ناباروری می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و هر فردی آن را به گونه‌ای خاص تجربه کند. پیش از هر چیزی ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که چه زمانی می‌توان گفت که یک زن یا مرد نابارور است؟ آیا در این مقاله از سی سیب به بررسی چیستی ناباروری و دلایل آن می‌پردازیم و هر یک از دلایل را در زنان و مردان بررسی می‌کنیم. لطفا با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
ناباروری چیست؟
ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی زوجی را نابارور در نظر می‌گیرند که در طی یک سال برای بارداری تلاش کنند اما موفق نشوند. وقتی زن بیش از ۳۵ سال سن دارد، مدت زمان تلاش برای باردار شدن برای تشخیص ناباروری به شش ماه کاهش می‌یابد. در زنان بالای ۴۰ سال، ارزیابی فوری ضروری است. ناباروری شامل سقط جنین یا ناتوانی در حمل نوزاد تا زایمان نمی‌شود. در واقع، وقتی باردار می‌شوید و جنین سقط می‌شود، همچنان در دسته افرادی قرار می‌گیرید که بارور هستند.
چه چیزی باعث ناباروری می‌شود؟
دلایل ناباروری متفاوت است:
- از هر ۳ زن نابارور ۱ نفر دارای مشکل سیستم تولیدمثل است.
- از هر ۳ مرد نابارور ۱ نفر دارای مشکل در سیستم تولیدمثل است.
- از هر ۳ زوج، ۱ زوج مشکلی دارند که هر دوی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد یا حتی ممکن است علت آن نامشخص باشد.
ناباروری چقدر شایع است؟
تخمین زده می‌شود که از هر ۱۰ زن بین ۱۵ تا ۴۴ سال، ۱ نفر برای باردار شدن مشکل دارد. در برخی از افراد هم با وجود باروری مشکلات بارداری وجود دارد:
- قبل از هفته بیستم بارداری (سقط جنین).
- بعد از هفته بیستم بارداری (مرده زایی).
انواع ناباروری چیست؟
انواع ناباروری عبارت‌اند از:
- اولیه: زنی که هرگز باردار نشده است و پس از یک سال عدم استفاده از لوازم کنترل بارداری نمی‌تواند باردار شود.
- ثانویه: ناباروری ثانویه زمانی اتفاق می‌افتد که یک زن نتواند پس از حداقل یک بارداری موفق دوباره باردار شود.
چه عواملی می‌توانند روی باروری تاثیر بگذارند؟
عوامل زیر می‌توانند روی باروری افراد در هر دو جنس تاثیر بگذارند:
- سن (بالای ۳۵ سال برای زنان یا بالای ۴۰ سال برای مردان).
- دیابت.
- اختلالات خوردن، از جمله بی‌اشتهایی عصبی و بولیمیا.
- مصرف بیش از حد الکل.
- قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند سرب و آفت‌کش‌ها.
- بیش از حد ورزش کردن
- پرتودرمانی یا سایر درمان‌های سرطان.
- بیماری‌های مقاربتی (STDs).
- سیگار کشیدن.
- استرس.
- سوءمصرف مواد.
- مشکلات وزن (چاقی یا کمبود وزن).
چه عواملی می‌توانند خطر ناباروری را بیشتر کنند؟
عوامل زیر در ناباروری زنان نقش دارند:
- قاعدگی غیرطبیعی
- لوله‌های فالوپ مسدود شده
- بیماری سلیاک.
- بیماری کلیوی.
- بارداری خارج رحمی (لوله‌ای) در گذشته.
- بیماری التهابی لگن.
- اختلالات غده هیپوفیز، مانند سندرم کوشینگ.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، کیست تخمدان و نارسایی اولیه تخمدان.
- کم‌خونی داسی شکل.
- مشکلات رحمی، از جمله اندومتریوز، فیبروم رحم و پولیپ رحم.
- بیماری تیرویید.
عوامل زیر در ناباروری مردان نقش دارند:
- وریدهای بزرگ شده (واریکوسل) در کیسه بیضه
- اختلالات ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک.
- قرار گرفتن بیضه‌ها در معرض حرارت زیاد ناشی از لباس‌های تنگ یا استفاده مکرر از جکوزی و سونا.
- آسیب به کیسه بیضه یا بیضه.
- تعداد کم اسپرم یا تستوسترون پایین (هیپوگنادیسم).
- استفاده نادرست از استروئیدهای آنابولیک
- انزال زودرس یا انزال رتروگراد (حالتی که منی به مثانه برمی‌گردد).
- سرطان بیضه
- بیضه‌های نزول نکرده.
در ادامه بیشتر به این موارد می‌پردازیم.
دلایل ناباروری زنان
همان طور که پیشتر ذکر شد، دلایل مختلفی می‌تواند روی ناباروری زنان تاثیر بگذارد که در ادامه بیشتر به این موارد می‌پردازیم.
مشکلات رحم
این مشکلات شامل پولیپ، فیبروم، سپتوم یا چسبندگی داخل حفره رحم می‌شود. پولیپ ها و فیبروم ها می‌توانند در هر زمانی خود به خود ایجاد شوند، در حالی که سایر ناهنجاری‌ها (مانند سپتوم) در بدو تولد وجود دارند. چسبندگی می‌تواند پس از جراحی مانند اتساع و کورتاژ ایجاد شود.
مشکلات لوله‌های فالوپ
شایع‌ترین علت ناباروری «فاکتور لوله‌ای» بیماری التهابی لگن است که معمولاً توسط کلامیدیا و سوزاک ایجاد می‌شود.
مشکلات تخمک‌گذاری
دلایل زیادی برای عدم آزاد کردن تخمک در زنان وجود دارد. عدم تعادل هورمونی، اختلالات غذایی در گذشته، سوءمصرف مواد، شرایط تیروئید، استرس شدید و تومورهای هیپوفیز همگی مواردی هستند که می‌توانند بر تخمک‌گذاری تأثیر بگذارند.
سندروم تخمدان پلی کیستیک
این مشکل می‌تواند موجب عدم تعادل هورمونی شود. این مشکل شایع‌ترین علت ناباروری در زنان است که اغلب قابل‌درمان است. افرادی که این مشکل را دارند، معمولا به انسولین مقاوم هستند، اضافه وزن دارند و روی صورت و بدن آن‌ها آکنه و موهای زائد زیادی وجود دارد.
مشکلات مربوط به تعداد و کیفیت تخمک
زنان از همان ابتدای تولد ذخایر تخمک دارند و ممکن است این تخمک‌ها قبل از یائسگی تمام شوند. علاوه بر این، برخی از تخمک‌ها تعداد کروموزوم‌های نامناسبی دارند و نمی‌توانند بارور شوند یا به یک جنین سالم تبدیل شوند. برخی از این مسائل کروموزومی ممکن است بر همه تخمک‌ها تأثیر بگذارد. برخی دیگر تصادفی هستند اما با بالا رفتن سن یک زن شایع‌تر می‌شوند.
سن چه تاثیری بر ناباروری زنان دارد؟
با افزایش سن، شانس باردار شدن یک زن کاهش می‌یابد. سن در حال تبدیل شدن به یک عامل رایج در ناباروری زنان است زیرا بسیاری از زوج‌ها تا ۳۰ یا ۴۰ سالگی منتظر بچه‌دار شدن هستند. زنان بالای ۳۵ سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به مشکلات باروری هستند. دلایل این امر عبارت‌اند از:
- تعداد کلی تخم‌ها کمتر می‌شود
- تعداد بیشتری از تخمک‌ها دارای تعداد غیرطبیعی کروموزوم هستند.
- افزایش خطر سایر شرایط سلامتی.
وزن
وزن نقش مهمی در باروری شما دارد. اضافه وزن یا کم‌وزنی می‌تواند منجر به مشکل در بارداری شود. در واقع، اعتقاد بر این است که چاقی یکی از شایع‌ترین علل ناباروری است که در عین حال قابل پیشگیری است. تحقیقات نشان داده است که کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی وزن بدن می‌تواند مشکلات تخمک‌گذاری را برای زنان چاق را رفع کند.
اگر در کاهش وزن اضافی مشکل دارید، با پزشک خود صحبت کنید؛ زیرا برخی از علل هورمونی ناباروری می‌تواند منجر به مشکلات وزنی شود. به عنوان مثال، PCOS خطر چاقی را در زنان افزایش می‌دهد و همچنین عامل ناباروری است.
میزان سقط جنین در بارداریهای قبلی
ناباروری معمولاً با ناتوانی در باردار شدن همراه است. با این حال، زنی که سقط‌های مکرر را تجربه می‌کند ممکن است برای بارداریهای بعدی به کمک نیاز داشته باشد. سقط جنین غیرمعمول نیست و تقریباً در ۲۰ درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد. تنها ۱ درصد از زنان ممکن است سه بار متوالی سقط را تجربه کنند. اگر دو سقط متوالی داشته‌اید، با پزشک خود صحبت کنید.
دلایل ناباروری مردان
مردان نیز می‌توانند به دلایل تقریبا مشابه نابارور باشند. در ادامه این دلایل را بررسی می‌کنیم:
سن
باروری مردان نیز تحت تأثیر سن قرار می‌گیرد، البته نه به شدت در مورد زنان. تحقیقات نشان داده است که با افزایش سن، باروری مردان و سلامت اسپرم کاهش می‌یابد. سن مرد با افزایش خطر سقط جنین، انتقال مشکلات ژنتیکی و برخی شرایط مادرزادی مرتبط است. سن بالاتر مرد می‌تواند منجر به افزایش میزان اوتیسم و اسکیزوفرنی شود.
وزن
وزن مردان نیز می‌تواند دلیلی بر ناباروری آن‌ها باشد. وزن بسیار کم یا وزن بسیار بالا می‌تواند روی کیفیت اسپرم تاثیر منفی بگذارد یا میزان تحرک آن‌ها را کم کند. در نتیجه لقاح صورت نگیرد.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی
اگر شغل شما مستلزم تماس نزدیک با مواد شیمیایی سمی باشد، ممکن است در معرض خطر ناباروری و کاهش سلامت اسپرم باشید. کشاورزان، نقاشان، فلزکاران و جوشکاران همگی در معرض خطر کاهش باروری هستند. اگر شغل شما شامل تماس شیمیایی سمی یا شرایط گرمای زیاد است، از پزشک خود در مورد اقداماتی که می‌توانید برای محافظت از خود انجام دهید بپرسید.
قرار گرفتن در معرض دماهای بالا
دمای بالا هم می‌تواند روی اسپرم تاثیر بگذارد. همچنین بهتر است لباس زیری بپوشید که جریان هوای بیشتری دارد و به بیضه‌ها فشار نمی‌آورد و آن‌ها را گرم نمی‌کند. در مجموع پوشیدن لباس زیر تنگ تاثیر منفی بر باروری می‌گذارد. نشستن طولانی مدت در وان آب گرم، استفاده زیاد از گرمکن صندلی ماشین و قرار دادن لپ‌تاپ روی پاها مهم می‌تواند چنین تاثیر منفی داشته باشد.
سایر دلایل ناباروری در زنان و مردان
دلایل دیگری هم وجود دارد که مثل سن و وزن در بین زنان و مردان یکسان هستند و تاثیر منفی بر باروری می‌گذارند. در ادامه این دلایل را بررسی می‌کنیم.
بیماری‌های مزمن
بیماری‌های مزمن و همچنین درمان آن‌ها می‌تواند منجر به مشکلات باروری شود. دیابت، بیماری سلیاک درمان نشده، بیماری پریودنتال و کم کاری تیروئید می‌تواند خطر ناباروری را افزایش دهد. گاهی اوقات، درمان بیماری‌های مزمن می‌تواند بر باروری تأثیر منفی بگذارد. انسولین، داروهای ضدافسردگی و هورمون‌های تیروئید ممکن است منجر به چرخه‌های قاعدگی نامنظم در زنان شوند. تاگامت (سایمتیدین)، دارویی که برای درمان زخم‌های گوارشی استفاده می‌شود و همچنین برخی از داروهای فشار خون بالا می‌تواند باعث ناباروری در مردانه شود.
سرطان
برخی از درمان‌های سرطان می‌تواند منجر به مشکلات باروری شود. اگر شما یا همسرتان درمان‌های سرطان را انجام داده‌اید (مخصوصاً پرتودرمانی که در نزدیکی اندام‌های تناسلی انجام شده باشد)، با پزشک خود در مورد تأثیر بالقوه این درمان‌ها بر باروری‌تان صحبت کنید.
سابقه بیماری‌های مقاربتی
عفونت‌های مقاربتی (STIs) نیز می‌توانند باعث ناباروری شوند. عفونت و التهاب ناشی از کلامیدیا یا سوزاک می‌تواند باعث انسداد لوله‌های فالوپ شود. در صورت عدم درمان، کلامیدیا و سوزاک می‌توانند منجر به بیماری به نام بیماری التهابی لگن (PID) شوند. با توجه به تحقیقات انجام شده از هر ۸ زن مبتلا به PID، ۱ نفر ناباروری را تجربه می‌کند.
عفونت‌های مقاربتی درمان نشده نیز می‌تواند باعث مشکلات باروری در مردان شود. بافت اسکار در دستگاه تناسلی مردان می‌تواند انتقال مایع منی را بی‌اثر یا حتی غیرممکن کند. کلامیدیا و سوزاک معمولاً علائم قابل‌توجهی در زنان ایجاد نمی‌کنند، به همین دلیل غربالگری برای بیماری‌های مقاربتی مهم است. بسیاری از عفونت‌های مقاربتی در زنان بدون علامت هستند و به صورت پنهانی بر اندام‌های تناسلی تأثیر می‌گذارند.
استعمال دخانیات و الکل
در حالی که اکثر مردم از خطرات استفاده از تنباکو و الکل در دوران بارداری آگاه هستند، سیگار کشیدن و نوشیدن الکل در حین تلاش برای باردار شدن نیز می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی شود. سیگار بر تعداد اسپرم، شکل اسپرم و حرکت اسپرم تأثیر منفی می‌گذارد که همه این‌ها عوامل مهمی برای لقاح هستند. موفقیت درمان IVF نیز در زوج‌های سیگاری ضعیف‌تر است، حتی زمانی که از IVF با ICSI (گرفتن یک اسپرم و تزریق مستقیم آن به تخمک) استفاده می‌شود. سیگار کشیدن نیز با اختلال نعوظ مرتبط است. در زنان، سیگار کشیدن می‌تواند روند پیری تخمدان را تسریع کند و یائسگی زودتر را به همراه داشته باشد.
مصرف زیاد الکل همچنین می‌تواند منجر به مشکلات باروری در مردان و زنان شود. نوشیدن بیش از حد با تعداد کمتر اسپرم، حرکات ضعیف اسپرم و شکل نامنظم اسپرم مرتبط است.
کلام آخر
گاهی پیدا کردن دلایل ناباروری در زنان و مردان می‌تواند دشوار باشد. در برخی از زوج‌ها دلیل ناباروری غیرقابل توضیح است و در برخی دیگر چند عامل موجب ناباروری می‌شود. با این حال بسیاری از این مشکلات قابل‌درمان هستند و اگر زود اقدام کنید می‌توانید از روش‌های مختلفی برای باردار شدن استفاده کنید. آیا شما هم با این مشکلات مواجه شده‌اید؟ لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
