نوزادان پس از تولد ممکن است تنفس نامنظم داشته باشند. تنفس نوزادان با تنفس افراد بزرگسال متفاوت است. والدینی که دربارۀ تنفس نوزاد اطلاعات کافی نداشته باشند، ممکن است تصور کنند این نفس نامنظم در نوزادان به علت بروز یک بیماری خاص است؛ اما در واقع اینگونه نیست. اطلاع از ویژگی‌های تنفسی نوزادان می‌تواند به والدین کمک کند که راحت‌تر با شرایط نوزاد پس از تولد کنار بیایند. از طرفی برخی از انواع تنفس نوزادان ممکن است نشان‌دهنده بروز یک بیماری خاص در نوزادان باشد که تشخیص آن توسط پزشک امکان پذیر است. در این مقاله از مجموعه سی سیب قصد داریم دربارۀ صفر تا صد دانستنی‌های تنفس نوزاد صحبت کنیم.پس تا انتها مقاله همراه ما باشید.
نحوه تنفس نوزادان پس از تولد
شکل ظاهری تنفس نوزادان با افراد بزرگسال متفاوت است. معمولاً نوزادان الگوهای تنفسی نامنظم دارند. این تنفس نامنظم ممکن است برای والدین نگران کننده باشد.
- ممکن است یک نوزاد در برخی شرایط خیلی سریع تنفس داشته باشد
- گاهی اوقات نیز ممکن است بین تنفس خود مکث طولانی داشته باشد.
- هنگام خوابیدن یا تنفس آرام این احتمال وجود دارد که صداهای مختلفی از نوزاد شنیده شود.
علت تفاوت تنفس نوزادان و بزرگسالان
- افراد بزرگسال از طریق بینی و در برخی شرایط از طریق دهان تنفس می‌کنند؛ اما در نوزادان اینگونه نیست. نوزادان در بیشتر مواقع از طریق دهان نفس می‌کشند. علت این موضوع این است که پس از تولد سوراخ‌های بینی و همینطور مسیر تنفسی نوزاد بسیار کوچک و باریک بوده و حتی ممکن است در برخی از نقاط دارای انسداد باشد. به همین دلیل تنفس از طریق دهان برای نوزادان راحت‌تر خواهد بود.
- قفسۀ سینه افراد بزرگسال ساختار محکم و اسکلتی مقاوم دارد؛ اما قفسه سینه نوزادان اینگونه نیست و بیشتر ساختار غضروفی دارد و به دلیل انعطاف پذیر بودن، فضای کمتری برای قرارگیری اکسیژن در آن وجود خواهد داشت.
- میزان تنفس نوزادان و افراد بزرگسال و مقدار هوایی که وارد شش‌های آنها می‌شود نیز متفاوت است.
چه زمانی تنفس نوزاد نرمال خواهد شد؟
- تا زمانی که همۀ اندام‌های داخلی بدن نوزاد تکامل پیدا نکنند، تنفس نوزاد نیز مختل خواهد بود.
- به مرور ریه‌ها و ماهیچه‌های تنفسی نوزاد تکامل پیدا کرده و این توسعه، این قدرت را در نوزاد ایجاد می‌کند که حجم هوای بیشتری را وارد شش‌ها کرده و از طریق بینی نفس بکشد.
- این امکان وجود دارد که پس از تولد نوزاد، دو مادۀ «آمنیوتیک» و «مکونیوم» در مسیر تنفسی وجود داشته باشند و بتوانند راه تنفس را مختل کنند.
اگر شما والدین یک نوزاد تازه به دنیا آمده هستید و از بابت الگوی تنفسی نوزاد نگرانی دارید، می‌توانید ابتدا به طریقۀ نفس کشیدن نوزاد توجه کنید تا در صورتی که قصد مراجعه به پزشک را دارید، بتوانید به خوبی مشخصات تنفسی نوزاد را بیان کنید.
تنفس طبیعی نوزادن چگونه است؟
- نوزادی که به تازگی متولد شده است، به طور معمولی از ۳۰ تا ۶۰ مرتبه در دقیقه تنفس خواهد داشت.
- در صورتی که تنفس نوزاد مشکل داشته باشد، این تعداد کاهش پیدا کرده و به ۲۰ مرتبه یا کمتر می‌رسد؛ اما در برخی نوزادان ۲۰ بار در دقیقه نیز طبیعی است و بیماری خاصی توسط پزشک تشخیص داده نشده است. هر چه که سن نوزاد افزایش پیدا کند، این تعداد نیز تغییر خواهد کرد.
- در سن ۶ تا ۹ ماهگی، نوزادان به طور میانگین از ۲۵ تا ۴۰ مرتبه در دقیقه تنفس دارند. برای افراد بزرگسال این میزان بسیار کمتر است. یک فرد بالغ به طور میانگین از ۱۲ تا ۲۰ مرتبه در دقیقه تنفس خواهد داشت.
- مورد بعدی که باید هنگام تنفس نوزاد به آن توجه شود، میزان مکث هنگام تنفس است. در برخی نوزادان، میزان مکث و فاصلۀ بین تنفس بسیار کم بوده و تنفس آنها سریع است. نوزادان می‌توانند بین هر بار تنفس حدود ۱۰ ثانیه مکث داشته باشند. به دلیل اینکه اکثر نوزادان پس از تولد ممکن است دچار بی نظمی در تنفس باشند، نیازی به استفاده از روش‌های درمانی نیست و پس از چند ماه خود به خود، این بی نظمی برطرف خواهد شد. پس از ۶ ماهگی اگر همچنان مشکلات تنفسی ادامه پیدا کند، علت اصلی آن ممکن است ابتلا به یک بیماری خاص مثل سرماخوردگی یا بروز حساسیت و آلرژی در نوزاد باشد.
تنفس نوزاد نشانگر چه مواردی است؟
مهمترین نکته‌ای که والدین پس از تولد نوزاد باید به آن توجه کنند، الگوی تنفسی نوزاد است. در این بخش از این مقاله از مجموعه ۳۰ سیب سعی می‌کنیم به طور کامل نشانه‌هایی خاص در تنفس نوزاد که ممکن است منجر به نشکلی شود را بیان کنیم.
صدای سوت در تنفس نوزاد
یکی از شایع‌ترین صداهایی که ممکن است هنگام تنفس نوزاد شنیده شود، صدای سوت است. این صدا ممکن است به شکل صدای سوت ظریف و ریز شنیده شود که به خصوص هنگام خوابیدن نوزاد بیشتر تکرار می‌شود. ایجاد صدای سوت هنگام تنفس نوزاد، ممکن است به دلیل انسداد مجاری تنفسی و سوراخ‌های بینی باشد.
پزشک با استفاده از مکش و خروج مخاط درون بینی نوزاد، می‌تواند مشکل تنفس نوزاد را تا حدودی حل کند. البته در برخی نوزادان که مشکلات مرتبط با انسداد مجاری تنفسی وجود ندارد نیز امکان شنیدن صدای سوت وجود دارد، ولی صدای آن کمتر است. بنابراین در صورتی که این صدا به صورت مکرر تکرار شد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
صدای گریه خش دار در تنفس نوزاد
این صدا یکی دیگر از صداهای تنفس نوزاد است که معمولاً مانند گرفتگی گلوی نوزاد شنیده می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که «نای» نوزاد کاملاً مسدود شده باشد. مسدود شدن لولۀ نای می‌تواند باعث خروج نابسامان هوا از درون نای شده و در نتیجه صدای خش دار و سوت مانندی را ایجاد کند.
این صدا بر تنفس نوزاد تأثیرگذار خواهد بود و حتماً باید پیگیری شود.
در این شرایط اینگونه به نظر می‌آید که نوزاد دچار گلودرد شده و صدا تغییر کرده است؛ اما در صورتی که التهاب نای برای نوزاد اتفاق بیافتد، این صدا شنیده می‌شود.
سرفه عمیق در تنفس نوزاد
- وجود هر گونه عفونت و التهاب در مجاری تنفسی نوزاد، باعث انسداد و در نتیجه مانع عبور هوا از مجاری تنفسی می‌شود؛ در نتیجه دفعات تنفس نوزاد در دقیقه تغییر می‌کند.
- همچنین ممکن است نوزاد بین هر بار تنفس، مکث طولانی داشته باشد.
- در صورت مشاهدۀ سرفه‌‌های عمیق، امکان بروز التهاب و عفونت را در نوزاد، در نظر بگیرید.
- در نظر داشته باشید سرفۀ نوزادان با بزرگسالان متفاوت است.
- برای تأیید وجود التهاب و باکتری‌ها در مجاری تنفسی نوزاد، حتماً باید پزشک با استفاده از گوشی پزشکی، صدای تنفس نوزاد را گوش کند تا بتواند تصمیم بگیرد.
خس خس سینه
صدای دیگری که ممکن است هنگام تنفس نوزاد شنیده شود، خس خس سینه است. خس خس سینه معمولاً راحت‌تر از انواع دیگر صداهای تنفسی، قابل تشخیص است. به طور کل مشکل خس خس سینه به علت مسدود یا باریک شدن راه‌های تنفسی تحتانی، ایجاد می‌شود. در انتهای مجرای شش‌ها، ممکن است عوامل بیماری زا تجمع پیدا کرده و باعث ایجاد خس خس سینه و در مراحل بعدی سرفه در نوزاد شوند.
عوامل بیماری زا برای ایجاد خس خس سینه
عوامل بیماری‌زا در ایجاد خس خس سینه، ویروس‌ها و باکتری‌ها هستند؛ بنابراین هرگونه عامل بیماری زایی که در اثر ویروس یا باکتری ایجاد شود، مثل بیماری آنفولانزا می‌تواند باعث ایجاد خس خس سینه و تغییر تنفس نوزاد شود.
تنفس سریع نوزاد
اگر احساس کردید نوزاد خیلی سریع تنفس می‌کند، باید بدانید که این موضوع ممکن است به علت بروز یک بیماری عفونی در مجاری تنفسی نوزاد باشد. رایج‌ترین بیماری که می‌تواند باعث ایجاد تنفس سریع در نوزاد شود، بیماری «ذات الریه» است. بیماری ذات الریه به مرور زمان با پخش عفونت در تمام بدن نوزاد، باعث می‌شود نوزاد تب کرده و علائم دیگری نشان دهد که یکی از مهمترین علائم ذات الریه، تنفس تند است. اگر چنین حالتی را مشاهده کردید، بهتر است به اورژانس زنگ زده و سریع نوزاد را به بیمارستان منتقل کنید.
خرناس در تنفس نوزاد
صدای خرناس مشخص بوده و در نوزادان نیز مانند افراد بزرگسال است.
- هنگامی که مخاط، درون سوراخ‌های بینی جمع شود، باعث ایجاد خرناس در تنفس نوزاد خواهد شد.
- یکی دیگر از علائمی که در تشخیص خرناس در تنفس نوزاد به شما کمک می‌کند، خروپف نوزاد هنگام خوابیدن است.
- از دیگر دلایل خرناس نوزاد، بزرگ شدن لوزه‌های نوزاد است.
دیسترس تنفسی
دیسترس تنفسی نوعی بیماری خاص در نوزادان است که باعث می‌شود تنفس نوزادان سخت شده و نوزاد نتواند به راحتی نفس بکشد.
در صورتی که دیسترس تنفسی، برای مدت طولانی در بدن نوزاد ماندگار شده و درمان نشود، نشان دهندۀ این موضوع است که میزان اکسیژن خون در بدن نوزاد کاهش یافته است. توجه داشته باشید اگر میزان اکسیژن خون در بدن نوزاد کاهش یابد، به مغز و اندام‌های بدن نوزاد، آسیب می‌رساند. در صورتی که این موضوع تشدید شود، باعث ایجاد مرگ نوزاد نیز خواهد شد.
علائم دیسترس تنفسی
دیسترس تنفسی علائم مختلفی دارد.
- یکی از علائم نشان‌دهندۀ دیسترس تنفسی در نوزاد، این است که نوزاد بیشتر یا کمتر از حد معمول نفس می‌کشد.
- از دیگر علائم این بیماری، این است که نوزاد تلاش بسیار زیادی برای تنفس دارد؛ در واقع نفس
کشیدن برای نوزاد سخت خواهد بود. - همچنین ممکن است صداهای مختلف دیگری مثل خرخر نیز هنگام تنفس نوزاد، شنیده شود.
- یکی دیگر از علائم مربوط به دیسترس تنفسی نوزاد، گشاد شدن سوراخ بینی است. سوراخ بینی در این شرایط بیشتر باز می‌شود تا بتواند هوای بیرون را وارد ریه کند.
- همچنین علائم مربوط به انقباض بین دنده‌ها و قفسه سینه نوزاد نیز دیده می‌شود.
- یکی دیگر از علائم مربوط به دیسترس تنفسی نوزاد، تغییرات رنگ در پوست نوزاد است. نوزادانی که با کمبود اکسیژن مواجه هستند، به سرعت رنگ پوست آنها تغییر می‌کند و زبان، انگشتان یا ناخن‌های آنها سفید می‌شود.
آپنه تنفسی
آپنه یعنی قطع تنفس بیش از ۲۰ ثانیه که با کاهش ضربان قلب نیز همراه است و گاهی نیز ممکن است همراه با سیاه یا کبودش شدن پوست نوزاد باشد.
بسیاری ازنوزادان نارس به علت اینکه زود تر خسته می شوند و یا مکانیسم های تنفسی نارسی دارند معمولا دوره هایی از آپنه را دارند.همچنین نوزادانی که با عفونت، زردی، افت قند خون یا افت درجه حرارت بدن هستند بیشتر در معرض خطر آپنه قرار می گیرند.
برای درمان نوزاد معمولا تکان دادن آرام نوزاد یا ضربه آهسته به کف پای او، اغلب کودک را تحریک به تنفس دوباره می کند مثل اینکه کودک نیازمند این یاد آوری جهت حفظ و انجام تنفس است.در صورتیکه نوزاد آپنه های طولانی و مکرر دارد حتما به پزشک و مرکز درمانی مراجعه کنید چرا که ممکن است نوزداد نیاز به تهویه مصنوعی داشته باشد تا بالغ تر و بزرگتر شود.
ناهنجاری‌های مادرزادی
در اکثر موارد به علت بروز بیماری‌های عفونی یا باکتریایی، ممکن است تنفس نوزادان مختل شده یا دچار بی نظمی تنفس در روزهای اول پس از تولد شوند؛ اما گاهی اوقات این مشکل تنفسی ممکن است از زمان تولد جنین شکل گرفته و تا پایان عمر با شخص همراه باشد.
ناهنجاری‌های مادرزادی در واقع اختلالاتی هستند که در آناتومی بدن نوزاد در زمان شکل گیری جنین به وجود می‌آیند. این ناهنجاری‌ها هنوز نام و نشانه‌های مشخصی ندارند، اما برخی از ناهنجاری‌های مادرزادی سبب می‌شوند نوزاد به صورت مکرر و سریع‌تر از حد معمول، نفس بکشد. این ناهنجاری‌ها معمولاً در اطراف اندام‌هایی مثل ریه، قلب، بینی و مجاری تنفسی نفوذ می‌کنند و باعث اختلال در تنفس نوزاد می‌شوند.
فشار خون ریوی مداوم نوزادان (PPHN)
فشار خون ریوی مداوم، معمولاً زمانی در نوزاد بروز می‌کند که گردش خون نوزاد پس از تولد به صورت مکرر ادامه پیدا کند و با سریع‌تر شدن جریان خون، درصد زیادی از خون را از ریه‌ها دور کند. در این حالت تنفس نوزاد، سریع‌تر شده و ضربان قلب نوزاد افزایش خواهد یافت. همینطور رنگ پوست نوزاد از حالت عادی به رنگ آبی متمایل می‌شود.
زمان دقیق مراجعه به پزشک برای حل مشکلات تنفسی نوزاد
- همیشه لازم نیست برای حل مشکلات تنفسی نوزاد به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که نوزاد شما خیلی سریع یا خیلی آهسته نفس می‌کشد، کافی است چند ساعت، تنفس او را زیر نظر بگیرید و در صورت امکان، تعداد تنفس او را در دقیقه بشمارید و با تعداد تنفس نرمال گفته شده در این مطلب از مجموعه ۳۰ سیب مقایسه کنید.
- برخی علائم نشان دهندۀ مشکلات شدید تنفسی بوده و به شما هشدار می‌دهند که باید برای رفع این مشکل به پزشک مراجعه کنید. یکی از این علائم زمانی است که تنفس نامنظم نوزاد بیشتر از چند دقیقه طول بکشد.
- در صورتی که نوزاد تنفس غیر معمولی همراه با تب داشته باشد نیز لازم است به پزشک مراجعه کنید.
- تنفس غیر معمولی هنگام رفتن به حمام یا قرار گرفتن در آب (شبیه خفگی و با مکث طولانی ) نیز یکی دیگر از نشانه‌های خطرساز تنفس برای نوزادان است که باید توسط پزشک متخصص بررسی شود.
سخن پایانی
در این مقاله از مجموعه سی سیب به طور کامل دربارۀ صفر تا صد دانستی‌های تنفس نوزاد صحبت کردیم. مشکلات تنفسی در نوزادان ممکن است به دلیل بیماری و ناهنجاری‌های مادرزادی باشد. همچنین بی‌نظمی هنگام نفس کشیدن در شش ماه اول پس از تولد یک مشکل کاملاً عادی است و در اکثر موارد نیازی نیست برای رفع آن به پزشک مراجعه کنید. تعداد تنفس نوزاد در دقیقه با افراد بزرگسال متفاوت است و ممکن است هنگام نفس کشیدن یا خوابیدن، صداهای مختلفی از نوزاد شنیده شود. بسیاری از این موارد عادی هستند و نیازی نیست که برای رفع آنها به پزشک مراجعه کرد. اما در صورت تشدید هر یک از علائم گفته شده حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
منابع:
