه کنید. همچنین تحریک خفیف واژن از دیگر عوارض جانبی آن است. استفاده از این دارو مشکلی را برای جنین ایجاد نمی‌کند. فقط ممکن است نوزادان پسر متولد شده از مادرانی که پروژسترون استفاده می‌کنند، دچار افزایش جزئی در هیپوسپادیاس شوند. وضعیتی که در آن مجرای ادرار به مرکز آلت تناسلی ختم نمی‌شود.
روش دیگر تزریق هفتگی نوعی هورمون پروژسترون به نام هیدروکسی پروژسترون کاپروات در سه ماهه دوم و سوم بارداری است.
سرکلاژ دهانه رحم
در این روش دهانه رحم را بخیه می‌زنند. معمولا از این روش در سه ماهه دوم بارداری و حدود هفته چهاردهم استفاده می‌شود. این جراحی انواع مختلفی دارد.
کلام آخر
نارسایی دهانه رحم می‌تواند بارداری شما را به ویژه در سه ماهه دوم به خطر بیندازد. زایمان زودرس و از دست دادن غیرمنتظره جنین از جدی‌ترین عواقب این مشکل است. اگر ناتوانی دهانه رحم به موقع تشخیص داده شود، پزشکان برای جلوگیری از زایمان زودرس و سقط جنین راه‌هایی را پیشنهاد می‌دهند. هر اتفاقی هم بیفتد، شما مقصر نیستید. پس خود را سرزنش نکنید. بهترین راه این است که به موقع متوجه این مشکل شوید و به توصیه‌های پزشک گوش کنید. نظر شما در این باره چیست؟ لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
