در روزها و هفته‌های اول شیردهی درد در ناحیه نوک پستان یک امر کاملاً طبیعی است.اما گاهی این دردها مدت طولانی و آزاردهنده‌تر از قبل همراه شما هستند و بروز علائم دیگری مثل زخم نوک پستان و گاهی حتی خونریزی در این ناحیه باعث نگرانی شما شده است.
یکی از مشکلات رایجی که معمولاً مادران شیرده در دوران شیردهی با آن مواجه می‌شوند شقاق پستان یا زخم در ناحیه نوک پستان است؛ البته این مشکل ممکن است در ورزشکاران خصوصاً دوچرخه سواران و دوندگان به دلیل تعریق زیاد در ناحیهٔ نوک پستان و اصطکاک نوک سینه با لباس نیز مشاهده شود.
اگر شما نیز در دوران شیردهی هستید و شقاق در ناحیه نوک پستان فرایند شیردهی را برای شما سخت و دردناک کرده است و حتی به فکر قطع شیردهی افتادید ، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مقاله همراه ما باشید تا بیشتر با دلایل بوجود آمدن شقاق در نوک پستان،علائم بروز این عارضه،راه‌های جلوگیری از ایجاد شقاق و انواع روش‌های درمانی آن در دوران شیردهی آشنا شویم.
شقاق سینه چیست؟
به ترک، شکاف یا به بیان دیگر زخم در ناحیه نوک پستان، شقاق پستان گفته می‌شود. شقاق معمولاً در یکی از پستان‌ها یا هر دو آن‌ها بوجود می‌آید و با علائمی مانند قرمزی، درد، زخم یا ترک و خونریزی در نوک پستان همراه است. معمولاً این علائم با توجه به مدت زمان ایجاد زخم و شدت عارضه در هر فرد متفاوت است. افرادی که به شقاق سینه مبتلا می‌شوند باید قبل از عفونی شدن زخم‌ها از روش‌های درمانی که در ادامه مقاله به آن‌ها اشاره خواهیم کرد حتما کمک بگیرند. در بیشتر مواقع درمان‌های خانگی موثر هستند، اما اگر پس از مدتی همچنان فرد درگیر این عارضه بود باید به پزشک مراجعه کند.
علل بوجودآمدن شقاق سینه
- تغییرات هورمونی که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد باعث تورم پستان‌ها می‌شود.این تورم باعث تحریک نوک پستان نیز می‌شود که همین ممکن است یکی از علل ایجاد شقاق سینه باشد.
- قرارگیری نادرست کودک هنگام شیرخوردن و مکیدن اشتباه و طولانی مدت نوزاد فشار زیادی به نوک پستان وارد می‌کند و موجب بروز زخم در ناحیهٔ نوک پستان می‌شود.
- کشیدن پستان از دهان شیرخوار زمانیکه هنوز مکیدن را قطع نکرده است.
- گاهی شقاق سینه در اثر ابتلا نوزاد به برفک دهان و انتقال آن به مادر از طریق شیر خوردن ایجاد می‌شود.
- دندان درآوردن شیرخوار و جویدن و گاز گرفتن مکرر سینه مادر
- پمپ و شیردوش نامناسب یا استفاده نادرست از پمپ های شیردوش
- بیماری های پوستی نظیر اگزما،زرد زخم
- شستشوی مکرر پستان با صابون و الکل باعث کمبود رطوبت و خشکی نوک پستان می شود که خود یکی از علل رایج بروز شقاق است؛به همین دلیل توصیه می‌شود که مادران شیرده این نواحی را مرطوب نگه دارند.البته رطوبت بیش از اندازه بستر مناسبی برای رشد انواع باکتری‌ها فراهم می‌کند و این امرمستلزم توجه بیشتری به بهداشت فردی است.
- علاوه بر مادران شیرده افراد دیگری هم ممکن است به دلیل تعرق زیاد در ناحیه نوک پستان، استفاده از لباس زیر نامناسب و اصطکاک لباس با نوک پستان یا در اثر واکنش آلرژیکی به مادهٔ شوینده یا لوازم بهداشتی و آرایشی مانند انواع عطرها و خوشبو کننده‌های استفاده شده توسط فرد ایجاد شود.
روش‌های درمان شقاق سینه
معمولاً بیشتر افراد بعد از مشاهدهٔ علائم ذکر شده و زخم نوک پستان سراغ روش‌های مختلفی برای درمان شقاق سینه می‌روند. درمان‌های خانگی، استفاده از پماد و کرم‌های متفاوت و در موارد حادتر مراجعه به پزشک و دارودرمانی از روش‌هایی هستند که افراد برای درمان زخم نوک سینه از آن‌ها استفاده می‌کنند.
۱.درمان خانگی
- شستن یکبار در روز نوک پستان با آب ساده
- استفاده از پدهای مخصوص شیردهی و محافظ سینه نقش بسزایی در بهبود زخم نوک پستان دارد. البته دقت کنید که جنس و ساختار آن به‌گونه‌ای باشد که باعث حفظ رطوبت طولانی‌مدت و عدم اکسیژن‌رسانی به ناحیه نوک پستان نشود.
- گرم‌کردن نوک سینه‌ها بعد از هر نوبت شیردهی با استفاده از کمپرس آب گرم و یا حوله گرم و یا سشوار با حرارت کم.
- شیر مادر خاصیت آنتی‌باکتریال دارد. مادران شیرده می‌توانند از این خاصیت شیر خود استفاده کنند و پس از هر بار شیردهی به کودک خود نوک پستان‌هایشان را به مقدار مناسبی از شیر خود آغشته کنند؛ این روش هم در بهبود زخم نوک پستان و هم در جلوگیری از شقاق پستان نقش بسزایی دارد.
- شروع شیردهی از پستان سالم یا کم‌تر آسیب‌دیده
- قراردادن نوک پستان در معرض هوا یا نور خورشید
۲.استفاده از پمادها و کرم‌های درمانی
گاهی مادران شیرده در کنار روش‌های خانگی برای تسریع بهبود زخم نوک پستان از پمادها و کرم‌های موجود در بازار استفاده می‌کنند. استفاده از این پمادها در دوران شیردهی بلامانع است و خطری برای کودک ایجاد نمی‌کند؛ بنابراین مادران می‌توانند با مراجعه به داروخانه‌ها و مشورت با پزشک داروساز پماد و کرم مناسبی برای درمان زخم نوک پستان خود تهیه کنند. اما توصیه می‌شود از مصرف این کرم‌ها و پمادها تا حد ممکن اجتناب کرد زیرا ممکن است سبب بروز حساسیت شوند و چون قبل از هر بار شیردهی باید شسته و پاک شوند، همین کار ممکن است باعث آسیب به بافت سینه شود.
یکی از کرم‌های مشهوری که در درمان شقاق سینه استفاده می‌شود لانولین است. این کرم با حفظ رطوبت پوست ناحیه نوک پستان باعث بهبود زخم ناحیه نوک پستان می‌شود، درد را در این ناحیه تسکین می‌دهد و از ایجاد خشکی در نوک پستان جلوگیری می‌کند. مادران شیرده می‌توانند پس از هر نوبت شیردهی مقدار مناسبی از این کرم را به نوک پستان‌ها بمالند و اجازه دهند به‌خوبی جذب شود.
استفاده از کرم‌هایی بر پایهٔ نعنا نیز نقش بسزایی در بهبود زخم نوک پستان و تسکین درد در این ناحیه دارد؛ طوری که بسیاری از مادران شیرده از جوهر منتول (نعنا) برای درمان زخم نوک پستان خود استفاده می‌کنند.
۳.مراجعه به پزشک و دارودرمانی
در مراحل حادتری از شقاق سینه این عارضه با دردهای شدید و عفونت همراه است که در این مرحله افراد حتماً باید به پزشک مراجعه کنند. پس از بررسی و معاینه مادر و نوزاد از نظر ابتلا به آفت‌های دهانی، پزشک معمولاً انواع داروهای ضدقارچی و میکروبی را تجویز می‌کند.
باتوجه‌به حساسیت دورهٔ شیردهی از هرگونه مصرف خودسرانه دارو و بدون مشورت با پزشک باید خودداری شود. عدم پیگیری و درمان شقاق پستان منجر به ایجاد ماستیت (التهاب و عفونت) و آبسه در پستان می‌شود پس بهتر است در مراحل اولیهٔ ابتلا به این عارضه و قبل از حاد شدن آن درمان را آغاز و پیگیری کرد.
روش‌های جلوگیری از بروز شقاق سینه
- برای کاهش احتمال بروز شقاق مادران باید توجه زیادی به موقعیت و طرز قرارگیری نوزاد خود هنگام شیردهی داشته باشند. بهتر است در محیطی دور از سروصدا و تنش اقدام به شیردادن نوزاد خود کنید تا سروصدای محیط توجه نوزاد را جلب نکند و نخواهد سرخود را بچرخاند. زیرا ممکن است هنگام مکیدن این کار را انجام دهد و چرخش سر او باعث کشیده شدن و آسیب به نوک پستان و ایجاد زخم در آن ناحیه شود.
- بهتر است مادران به کودک خود در جهت درست گرفتن سینه کمک کنند؛ طوری که باید تمام نوک سینه و قسمتی از هاله یا اطراف نوک سینه وارد دهان کودک شود این کار باعث می‌شود که نوزاد به‌درستی مکیدن شیر را انجام دهد و همین امر یکی از مهم‌ترین راهکارها در جلوگیری از احتمال ابتلا به شقاق سینه است. زیرا مهم‌تر از پوزیشن و قرارگیری درست نوزاد هنگام شیر خوردن این است که سینه به‌درستی در دهان کودک قرار داشته باشد و به‌آرامی شروع به مکیدن شیر کند تا آسیبی به نوک پستان وارد نکند و باعث ایجاد زخم نشود.
- همان‌طور که در این مقاله اشاره شد ممکن است گاهی زخم نوک پستان به دلیل بروز آلرژی به یک ماده بهداشتی یا شوینده رخ دهد؛ برای جلوگیری از بروز آلرژی می‌توان به متخصص پوست مراجعه کرد و آزمایشاتی جهت شناسایی عامل ایجاد آلرژی انجام داد و پس از شناسایی آن حداکثر اجتناب و دوری را از این ماده را جهت جلوگیری از بروز علائم آلرژی داشت.
- استفاده از لباس زیر مناسب یا به عبارتی لباسی که موجب اصطکاک نوک سینه با لباس نشود وهم چنین استفاده از پدهای محافظ نوک سینه در مادران شیرده و همچنین ورزشکارانی که احتمال ابتلا به شقاق سینه را دارند؛ از دیگر راه‌های مؤثر در جلوگیری از ابتلا به شقاق سینه هستند.
سخن آخر
شقاق نوک پستان یکی از مشکلات شایع و رایجی است که فرایند شیردهی را برای مادر بسیار سخت می‌کند؛ ممکن است حتی این زخم و درد برای مادر غیرقابل‌تحمل شود و حتی باعث شود مادر شیردهی به کودک خود را قطع کند. درمان زخم نوک پستان معمولاً آسان است و با انجام چند راه‌حل درمانی ساده که در این مقاله به آن اشاره کردیم به‌راحتی می‌توان این عارضه را درمان کرد اما اگر مدت طولانی زخم و درد و خونریزی در ناحیه نوک پستان مشاهده می‌کنید بهتر است جهت بررسی‌های بیشتر و جلوگیری از ایجاد عفونت و عوارضی که شقاق سینه به دنبال دارد حتماً به پزشک مراجعه کنید.
داشتن درد در هفته‌های اول شیردهی امری کاملاً طبیعی و اجتناب ناپذیراست؛ اگر در این دوران مادران مشکلی در شیردهی دارند بهتر است از پزشک خود مشورت بگیرند و حتماً پیرامون مسائلی مانند نحوه قرارگیری نوزاد هنگام شیر خوردن و مکیدن صحیح شیر توسط نوزاد از او راهنمایی بگیرند. شقاق سینه همچنین می‌تواند یکی از علل شیر خوردن نوزاد از یک سینه نیز باشد. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر از نقش شقاق نوک پستان در وجود آمدن این مشکل و جلوگیری از بروز آن مقاله “بررسی جامع دلایل شیر خوردن نوزاد از یک سینه همراه با راهکار آن” را در سایت سی سیب مطالعه کنید.
