یکی از مشکلات نسبتاً رایجی که برخی از زنان از آن رنج می‌برند، تنبلی تخمدان است. در این حالت تخمدان‌ها مقدار غیرطبیعی آندروژن را که هورمون‌های جنسی مردانه هستند، تولید می‌کنند که معمولاً در زنان به مقدار کم وجود دارد. گاهی این مشکل موجب بروز کیست‌های کوچک متعدد (کیسه‌های پر از مایع) می‌شود که در تخمدان تشکیل می‌شوند. با این حال، برخی از زنان مبتلا به این اختلال کیست ندارند، در حالی که برخی از زنان بدون این اختلال دچار کیست می‌شوند. ممکن است کمی گیج‌کننده به نظر برسد اما ما در این مقاله از سی سیب به بررسی تمام جوانب این عارضه می‌پردازیم و آن را از زوایای مختلف بررسی می‌کنیم. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری را در این زمینه کسب کنید، ادامه این مطلب را مطالعه کنید.
تنبلی تخمدان چیست؟
از تنبلی تخمدان به عنوان سندرم تخمدان پلی کیستیک هم یاد می‌شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک عدم تعادل هورمونی است که در آن تخمدان‌ها (ارگانی که تخمک‌ها را تولید و آزاد می‌کند) هورمون‌های مردانه اضافی ایجاد می‌کنند. اگر به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستید، تخمدان‌های شما سطوح بالایی از هورمون‌هایی به نام آندروژن تولید می‌کنند. این باعث می‌شود که هورمون‌های تولید مثلی شما نامتعادل شوند.
در نتیجه، افراد مبتلا به PCOS اغلب سیکل‌های قاعدگی نامنظم، پریودهای از دست رفته و تخمک‌گذاری غیرقابل‌پیش‌بینی دارند. به دلیل عدم تخمک‌گذاری ممکن است کیست‌های کوچک روی تخمدان‌ها (کیسه‌های پر از مایع) ایجاد شود. با این حال، با وجود مبتلا بودن به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است کیستی در تخمدان‌های شما وجود نداشته باشد.
PCOS و تنبلی تخمدان یکی از شایع‌ترین علل ناباروری زنان است. همچنین می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر را افزایش دهد. پزشک شما می‌تواند تخمدان ضعیف را بر اساس علائم شما و اگر برنامه‌هایی برای بچه‌دار شدن دارید، درمان کند.
چه هورمون‌هایی بر PCOS تاثیر می‌گذارند؟
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای عدم تعادل هورمونی هستند که چرخه قاعدگی، تخمک‌گذاری و احتمالاً حاملگی را مختل می‌کند. این هورمون‌ها مانند یک شبکه پیچیده هستند و عملکرد دستگاه تناسلی زنان به شدت به تعادل آن وابسته است. هورمون‌هایی که در عارضه تخمدان ضعیف نقش دارند عبارت‌اند از:
- آندروژن‌ها (مانند تستوسترون و آندروستندیون).
- هورمون لوتئینه کننده (LH).
- هورمون محرک فولیکول (FSH).
- استروژن
- پروژسترون
- انسولین
چه افرادی به تنبلی تخمدان مبتلا می‌شوند؟
یک زن می‌تواند هر زمانی پس از بلوغ به تنبلی تخمدان مبتلا شود. بیشتر افراد در دهه ۲۰ یا ۳۰ سالگی و زمانی که قصد بارداری دارند، متوجه این مشکل می‌شوند. اگر اضافه وزن یا چاقی دارید یا اگر افراد دیگر خانواده شما مبتلا به PCOS هستند، ممکن است بیشتر در معرض این مشکل قرار داشته باشید. سندرم تخمدان پلی کیستیک بسیار شایع است و تا ۱۵ درصد از زنان در سنین باروری به آن مبتلا هستند.
علت اصلی سندرم تخمدان پلی کیستیک و تنبلی تخمدان‌ها چیست؟
علت دقیق بروز این مشکل نامشخص است. با این حال، می‌توان چند دلیل برای آن نام برد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
سطوح بالای هورمون‌های مردانه به نام آندروژن
سطح بالای آندروژن مانع از آزاد شدن تخمک (تخمک‌گذاری) از تخمدان‌ها می‌شود. همین امر باعث چرخه‌های قاعدگی نامنظم می‌شود. تخمک‌گذاری نامنظم همچنین می‌تواند باعث ایجاد کیسه‌های کوچک پر از مایع در تخمدان‌ها شود. آندروژن بالا همچنین باعث آکنه و رشد موهای زائد در زنان می‌شود.
مقاومت به انسولین
افزایش سطح انسولین باعث می‌شود که تخمدان‌ها هورمون مردانه (آندروژن) را بسازند و آزاد کنند. افزایش هورمون مردانه، به نوبه خود، تخمک‌گذاری را سرکوب می‌کند و به سایر علائم PCOS دامن می‌زند. انسولین نحوه پردازش گلوکز (قند) و استفاده از آن را برای انرژی کنترل می‌کند. مقاومت به انسولین به این معنی است که بدن شما انسولین را به درستی پردازش نمی‌کند و منجر به افزایش سطح گلوکز در خون می‌شود. همه افراد مبتلا به مقاومت به انسولین، گلوکز یا دیابت بالایی ندارند، اما مقاومت به انسولین می‌تواند منجر به دیابت شود. اضافه وزن یا چاقی نیز می‌تواند به مقاومت به انسولین کمک کند. افزایش سطح انسولین، حتی اگر گلوکز خون شما نرمال باشد، می‌تواند نشان‌دهنده مقاومت به انسولین باشد.
التهاب با درجه پایین
افراد مبتلا به PCOS تمایل به التهاب مزمن با درجه پایین دارند. پزشک شما می‌تواند آزمایش‌های خونی را انجام دهد که سطح پروتئین واکنشی سی (CRP) و گلبول‌های سفید را اندازه‌گیری می‌کند. این موارد می‌تواند سطح التهاب را در بدن شما نشان دهد.
ژنتیک
به نظر می‌رسد یک عامل ژنتیکی در برخی از افراد موجب بروز این مشکل می‌شود؛ اما هنوز این مورد به صورت علمی تایید نشده است.
اضافه وزن
اضافه وزن یا چاقی دلیل اصلی مشکل تخمدان ضعیف نیست. با این حال، اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، چربی اضافی می‌تواند مقاومت به انسولین را بدتر کند. این امر ممکن است باعث شود سطح انسولین حتی بیشتر هم شود. سطوح بالای انسولین می‌تواند منجر به افزایش وزن بیشتر شود و یک چرخه معیوب ایجاد کند. کاهش وزن اگرچه دشوار است، اما می‌تواند به شکستن این چرخه کمک کند.
هورمون لوتئینیزه کننده (LH)
این هورمون در غده هیپوفیز که در قاعده مغز قرار دارد، ساخته می‌شود. تخمدان‌ها را برای تخمک‌گذاری تحریک می‌کند و به همراه انسولین، برای تولید تستوسترون فعالیت می‌کند. از هر ده زن مبتلا به این عارضه، چهار نفر دارای سطح بالایی از LH هستند. سطح بالای LH همراه با سطح انسولین بالا به این معنی است که تخمدان‌ها احتمالاً بیش از حد تستوسترون تولید می‌کنند.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
شایع‌ترین علائم PCOS عبارت‌اند از:
- پریود نامنظم: یکی از علائم رایج این مشکل، پریود نشدن یا از دست دادن قاعدگی است. همچنین ممکن است فرد دچار خونریزی شدید در طول قاعدگی شود.
- رشد غیرطبیعی مو: رشد موهای زائد در صورت، بازوها، سینه و شکم از دیگر علائم این مشکل است. حدود هفتاد درصد زنان مبتلا به این عارضه این نشانه را تجربه می‌کنند.
- آکنه: سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند باعث آکنه، به خصوص در پشت، قفسه سینه و صورت شود. این آکنه ممکن است پس از سال‌های نوجوانی نیز ادامه یابد و درمان آن دشوار باشد.
- چاقی: حدود ۸۰ درصد از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای اضافه وزن یا چاقی هستند و در کاهش وزن مشکل دارند.
- تیره شدن پوست: تیره شدن پوست به خصوص در چین‌های گردن، زیر بغل، کشاله ران و زیر سینه‌ها. این مشکل به عنوان آکانتوز نیگریکانس شناخته می‌شود.
- کیست: بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای کیسه‌های کوچکی از مایع در تخمدان‌های خود هستند.
- نازک شدن موها: افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است بخش‌هایی از موهای سر خود را از دست بدهند یا کم مو شوند.
- منگوله پوستی یا آکروکوردون: منگوله پوستی پوست‌های اضافی هستند که روی پوست ایجاد می‌شوند. آن‌ها اغلب در زیر بغل یا گردن ایجاد می‌شوند.
- ناباروری: PCOS شایع‌ترین علت ناباروری زنان است. کاهش تعداد دفعات یا عدم تخمک‌گذاری می‌تواند منجر به ناتوانی در باردار شدن شود.
آیا ممکن است تنبلی تخمدان بدون علامت باشد؟
بله ممکن است PCOS داشته باشید و هیچ علامتی نداشته باشید. بسیاری از مردم تا زمانی که برای باردار شدن مشکلی نداشته باشند یا به دلایل نامعلوم وزن اضافه کنند، حتی متوجه این عارضه نمی‌شوند. همچنین ممکن است PCOS خفیف داشته باشید که در آن علائم به اندازه کافی شدید نیستند که شما متوجه شوید.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص این مشکل از آزمایش خون یا سونوگرافی استفاده می‌شود. از آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌ها و سطح گلوکز استفاده می‌شود. برای بررسی کیست تخمدان و ضخامت پوشش داخلی رحم نیز از سونوگرافی استفاده می‌شود. پزشک درباره علائم و سابقه پزشکی شما سوال خواهد پرسید. وزن و فشار خون شما نیز گرفته می‌شود. به صورت فیزیکی نیز معاینه می‌شوید تا در صورت داشتن آکنه، موهای زائد در صورت، ریزش مو، تغییر رنگ پوست و… نیز بررسی شوید. همچنین ممکن است ناحیه لگن نیز معاینه شود تا متورم بودن تخمدان‌ها و سایر موارد مربوط به رحم نیز بررسی شود.
نحوه درمان تنبلی تخمدان
پزشک درمان را بر اساس علائم، سابقه پزشکی و سایر شرایط سلامتی شما و همچنین قصد شما برای بارداری، تعیین می‌کند. درمان‌ها می‌تواند شامل داروها، تغییر شیوه زندگی یا ترکیبی از هر دو باشد.
اگر قصد باردار شدن ندارید، درمان‌ها عبارت‌اند از:
- درمان‌های ضدبارداری هورمونی: این مورد شامل قرص‌های ضدبارداری، چسب‌ها، شات‌ها، حلقه واژینال یا دستگاه داخل رحمی (IUD) می‌شود. درمان‌های ضدبارداری هورمونی به تنظیم چرخه قاعدگی، بهبود آکنه و کنترل رشد موهای زائد کمک می‌کنند.
- داروهای مرتبط با انسولین: متفورمین دارویی است که برای درمان دیابت استفاده می‌شود. هنگامی که انسولین کنترل می‌شود، برخی از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک شاهد بهبود در روند چرخه‌های قاعدگی خود خواهند بود.
- داروهایی برای مسدود کردن آندروژن‌ها: برخی داروها می‌توانند اثر آندروژن‌ها را مسدود کنند. این مورد به کنترل آکنه یا رشد مو ناشی از سندروم پلی کیستیک کمک می‌کند.
- تغییر سبک زندگی: کاهش وزن و رژیم غذایی سالم می‌تواند تأثیر مثبتی بر سطح انسولین داشته باشد.
اگر می‌خواهید در حال حاضر یا در آینده باردار شوید، درمان سندروم پلی کیستیک و تنبلی تخمدان شامل موارد زیر می‌شود:
- داروهای آزادسازی تخمک: بارداری موفق با تخمک‌گذاری شروع می‌شود. ثابت شده است که برخی داروها باعث تحریک تخمک‌گذاری در زنان مبتلا به PCOS می‌شوند. داروهای کلومیفن و لتروزول به صورت خوراکی و گنادوتروپین‌ها به صورت تزریقی مصرف می‌شوند.
- جراحی: یک روش جراحی به نام سوراخ کردن تخمدان می‌تواند با برداشتن بافت‌هایی در تخمدان‌هایی که هورمون‌های آندروژن تولید می‌کنند، باعث تخمک‌گذاری شود. با وجود داروهای جدید، پزشکان اکنون به ندرت این روش را انجام می‌دهند.
- لقاح آزمایشگاه IVF)): تخمک شما با اسپرم همسرتان در آزمایشگاه بارور می‌شود و سپس به رحم شما منتقل می‌شود. وقتی داروها به تخمک‌گذاری کمکی نکنند، از این روش استفاده می‌شود.
آیا تنبلی تخمدان موجب بروز بیماری‌های دیگر هم می‌شود؟
این مشکل می‌تواند موجب بروز بیماری‌های دیگر نیز شود:
- دیابت.
- فشار خون بالا.
- بیماری قلب و عروقی.
- هیپرپلازی آندومتر.
- سرطان آندومتری.
- اختلالات خواب مانند آپنه خواب.
- افسردگی و اضطراب.
آیا در صورت ابتلا به PCOS امکان باردار شدن وجود دارد؟
در صورت ابتلا به PCOS می‌توانید باردار شوید. سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند باردار شدن را سخت کند و در عین حال خطر برخی از عوارض بارداری را افزایش دهد. اغلب افرادی که دچار این مشکل هستند تا زمان یائسگی نیز با نتایج این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. گاهی عدم تعادل هورمونی با افزایش سن نیز تغییری پیدا نمی‌کند. اگر علائم موجود زندگی شما را مختل کرده‌اند، حتما با پزشک خود درباره این موضوع صحبت کنید.
تفاوت بین تنبلی تخمدان و اندومتریوز چیست؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک و آندومتریوز شرایط متفاوتی هستند، اما هر دو با کیست تخمدان و ناباروری مرتبط هستند. آندومتریوز وضعیتی است که در آن پوشش داخلی رحم (آندومتر) در بخش‌های دیگر مانند تخمدان‌ها، واژن یا لوله‌های فالوپ رشد می‌کند. این مشکل به طور معمول باعث درد لگن یا گرفتگی شدید قاعدگی می‌شود. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای قاعدگی نامنظم، تخمک‌گذاری غیرقابل‌پیش‌بینی و سایر عوارض جانبی فیزیکی ناشی از هورمون‌های مردانه اضافی هستند.
کلام آخر
در این مقاله از سی سیب به بررسی تمام نکات مربوط به تنبلی تخمدان پرداختیم. این مشکل در میان زنان بسیار رایج است و به روش‌های مختلف می‌توان آن را کنترل و درمان کرد. اگر متوجه شده‌اید که دچار این مشکل شده‌اید، مضطرب نشوید. حتی برخی از زنان با وجود داشتن این مشکل باز هم باردار می‌شوند و حتی در برخی موارد متوجه وجود آن نمی‌شوند. با این حال، برای باردار شدن یا درمان عوارض و نشانه‌های آن باید تحت درمان قرار بگیرید و داروهای مختلفی را مصرف کنید. پس حتی اگر نمی‌خواهید باردار شوید هم باید به دنبال درمان آن باشید زیرا این مشکل عوارض دیگری را در بردارد که ممکن است برای بدن مضر باشند. آیا شما هم این مشکل را تجربه کرده‌اید؟ لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
