دوشیدن شیر مادر با دست چگونه است و چه مزایایی دارد؟

دوشیدن شیر معمولا زمانی استفاده می شود که امکان تغذیه مستقیم نوزاد از سینه مادر وجود ندارد اما گاهی در مواردی مانند رفع احتقان پستان برای نرم کردن سینه در مواقع پری سینه و یا گاهی برای افزایش تولید شیر  مادر  بسیار مفید و ضروری است.

دوشیدن شیر مادر با دست، تکنیکی است که در آن به جای نوزاد،از دستان مادر یا فردی که مهارت لازم را داشته باشد برای خارج کردن شیر از سینه ها استفاده می‌شود.این روش زمانیکه سینه ها نرم هستند کار آسانی است اما در زمان پری سینه و حساس شدن سینه ها مشکل تر است.

با مطالعه این مطلب با مزایای این روش، نحوه انجام دادن آن و جزییات این تکنیک بیشتر آشنا می‌شوید. شما را به خواندن این مقاله مفید دعوت می‌کنیم.

مزایای تکنیک دوشیدن دستی شیر

ممکن است تعجب کنید که چرا دوشیدن دستی شیر یک مزیت به حساب می‌آید در حالی که برای دوشیدن شیر می‌توان از ابزار و پمپ‌های مخصوص استفاده کرد. در ادامه مزیتهای این روش را تشریح می‌کنیم:

• نیاز به تجهیزات خاصی ندارد و در مواقع اضطراری قابل انجام است.
• مهارت آسانی است و هزینه ندارد.
• دوشیدن شیر با دست طبیعی تر است و مادر بیشتر احساس راحتی میکند.
• دوشیدن دستی شیر، ملایمت بیشتری نسبت به دوشیدن باپمپ دارد و جهت بهبود و تسکین درد نوک پستان مناسب است.
• در صورت کسب تجربه مادران با استفاده از این تکنیک،در مقایسه با استفاده از پمپ، شیر بیشتری را میتوان جمع آوری کرد.
• دوشیدن شیر با دست،به شما امکان می‌دهد شیر را از قسمت خاصی از سینه به جریان بیاندازید و مزیت آن برای زمانی است که بعضی از مجاری شیر در سینه مسدود شده باشد.
• دوشیدن شیر با دست، سبب می‌شود هاله سینه با شیر آغشته شود و شیرخواری که تمایل کمی به گرفتن سینه مادر دارد را به گرفتن سینه مادر ترغیب می‌کند.
• در صورتی که مادر و نوزاد در بیمارستان بستری و تحت مراقبت باشند، دوشیدن دستی شیر روش بهتر و بهداشتی تری نسبت به استفاده از دستگاه‌های بیمارستانی است و دیگر خطر سرایت عفونت و بیماری های پوستی از دیگر مادران وجود ندارد.
• اگر نوزاد در بیمارستان بستری باشد و امکان تغذیه نوزاد با شیر مادر نباشد،دوشیدن شیر ضروری است زیرا آغوز که ترشح اولیه شیر مادر است برای تغذیه نوزاد ارزشمند است و جمع آوری آغوز، دقت زیادی نیاز دارد زیرا مقدار آن اندک است.با دوشیدن شیر با دست این کار با دقت بالاتری انجام می‌شود.

نکات مهم پیش از شروع دوشیدن شیر با دست

• دست هایتان را بشویید و یک ظرف تمیز و استریل شده مناسب برای جمع آوری شیر خود در دسترس داشته باشید. آغوز را می‌توان در یک ظرف کوچک (۵ میلی لیتری) یا حتی روی یک قاشق چای خوری برای تغذیه فوری ریخت اما هنگامی که تولید شیر افزایش یافت، ممکن است شیر در چندین جهت ترشح شود، بنابراین یک کاسه، ظرف دهانه پهن یا یک بطری با قیف ممکن است کاربردی‌تر باشد.
• آرامش داشته باشید. هنگامی که احساس راحتی، آرامش و گرما می‌کنید، شیر بهتر جریان می‌یابد. تنش یا اضطراب جریان شیر را مهار می‌کند. تکنیک های تمدد اعصاب می‌توانند به افزایش مقدار شیری که می‌توانید بدوشید کمک کند.

مراحل گام به گام دوشیدن دستی شیر

برای دوشیدن پستان با دست باید ۴ اقدام انجام زیر را انجام دهید:

• تحریک رفلاکس جاری شدن شیر
• موقعیت قرار دادن درست دست برای لمس سینوس ها و مجاری شیر
• فشار بر سینوس ها و مجاری شیر
• دوشیدن شیر از تمام قسمت های پستان

که در ادامه ما شما را برای انجام صحیح این اقدامات راهنمایی می کنیم.

تشویق جریان شیر و تحریک رفلاکس جاری شدن شیر

در هر روشی از دوشیدن پستان تحریک رفلکس جهش شیر بسیار مهم است زیرا فقط زمانی شیر به نحو موثر دوشیده می شود که رفلکس اکسی توسین به خوبی عمل کرده و شیر از سینه ها جاری شود.شروع این رفلاکس ممکن است چند دقیقه طول بکشد.معمولا احساس سوزن سوزن شدن و دیدن قطرات اندک شیر در ابتدای رفلکس تحریک جهش شیر رخ می‌دهد.  مواردی که به رفلکس تحریک جهش شیر کمک می‌کند را در ادامه نام می‌بریم:

• تمرینات تنفسی را که هنگام زایمان یاد گرفتید امتحان کنید.
• از کمپرس گرم و یا دوش گرم استفاده کنید.
• نوشیدنی گرم مانند چای بدون کافئین یا دمنوش استفاده کنید.
• شیر جاری شده از سینه ها را تجسم کنید.
• کودک خود را در نزدیکی خود داشته باشید یا به او فکر کنید. از عکس ها یا فیلمهای ضبط شده کودک خود استفاده کنید و لباس او را بو کنید.
• از روش ماساژ دادن سینه‌ها و پشت کمر استفاده کنید. برای ماساژ دادن سینه ها با انگشتان دست، برای نوزاش و وارد کردن ضربات ملایم و آرام به قسمت‌های مختلف سینه ( بالا و پایین)، استفاده کنید.و یا می‌توانید دست را مشت کرده و مشت خود را به حالت غلتاندن روی سینه‌ها حرکت دهید.
• ماساژ پشت مادر به ترشح اکسی توسین کمک میکند. برای ماساژ دادن پشت، مادر روی صندلی نشسته و دستانش را روی میز روبرو قرار دهد. سر را روی دستها قرار داده و فرد ماساژور با استفاده از مشت کردن دست و برآمدگی بندهای انگشتان، ستون فقرات مادر را از گردن به پایین به مدت ۱ تا ۵ دقیقه ماساژ دهد.
• در حالی که به جلو خم شده اید سینه خود را به آرامی تکان دهید تا نیروی جاذبه بتواند به جریان یافتن شیر شما کمک کند.

برخی از اقدامات اشتباه، رفلکس ترشح اکسی توسین را کاهش می‌دهد و باید از انجام آنها اجتناب نمود مانند:

• جدایی مادر و شیرخوار به مدت طولانی به ویژه در زایشگاه
• هرگونه اظهارنظری که موجب تضعیف روحیه مادر و کاهش اعتماد به نفس او شود
• عجله کردن و احساس ناامنی مادر
• احساس درد هنگام دوشیدن شیر
• دوشیدن دستی شیر به شکل خشن و دردناک

موقعیت قرار دادن درست دست برای لمس سینوس ها و مجاری شیر

دست خود را به شکل حرف C نگه دارید به این ترتیب که انگشت شست بالا و چهار انگشت دیگر زیر نوک پستان و روی هاله پستان  قرار گیرد. انگشت شست و ۴انگشت دیگر باید در مقابل هم قرار گیرند(مانند شکل پایین). انگشتان خود را به نوک پستان نزدیکتر یا از آن دور کنید تا بهترین مکان را برای خود پیدا کنید. موقعیت دست نباید به سینه صدمه بزند. فشار دادن، کشیدن و سر خوردن انگشتان در امتداد پوست می تواند باعث ناراحتی و کبودی پوست شود. 

فشار بر سینوس ها و مجاری شیر

• با فشار انگشت شست خود در بالای سینه شروع کنید و چهار انگشت خود را در زیر سینه قرار دهید.
• سپس سینه را به طور مستقیم به سمت قفسه سینه فشار دهید.
• حالا نوک سینه را بین انگشتان و شست خود فشار دهید تا شیر به سمت جلو و به سمت نوک پستان حرکت کند
• پس از انجام سه مرحله بالا، نوک سینه را رها کنید و مجدد حرکات بالا را به صورت ریتمیک تکرار کنید: فشار دهید-فشرده کنید-رها کنید (مانند شیردهی نوزاد).

دوشیدن شیر از تمام قسمت های پستان

هنگامی که جریان شیر از سینه کاهش یافت،باید انگشتان خود را دور تا دور لبه هاله ی قهوه ای حرکت و مراحل قبل رو مجدد انجام دهید تا تمام قسمت های سینه دوشیده شود.

دوشیدن دستی شیر، چه مدت طول می‌کشد؟

کل فرآیند ممکن است ۲۰ یا ۳۰ دقیقه طول بکشد. اما باید هر یک از پستان ها را ۳-۵ دقیقه، تا زمانیکه جریان شیر کند شود،دوشید.سپس پستان طرف دیگر دوشیده شود.

سخن آخر

هنگامی که پس از تولد نوزاد خود در بیمارستان هستید، از پرستار خود یا متخصص شیردهی بیمارستان بخواهید که نحوه دوشیدن شیر با دست را به شما آموزش دهد. یادگیری دوشیدن سینه با دست ساده است و تکرار روتین این تکنیک، آرامش حین انجام کار و تحریک جریان شیر، استفاده از این روش را برای شما بسیار آسان و کارآمد می‌کند. در صورتی که به دلایل مختلف، نتوانستید از روش دوشیدن پستان با دست استفاده کنید، میتوانید از متخصصین مراکز بهداشتی بخواهید این کار را برای شما انجام دهند و یا استفاده از پمپ‌های شیردهی را جایگزین کنید.