ممکن است شما نیز در مورد خوردن تن ماهی در دوران بارداری اظهارات ضد و نقیضی را شنیده باشید. از سویی در این دوران بر مصرف غذاهای دریایی سالم تأکید می‌شود و از سوی دیگر گفته می‌شود مصرف این مواد خوراکی به دلیل برخی مواد موجود در آنها خوب نیست. در این میان در خصوص استفاده از تن ماهی، به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین غذاهای دریایی در سراسر جهان باید و نبایدهای بیشتری شکل گرفته است؛ بنابراین اگر شما نیز در این زمینه تردید دارید و برایتان سوال‌های بسیاری پیش آمده است، برای دریافت اطلاعات بیشتر با ادامه این مقاله از سی سیب همراه ما باشید.
معایب مصرف تن ماهی در دوران حاملگی
در حالت عادی مصرف تن ماهی یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای دریافت امگا ۳، سلنیوم، ید، ویتامین دی و پروتئین محسوب می‌شود. همچنین مصرف تن ماهی به دلیل امکان نگهداری طولانی‌مدت، آماده‌سازی سریع و آسان، مقرون به صرفه بودن و در دسترس بودن، یکی از بهترین راه‌ها برای دریافت مواد مورد نیاز بدن محسوب می‌شود. با این حال مطالعات انجام شده در این خصوص نشان می‌دهد که این ماده غذایی محبوب آن قدرها هم که به نظر می‌رسد سالم و بی‌ضرر نیست.
به عنوان مثال طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، غذاهای دریایی که تن ماهی نیز یکی از آنها محسوب می‌شود، حاوی مقادیری جیوه هستند و جیوه ماده بسیار خطرناکی است که تجمیع حتی مقدار کمی از آن در بدن می‌تواند مشکلات جدی را برای سلامتی ایجاد کند.
این ماده به خصوص برای جنین و نوزادان عوارض جبران‌ناپذیری را به همراه دارد. از جمله عوارض آن می‌توان به ایجاد مشکل در سیستم عصبی و در نتیجه نقص در مهارت‌های حرکتی و عملکردهای شناختی مانند حافظه، توجه و مهارت‌های مرتبط با گفتار اشاره کرد. به همین دلیل هم هست که زنان باردار باید به طور کلی در مصرف غذاهای دریایی محتاط باشند و تن ماهی نیز از این حالت خارج نیست.
از دیگر گزارش‌هایی که نسبت به مصرف تن ماهی هشدار می‌دهد، گزارش سازمان ایمنی غذای اروپا در سال ۲۰۱۵ است که اشاره می‌کند اگر جیوه موجود در مواد غذایی دریایی بالا باشند، مضرات آنها بسیار بیشتر از مزایای آن‌هاست و باید در این خصوص احتیاط کرد.
تجمیع جیوه در خون مادر باردار منجر به از دست رفتن بینایی فرزند او، احساس سوزن سوزن شدن در اطراف دهان، دست‌ها و پاها، کاهش هماهنگی حرکتی در نوزاد و یا اختلال گفتار یا شنوایی در او می‌شود. همچنین این ماده منجر به ضعف در راه رفتن و ناتوانی عضلانی نیز می‌گردد.
از دیگر عوارض مصرف جیوه در دوران جنینی می‌توان به مشکلات یادگیری در بزرگسالی، تاخیر در رشد مهارت‌های حرکتی، نقص در زبان، مشکل در حافظه و تمرکز، ضریب هوشی پایین‌تر، فشار خون بالا یا مشکلات قلبی در بزرگسالی اشاره کرد. همچنین مصرف جیوه در دوران بارداری می‌تواند منجر به از دست دادن بویایی، بینایی و شنوایی نوزاد و همچنین سایر نقص‌های مادرزادی، تشنج یا حتی مرگ او شود. بنابراین توصیه اصلی مقامات بهداشتی معتبر جهان به زنان باردار این است که در خصوص مصرف تن ماهی افراط نکنند و از آلوده نبودن آن به جیوه مطمئن باشند.
مزایای خوردن تن ماهی در دوران بارداری
مصرف میزان مناسبی از تن ماهی در دوران بارداری، به مادران حامله کمک می‌کند که اسیدهای چرب امگا ۳ و ۶، آهن، ید و ویتامین دی مورد نیاز خود را دریافت کنند. این مواد منجر به رشد مغز و نخاع جنین می‌شود و سیستم ایمنی بدن او را تقویت می‌کند. از سوی دیگر تن ماهی حاوی فسفر است که برای دندان‌ها و استخوان جنین بسیار مهم است. همچنین این ماده نقش بسیار مهمی در ساختار DNA جنین ایفا می‌کند.
علاوه بر این، تن ماهی حاوی پروتئین است که برای تمام جنبه‌های رشد جنین مهم است. بسیاری از زنان باردار اغلب به دلیل نگرانی در مورد اثرات نامطلوب جیوه موجود در آبزیان به اندازه کافی پروتئین دریافت نمی‌کنند. این در حالی است که هم مادر و هم جنین در این دوران به میزان قابل‌توجهی پروتئین احتیاج دارند. کم بودن میزان مصرف پروتئین در دوران بارداری ممکن است منجر به سقط جنین و محدودیت رشد جنین در داخل رحم و کم وزنی وی در هنگام تولد شود.
سلنیوم از دیگر موادی است که در تن ماهی یافت می‌شود و در تنظیم متابولیسم و همچنین منظم ساختن هورمون تیروئید نقش بسیار مهمی دارد و دارای عملکرد آنتی‌اکسیدانی است. تن ماهی حاوی مقدار قابل‌توجهی روی است که مصرف این عنصر برای زنان حامله به شدت مورد نیاز است؛ زیرا روی در سنتز پروتئین و DNA و در نتیجه رشد کودک در دوران بارداری نقش بسیار قابل‌توجهی دارد.
ماده غذایی مهم دیگری که در تن ماهی یافت می‌شود، کولین است که در رشد اولیه مغز نوزاد نقشی مهم ایفا می‌کند و به عنوان یک انتقال دهنده عصبی در شکل دادن عملکرد مغز و سیستم عصبی و همچنین کنترل ماهیچه‌ها و خلق و خوی نوزاد نقشی اساسی دارد.
ید عنصر دیگری است که در این ماده غذایی موجود بوده و بر عملکرد سالم تیروئید تأثیرگذار است و در نتیجه در رشد مغز کودک نقش مهمی ایفا می‌کند. همچنین ویتامین دی موجود در این ماده غذایی، به رشد سلولی، سنتز پروتئین، سلامت استخوان و تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک می‌کند.
ماهی تن حاوی مکمل آهن و اسید فولیک و ویتامین ب ۱۲ نیز هست که بر سیستم عصبی، سیستم ایمنی و رشد عصب‌شناختی جنین بسیار اثرگذار است. تن ماهی کنسرو شده باکتری‌ها و انگل‌های کمتری نسبت به ماهی که در خانه طبخ می‌شود، دارد و اگر زمان کافی برای آشپزی ندارید یک گزینه مناسب برای تغذیه سالم محسوب می‌شود.
هشدار برای مادران باردار
اگرچه گفته شد که مصرف محدود تن ماهی مشکلی را برای مادر باردار ایجاد نمی‌کند، اما فراموش نکنید که خوردن همه انواع ماهی‌های تن در دوران بارداری ایمن نیست. ماهی‌های تن که به صورت کنسرو شده در بازار یافت می‌شوند، طیف مختلفی از گونه‌ها را در برمی‌گیرند. از جمله آنها ماهی تن اسبک، ماهی تن سفید و ماهی تن زرد بال است که در ایران نیز این گونه‌ها کنسرو می‌شوند و نسبت به سایر زیرگونه‌های ماهی تن ایمن‌تر هستند. در این میان کنسرو ماهی تن اسبک، نسبت به انواع کنسروهای ماهی موجود میزان کمتری جیوه دارد.
فراموش نکنید که ماهی تن خام یا نیم‌پز، حاوی پاتوژن‌ها و سمومی هستند که حتی خطر مرگ جنین را نیز در پی دارند؛ بنابراین به هیچ عنوان نباید اشکال خام این ماهی را، از جمله به شکل سوشی، در دوران بارداری مصرف کرد. درست است که ماهی تن در مقایسه با سایر غذاهای دریایی جیوه کمتری دارد، با این حال نباید فراموش کرد که میزان جیوه موجود در این ماهی‌ها با توجه به موقعیت جغرافیایی صید متفاوت است. به عنوان مثال، ماهی تنی که از مناطق آلوده به پساب‌های کارخانه‌ها صید شده است جیوه بیشتری درون خود دارد. از همین رو کشورهای مختلف میزان‌های متفاوتی از مصرف ماهی تن را در دوران حاملگی مجاز اعلام کرده‌اند.
مصرف ماهی تن به صورت کبابی و بخارپز شده در دوران بارداری نیز بسیار ایمن‌تر از سایر اشکال آن همچون سوشی و سالاد تن است. به ویژه که در سالاد تن از سس مایونز استفاده می‌شود و سس مایونز خطر افزایش کلسترول را نیز در پی دارد. یکی از دیگر نکات بسیار حائز اهمیت این است که به هیچ عنوان کنسرو ماهی تن را نیم‌پز یا بدون جوشاندن در آب داغ مصرف نکنید؛ و در نظر داشته باشید که اگر چه ماهی تن کنسرو شده جیوه کمتری نسبت به ماهی تن تازه دارد، اما باید همیشه از اینکه به اندازه کافی کنسرو ماهی را گرم کرده‌اید، اطمینان حاصل کنید. ماهی تن فرآوری شده در آب نمک یا آب خالی، کالری کمتری نسبت به ماهی در روغن دارد. اگر دچار اضافه وزن بارداری هستید، بهتر است کنسروهای بدون نمک فرآوری شده در آب را در اولویت مصرف خود قرار دهید.
مقدار مجاز مصرف تن ماهی، در دوران حاملگی
در نظر داشته باشید که به هیچ عنوان این ماده غذایی را بیش از ۲ تا ۳ وعده در هفته مصرف نکنید. به عبارتی، در دوران حاملگی می‌توانید حداکثر ۳۰۰ گرم در هفته یا به اندازه ۴ قوطی (اندازه عادی کنسرو تن ماهی) تن ماهی مصرف کنید.
نکته مهم دیگر که باید در نظر بگیرید میزان نمکی است که هنگام فرآوری آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولاً از میزان استاندارد بالاتر است؛ بنابراین هنگام استفاده از آن، میزان سدیم نوشته شده روی قوطی را در نظر داشته باشید.
فراموش نکنید که در دوران بارداری باید در صورت امکان انواع ماهی‌ها و غذاهای دریایی را مصرف کنید و دلیلی برای اجتناب از ماهی تن نیز وجود ندارد. از سوی دیگر استفاده از این ماده غذایی برای افزودن تنوع به رژیم غذایی توصیه می‌شود.
اگر بیش از اندازه ماهی تن استفاده کردیم چه کار کنیم؟
اگر در دوران بارداری طی یک هفته و به هر دلیلی مقدار زیادی ماهی تن مصرف کردید، بهتر است هفته بعد مصرف آن را کاهش دهید؛ چرا که در واقع اثرات تجمیعی جیوه در جریان خون مهم است و می‌توان آن را با کاهش مصرف در روزهای بعدی جبران کرد؛ اما این کار را به دفعات تکرار نکنید و به بهانه جبران کردن آن در روزهای بعد در مصرف تن ماهی افراط نکنید؛ چرا که سطح بالای جیوه در جریان خون می‌تواند بر رشد مغز و سیستم عصبی نوزاد شما تاثیرات منفی جبران‌ناپذیری بگذارد و خوردن مداوم تن ماهی در دوران بارداری خطرات بسیار جدی روی زندگی و سلامت نوزاد شما می‌گذارد.
کلام آخر
اکثر متخصصان در خصوص خوردن تن ماهی در دوران بارداری توصیه می‌کنند که اگر پیش از بارداری آن را مصرف می‌کردید، در دوران بارداری نیز به مصرف تن ماهی در حد اعتدال ادامه دهید؛ بنابراین با مصرف به اندازه این ماده غذایی مفید می‌توانید ضمن بهره‌مند شدن از خواص آن، نسبت به سلامت خود و جنینتان اطمینان حاصل کنید. نظر شما در این باره چیست؟ لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
