۳ روش آسان و کم دردسر برای تمیز کردن بینی نوزاد

اگرچه گرفتگی بینی ممکن است برای بزرگسالان نیز رخ دهد، اما معمولاً گرفتگی بینی نوزادان برای آنها آزار دهنده‌تر است. مخاط بینی نوزادان، بیشتر در فضای تنفسی نوزاد تجمع یافته و نوزادان را آزار می‌دهد. زمانی که بینی نوزاد پر است، نوزاد به هیچ وجه احساس خوبی ندارد. تمیز کردن بینی نوزاد می‌تواند به او کمک کند که راحت‌تر نفس بکشد. در برخی شرایط مشاهده می‌کنیم که نوزادان به علت پر بودن و گرفتگی بینی حتی میلی به شیر خوردن نیز ندارند و بی قرار به نظر می‌رسند. علت اصلی این موضوع این است که مجاری تنفسی آنها بسته شده و نمی‌توانند راحت نفس بکشند. به همان میزان که راه‌های مختلفی برای مسدود شدن مجاری تنفسی و گرفتگی بینی وجود دارد، راه‌های متنوعی نیز برای تمیز کردن بینی نوزاد وجود دارد.

علل شایع گرفتگی بینی نوزاد

در ادامۀ این مطلب از مجموعه سی سیب به بررسی علل شایع گرفتگی بینی نوزاد می‌پردازیم.

 ناتوانی در پاکسازی بینی

 یکی از علل‌ شایع گرفتگی بینی نوزاد، ناتوانی در پاکسازی بینی است. همانطور که گفته شد، مخاط در بینی افراد بزرگسال نیز ممکن است تجمع پیدا کند، اما افراد بزرگسال از طریق پاکسازی بینی با کمک دستمال کاغذی، می‌توانند این مخاط را تخلیه کنند. تجمع مخاط بینی بزرگسالان نیز اگر تخلیه نشود، برای آنها آزاردهنده خواهد بود. متأسفانه نوزادان این توانایی را ندارند و یکی از علل شایع گرفتگی بینی نوزادن این است که تمیز کردن بینی نوزاد به موقع انجام نمی‌شود. در نتیجه تمامی مخاط‌ روی هم جمع شده و باعث بسته شدن مجاری تنفسی می‌شود.

تحریک کننده‌ های بینی

• برای بسیاری از افراد پیش آمده که نسبت به یک بوی خاص، حساسیت داشته باشند و از آن محیط دور شوند. علت این موضوع این است که مخاط بینی و عصب‌هایی که درون بینی قرار دارند، گاهی نسبت به برخی از عطرها حساسیت نشان می‌دهند. این حساسیت ممکن است علائم ظاهری و جسمی نیز داشته باشد، این موضوع در نوزادان بیشتر رخ می‌دهد؛ زیرا به طور کل نوزادان بدن حساس‌تری نسبت به افراد بزرگسال دارند.
• بینی نوزادان خیلی راحت‌تر تحریک شده و باعث بروز آلرژی در نوزادان خواهد شد. نوزادان به مواد معطر خیلی حساس هستند، بخصوص اگر این مواد معطر صنعتی بوده و از طریق سنتز در صنایع تولید شده باشند، باعث بروز حساسیت بیشتر شده و گرفتگی و آبریزش بینی ایجاد می‌کنند.
• همچنین گردۀ گل‌ها یا گرد و غبار و آلودگی‌ هوا نیز باعث بروز آلرژی و حساسیت و گرفتگی بینی نوزاد خواهد شد.
• گاهی نوزادان به موی حیوانات خانگی نیز حساسیت نشان می‌دهند.

ابتلا به سرماخوردگی

یکی از دلایل دیگر که باعث گرفتگی بینی نوزاد می‌شود، ابتلا به بیماری‌های مختلف مثل سرماخوردگی است. با اینکه امکان ابتلا به بیماری‌های دیگر در نوزادان وجود دارد، ولی سرماخوردگی از جمله بیماری‌های رایج در نوزادان است که به دلیل سیستم ایمنی ضعیف بدن نوزاد رخ می‌دهد. ویروس سرماخوردگی پس از ورود به بدن نوزاد، باعث تب و آبریزش بینی شده و گرفتگی بینی ایجاد می‌کند.

روش ‌های تمیز کردن بینی نوزاد

در ادامۀ این مطلب از مجموعه سی سیب به بررسی روش های تمیز کردن بینی نوزاد می‌پردازیم.

استفاده از اسپری بینی

یکی از روش‌های راحت که برای تمیز کردن بینی نوزاد استفاده می‌شود، اسپری بینی یا قطره‌های نمکی است. اسپری بینی نوعی مادۀ رقیق است که باعث برطرف شدن گرفتگی بینی می‌شود. این اسپری به صورت قطره وارد بینی نوزاد شده و مسیر و مجاری تنفسی را کاملاً باز می‌کند. پزشکان استفاده از اسپری بینی یا قطره نمکی برای تمیز کردن بینی نوزاد را بهترین و راحت‌ترین روش می‌دانند؛ زیرا خطر کمتری نسبت به روش‌های دیگر دارد.

برای این که قطره‌ بینی  را مورد استفاده قرار دهید، ابتدا باید کودک خود را به پشت بخوابانید. می‌توانید با کمک یکی از دستان خود سر نوزاد را به سمت عقب خم کنید. اگر نمی‌توانید نوزاد را نگه دارید، بهتر است زیر گردن او یک بالشت قرار دهید تا به سمت عقب خم شود. یک یا دو قطره از اسپری بینی را در هر یک از سوراخ‌های بینی بریزید.

می‌توانید به آرامی بینی نوزاد را ماساژ دهید تا کاملاً قطره‌های نمکی جذب شده و گرفتگی بینی نوزاد را از بین ببرند؛ اینگونه مخاط اضافی بینی در اثر ورورد قطره نمکی از بینی خارج می‌شود. شما می‌توانید با کمک یک دستمال تمیز، مخاطی که از بینی خارج می‌شود را پاک کنید. هرچند که ممکن است نوزاد به این کار شما واکنش نشان دهد. البته ظبق دستور پزشک از قطره بینی استفاده کنید و به صورت خودسرانه و به دفعات زیاد از آن استفاده نکنید زیرا استفاده مکرر و بی رویه از این قطره سبب خشکی مخاط بینی و گاها خونریزی می شود.

پوآر یا سرنگ لامپی برای تخلیه بینی

 یکی از ابزارهایی که برای تمیز کردن بینی نوزاد استفاده می‌شود، سرنگ لامپی است. ممکن است پوآر به عنوان یکی از وسایل‌ مخصوص تمیز کردن بینی نوزاد، در بیمارستان و پس از زایمان به مادر داده شود. این روش مانند روش استفاده از اسپری بینی کاملاً ساده است. این وسیله از مواد پلاستیکی ساخته شده و شکل انتهایی آن کروی است که برای پاک کردن بینی از آن استفاده می‌شود. سرنگ لامپی قیمت مناسبی دارد.

روش استفاده از سرنگ لامپی

• برای استفاده از پوآر بینی ابتدا کودک خود را به پشت بخوابانید، سطحی که کودک را روی آن می‌خوابانید باید کاملاً صاف باشد.
• سر کودک را به سمت بالا هدایت کنید و سعی کنید نوزاد را آرام کنید تا دست و پا نزده یا گریه نکند.
• در ادامه، ابتدا بخش حبابی پوآر را فشار دهید تا هوایی که درون آن قرار دارد خارج شود.
• پوآر را به شکل صاف در دست بگیرید و نوک آن را خیلی آرام در بینی کودک قرار دهید. لازم نیست مقداری زیادی از آن را وارد بینی نوزاد کنید.
• اکنون می‌توانید بخش حبابی را رها کنید، این کار مکش ایجاد کرده و مخاطی که درون بینی کودک قرار دارد را به درون فضای لامپی هدایت می‌کند. سعی کنید از یک دستمال کاغذی استفاده کنید تا بتوانید محتویاتی که وارد بخش لامپی سرنگ می‌شود را با هر بار فشار دادن  خارج کنید.
• هر بار که از پوآر برای تمیز کردن بینی نوزاد استفاده می‌کنید، باید محتویات درون آن را کاملاً خالی کنید و آن را ضدعفونی و تمیز کنید، زیرا در صورت تجمع آلودگی روی پوآر ، باکتری‌ها و میکروب‌ها جذب آن شده و به یک منبع آلوده تبدیل می‌شود.

آسپیراتور بینی

آسپیراتور بینی در واقع روش مشابه پوآر یا سرنگ لامپی است و عملکردی مشابه آن را برای تمیز کردن بینی نوزاد دارد. در این روش، از مکش برای پاک کردن گرفتگی بینی استفاده می‌شود. تنها تفاوت آن با روش سرنگ لامپی این است که در این روش، مکش به وسیلۀ حباب یا لامپ انجام نمی‌شود؛ بلکه این خود شما هستید که مکش را ایجاد می‌کنید.

روش استفاده از آسپیراتور بینی

• ابزار آسپیراتور، دارای یک لوله با یک دهانه است که می‌توانید با استفاده از مکیدن به صورت آرام مخاط را خارج کنید. یک طرف  آسپیراتور را درون سوراخ بینی نوزاد قرار دهید و با استفاده از طرف دیگر مکش ایجاد کنید.
• باید مراقب باشید که بخش زیادی از آسیپراتور وارد سوراخ بینی نوزاد نشود، زیرا ممکن است حساسیت ایجاد کند.
• همچنین در این روش نمی‌توانید نیروی زیادی برای مکش ایجاد کنید. بلکه باید آرام آرام این کار را انجام دهید.
• بهتر است ابتدا چند بار این کار را به آرامی انجام دهید تا مهارت لازم را برای تمیز کردن مخاط بینی نوزاد پیدا کنید.

بهترین روش برای تمیز کردن بینی نوزاد این است که روش استفاده از آسپیراتور را با اسپری نمکی ترکیب کنید. بدین معنا که ابتدا از چند قطره نمکی برای رقیق کردن مخاط بینی استفاده کنید و سپس از آسپیراتور برای بیرون آوردن مخاط استفاده کنید.

ممکن است والدین نگران این موضوع باشند که با استفاده از مکش، مخاط درون بینی نوزاد وارد دهان آنها شود، اما ابزار آسپیراتور دارای یک فیلتر درون لوله است که از نفوذ مخاط به سمت دیگر آن جلوگیری می‌کند.

چگونه از گرفتگی بینی نوزاد جلوگیری کنیم؟

برای اینکه از گرفتگی بینی نوزاد جلوگیری کنید، باید روش‌های تمیز کردن بینی نوزاد را حداقل چند بار در روز به کار ببرید تا مخاط بینی، درون سوراخ مجاری تنفسی تجمع پیدا نکرده و مشکلاتی مثل گرفتگی بینی و مشکلات تنفسی را برای نوزاد ایجاد نکند.

در صورتی که نوزاد شما بیمار شده یا به بو و گردۀ خاصی آلرژی دارد، می‌توانید از روش‌های دیگری برای تمیز کردن بینی نوزاد استفاده کنید. با این حال راه‌هایی وجود دارد که می‌توانید با استفاده از آنها از گرفتگی بینی جلوگیری کنید که شامل:

۱.استفاده از روش مکش مخاط بینی به صورت مرتب

یکی از توصیه‌های متخصصین اطفال این است که چندین مرتبه در روز از روش‌های مکش مخاط بینی استفاده کنید؛ زیرا ممکن است با استفاده از روش‌های دیگر مثل اسپری بینی به صورت مکرر، غشای مخاطی تحریک شده و واکنش نشان دهد.

۲.دستگاه گرم کننده یا بخار ساز

 یکی از موضوعاتی که باعث ایجاد گرفتگی بینی به خصوص در نوزادانی که دچار بیماری سرماخوردگی شده‌اند می‌شود، خشک بودن هوای خانه است. هوای خشک خانه و گرم نبودن فضای داخلی ساختمان، ممکن است باعث خشک شدن بینی نوزاد شده و در نتیجه تجمع مخاط را افزایش دهد. به خصوص در فصل زمستان، زمانی که نوزادان به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند، رطوبت موجود در هوای محیط، اهمیت بسیار زیادی دارد. به همین دلیل بهتر است از دستگاه‌های کوچک که بخار آب گرم تولید می‌کنند، استفاده کنید. دستگاه بخار ساز را در بخش‌های مختلفی از خانه  و نزدیک اتاق خواب نوزاد قرار داده و هوای داخلی خانه را مرطوب و گرم نگه دارید.

۳.زوایه سر نوزاد هنگام خواب

شاید این روش چندان کاربردی به نظر نرسد؛ اما یکی از روش‌هایی است که می‌توانید از تجمع مخاط و گرفتگی بینی جلوگیری کنید. زمانی که نوزاد شما خواب است، می‌توانید زیر سر او یک پتوی تا شده یا یک بالشت با ارتفاع بیشتر قرار دهید تا سر نوزاد کمی به سمت بالا هدایت شود. نوزادان در شش ماهۀ اول تولد خود، مخاط بینی بیشتری تولید می‌کنند و ممکن است تجمع این مخاط و خشک شدن آن باعث گرفتگی بینی شود.

سه روش گفته شده برای جلوگیری از گرفتگی بینی تا حدودی مفید خواهد بود. در هر صورت ایجاد مخاط در بینی نوزاد یک امر کاملاً طبیعی است.

زمان مراجعه به پزشک برای گرفتگی بینی نوزاد

مسدود شدن مجرای بینی نوزاد، یک اتفاق کاملاً عادی است و مسئلۀ نگران کننده‌ای نیست که لازم باشد برای رفع آن به پزشک مراجعه کنید. تنها، تمیز کردن بینی نوزاد به صورت مداوم، می‌تواند این مشکل را حل کند‌، اما گاهی ممکن است نوزاد علائمی داشته باشد که برای والدین نگران کننده است. در ادامه برخی از نشانه‌هایی را بیان می‌کنیم که با مشاهدۀ آنها بهتر است نوزاد را نزد پزشک ببرید تا معاینه شود.

• یکی از علائمی که ممکن است نشان دهندۀ بروز مشکل در نوزاد باشد، این است که در مدت بیشتر از یک هفته، تجمع مخاط و گرفتگی بینی بسیار افزایش پیدا کند. در واقع بجای اینکه شما با تمیز کردن بینی نوزاد، شرایط را بهبود ببخشید، ممکن است شرایط بدتر شود و گرفتگی بینی چند برابر شود.
• اگر مشکوک هستید که نوزاد شما به یک غذای خاص یا هر محیط دیگری ممکن است آلرژی داشته باشد، می‌توانید به پزشک مراجعه کنید.

راهکارهایی که نباید برای تمیز کردن بینی نوزاد امتحان کرد

ممکن است شما برای از بین بردن گرفتگی بینی نوزاد هر کاری را انجام دهید، اما در این میان راهکارهایی وجود دارند که به هیچ وجه نباید آنها را امتحان کنید، زیرا ممکن است برای نوزاد ضرر داشته باشد.

• اولین مسئله‌ای که هنگام تمیز کردن بینی نوزاد باید از آن دوری کنید، استفاده از وسایل نوک تیز است. ممکن است شما از هر وسیلۀ نوک تیزی که می‌تواند وارد سوراخ بینی نوزاد شود، استفاده کنید تا مخاط بینی را تخلیه کنید، اما این وسایل استریل نبوده و برعکس آلودگی بیشتری را وارد بینی نوزاد می‌کنند. همچنین برخورد این اشیا تیز با دیواره‌های بینی نوزاد، باعث ایجاد زخم خواهد شد. به همین علت به هیچ وجه از وسایل دیگر برای تمیز کردن بینی نوزاد استفاده نکنید.
• دومین موردی که باید رعایت کنید، این است که دستمال کاغذی یا مرطوب کننده را برای تخلیۀ مخاط بینی، با فشار وارد بینی نوزاد نکنید. این کار باعث قطع تنفس نوزاد شده و فشار زیادی به او وارد می‌کند، تمیز کردن بینی نوزاد باید به آرامی انجام شود.

سخن پایانی

در این مقاله از مجموعه ۳۰ سیب دربارۀ تمیز کردن بینی نوزاد و روش‌های آن صحبت کردیم. گرفتگی بینی نوزادان ممکن است تا یک سالگی، به صورت یک پدیدۀ معمولی وجود داشته باشد و نیازی به مراجعه به پزشک نیست. شما می‌توانید با استفاده از ابزارهایی مثل سرنگ لامپی یا آسپیراتور مخاط بینی نوزاد را تخلیه کنید، بدون اینکه کوچکترین مشکلی برای او ایجاد کنید. استفاده از ابزارهای تیز و همچنین مصرف خودسرانۀ پماد یا قطره برای بینی نوزاد، بسیار خطرناک است. نوزادان بدن بسیار حساسی دارند و نباید به هیچ وجه به آنها فشار وارد شود، بنابراین در نحوۀ تمیز کردن بینی نوزاد خیلی دقت داشته باشید.