کودکان ذاتا کنجکاو هستند و از زمانی که شروع به صحبت می‌کنند، به طور مدام سوالات مختلفی را مطرح می‌نمایند. یکی از سوالات پرتکرار کودکان حتی پیش از سنین مدرسه، سوال پیرامون مسائل جنسیتی است. خیلی از والدین نمی‌دانند در واکنش به سوالات اینچنینی فرزندان‌شان باید چکار کنند. آنها از جواب دادن طفره می‌روند، کودک‌شان را توبیخ می‌کنند و یا سعی می‌کنند با جواب‌های کوتاه و بی ربط حواس او را پرت کنند. برخی از کودکان نیز اهل سوال پرسیدن نیستند اما این بدان معنا نیست که در مورد مسائل جنسی کنجکاو نمی‌شوند. در هر صورت تربیت جنسی کودکان، مسئله بسیار مهمی است که لازم است والدین کاملا به آن توجه کنند. در واقع تربیت جنسی کودکان باید در خانه انجام شود تا بهترین نتایج را به دنبال داشته باشد. والدین باید محیط امن و مطمئنی در خانه ایجاد کنند تا کودک بتواند بدون خجالت و ترس در مورد مسائل و سوالات جنسیتی خود با آنها صحبت نماید. در مطلب امروز قصد داریم به معرفی چند روش موثر برای تربیت جنسی کودکان بپردازیم که مطمئنا برای پدر و مادرهای الان و آینده مفید خواهد بود.
اهمیت تربیت جنسی کودکان
تربیت جنسی صحیح و به موقع کودکان توسط والدین از چند جهت حائز اهمیت است. با تربیت جنسیتی کودک، او آگاهی لازم را در مورد بدنش و تغییراتی که در آن اتفاق می‌افتد کسب می‌نماید. بدین ترتیب در برخورد با مسائلی نظیر پریود دچار ترس و وحشت نخواهد شد. همچنین وقتی اطلاعات جنسیتی ضروری در اختیار کودک قرار گیرد، او پاسخ سوالات خود را در منابع دیگر نظیر اینترنت و یا همسالان جستجو نخواهد کرد. همانطور که می‌دانید والدین می‌توانند متناسب با سن کودک به تربیت جنسی او بپردازند اما با جستجو در اینترنت ممکن است اطلاعات نامتناسب و بیش از حد در اختیار کودک قرار گیرد. علاوه بر این تربیت جنسیتی فرزندان می‌تواند از آنها در برابر افراد مزاحم و کودک آزار محافظت کند. کودکان با تربیت جنسی می‌آموزند که باید از بدن خود در برابر افراد غریبه مراقبت کنند و به درخواست‌های غیر معقول و لمس‌های بد واکنش نشان دهند. شاید بتوان گفت که مهم‌ترین فایده تربیت جنسی، جلوگیری از سوءاستفاده جنسیتی است. آموزش جنسی با ارائه دانش کافی به کودکان و نوجوانان در مورد حقوق خود و رفتارهای قابل قبول و غیرقابل قبول، آنها را کمتر در معرض سوء استفاده قرار می‌دهد.
تربیت جنسی از چه سنی باید شروع شود؟
تربیت جنسی کودک باید از زمانی آغاز شود که او کنجکاوی در مورد اعضای بدنش را آغاز کرده است. برای اکثر کودکان، سن مناسب برای تربیت جنسی از دو سالگی به بعد خواهد بود. از دو سالگی، کودک آمادگی بیشتری برای درک صحبت‌ها و توضیحات والدین در مورد اندام خصوصی پیدا می‌کند و غالبا تا حدودی متوجه تفاوت‌های دختر و پسر خواهد شد. اگرچه کودکان دو ساله معمولا سوالات جنسی مطرح نمی‌کنند اما این بدان به معنای عدم کنجکاوی آنها نیست. ساده‌ترین و اصلی‌ترین کاری که می‌توانید در ۲ سالگی برای تربیت جنسی کودک‌تان انجام دهید، آشنایی او با اندام تناسلی و تأکید بر خصوصی بودن آن است. تمام این آموزش‌ها باید با زبان بسیار ساده و قابل درک برای کودک انجام شود.
۲۲ روش موثر تربیت جنسی کودکان
تربیت جنسی کودکان، یک فرایند زمانبر است و با چند بار صحبت کردن و پاسخ دادن به سوالات جنسیتی کودکان پایان نمی‌یابد. بنابراین بهتر است آن را مانند یک پروسه طولانی مدت در نظر بگیرید و خود را برای آن آماده کنید.
۱.از زمانی که کودک‌تان به درک و کلام مناسب رسید، در مورد اندام جنسی او صحبت کنید و مفهوم خصوصی بودن را برایش شرح دهید. از دادن القاب و نام‌های خنده دار به اندام جنسی کودک بپرهیزید. طوری برخورد کنید که اندام تناسلی در نظر کودک کاملا عادی به نظر برسد، درست مانند سایر اندام‌ها.
۲. به کودک خود آموزش دهید که اجازه ندهد کسی به زور و خلاف میلش او را ببوسد یا بغل کند. به او نه گفتن قاطعانه و در صورت لزوم کمک خواستن از دیگران را بیاموزید.
۳. به کودک‌تان بیاموزید که نباید هیچ رازی بین او و پدر و مادرش وجود داشته باشد و اگر کسی از او خواست که مسئله‌ای را مانند راز پیش خودش نگه دارد، حتما به شما اطلاع دهد.
۴. در برابر کودک‌تان برهنه نشوید و از سه سالگی به بعد، در هنگام حمام کردن او نیز لباس به تن داشته باشید.
۵. بهتر است از سه سالگی به بعد، کودک همراه با والد همجنس خود به حمام برود.
۶. برای کودک‌تان حریم خصوصی مشخص کنید؛ به او بیاموزید که عوض کردن لباس جلوی دیگران صحیح نیست و نباید بخش‌های خصوصی بدن خود را به بقیه نشان دهد.
۷. خیلی از کودکان در هنگام بازی ممکن است از روی کنجکاوی برهنه شوند یا بدن یکدیگر را لمس کنند. در هنگام بازی کردن بچه‌ها هر چند دقیقه به آنها سر بزنید و در اتاق‌شان را باز بگذارید.
۸. سوالات جنسیتی کودک‌تان را متناسب با سن و درک او پاسخ دهید. یک کودک ۶ ساله، درکی از لقاح و باروری تخمک ندارد. بنابراین اگر سوالی در مورد تولد خودش پرسید، لزومی ندارد وارد جزئیات شوید. فقط کافی است بگویید که زن و مرد می‌توانند بچه دار شوند.
۹. روابط محبت آمیز والدین در مقابل کودک به احساس امنیت و آرامش او کمک خواهد کرد اما برای جلوگیری از کنجکاوی جنسی کودک بهتر است در چارچوب مشخصی باشد.
۱۰. تا قبل از سنین راهنمایی به طور مستقیم در مورد رابطه جنسی صحبت نکنید؛ می‌توانید به تولید مثل گیاهان و حیوانات اشاره کنید.
۱۱. رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، نقش مهمی در تربیت جنسی کودکان دارند. بر فیلم‌ها و برنامه‌هایی که کودک‌تان تماشا می‌کند، نظارت داشته باشید و اجازه ندهید کودک‌تان به صفحات اجتماعی نامناسب دسترسی داشته باشد.
۱۲. اگر متوجه شدید کودک‌تان آلت تناسلی خود را دستکاری می‌کند، به آرامی حواس او را پرت کنید. از نشان دادن واکنش‌های تهاجمی و خشن خودداری کنید زیرا اوضاع بدتر خواهد شد. این کار کودک ممکن است به علت کنجکاوی باشد یا مشکل جسمی دیگری مانند خارش و حساسیت وجود داشته باشد که نیاز به پیگیری دارد.
۱۳. سعی کنید از ۶ ماهگی، اتاق خواب کودک را جدا کنید. این کار به حفظ حریم والدین و مستقل شدن کودک کمک خواهد کرد. به کودک‌تان بیاموزید که بدون در زدن وارد اتاق‌تان نشود.
۱۴. به طور مرتب کودک‌تان را نوازش کنید و ببوسید. اما توجه داشته باشید که نواحی جنسی کودک خود را نوازش نکنید و همواره به او گوشزد کنید که آن نواحی کاملا خصوصی هستند.
۱۵. به کودک‌تان بیاموزید که چه کسانی می‌توانند برای شستشو به نواحی جنسی او دست بزنند (به عنوان مثال مادر، پدر یا پرستار). به او گوشزد کنید که اگر افراد دیگری قصد داشتند به اندام خصوصی او دست بزنند، فورا به شما اطلاع دهد یا تقاضای کمک کند.
۱۶. در هنگام شوخی با همسر خود در حضور کودک‌تان نکات اخلاقی را رعایت کنید. از الفاظ و کلمات مناسب استفاده کنید و از شوخی‌های جنسی اکیدا بپرهیزید.
۱۷. اگر لازم است بگویید «نمی دانم». فرزند شما نیازی به متخصص بودن شما ندارد. فقط باید بداند که می‌تواند هر چیزی را از شما بپرسد. اگر نمی‌دانید چه بگویید، به فرزندتان بگویید خوشحال هستید که او سؤال کرده است اما پاسخ را نمی‌دانید. در این باره تحقیق می‌کنید و به او پاسخ می‌دهید. و حتما این کار انجام دهید. بدین ترتیب اعتماد فرزندتان را جلب می‌کنید و این پیام را می‌فرستید که با او صادق هستید.
۱۸. هر دو والد در تربیت جنسی دخیل باشند. بهتر است هر دو والد در بحث‌های جنسی شرکت کنند. با این کار بچه‌ها یاد می‌گیرند که صحبت کردن درباره جنسیت و مسائل جنسی برای هیچ کس ایرادی ندارد و لازم نیست به خاطر جنسیت‌شان ابهامات و سوالات خود را پنهان کنند.
۱۹. با دکتر بازی کودک، به درستی برخورد کنید. در سن ۳ یا ۴ سالگی، کودکان اغلب متوجه می‌شوند که پسران و دختران اندام تناسلی متفاوتی دارند. با شروع این کنجکاوی طبیعی ممکن است کودک خود را در حال دکتر بازی یا معاینه اندام‌های جنسی کودک دیگر بیابید. اگر کودک خود را در حال دکتر بازی دیدید، مراقب باشید که داد نزنید و او را تنبیه نکنید. با آرامش از او بپرسید که چه کار می‌کند؟ واکنش کودک نشان می‌دهد که آیا این کار از سر کنجکاوی بوده یا با برنامه ریزی انجام شده است. در هر صورت از او بخواهید لباسش را بپوشد و در فرصتی مناسب مجددا در مورد حریم خصوصی با او صحبت کنید.
۲۰. به طور کلی توصیه می‌شود کودک خود را با همبازی‌های چند سال بزرگتر تنها نگذارید. زیرا در بسیاری از موارد دیده شده که کودکان بزرگتر، بازی‌ها و فعالیت‌هایی را پیشنهاد می‌کنند که با تربیت جنسی کودک کوچکتر مغایرت دارد.
۲۱. سوء استفاده جنسی را در قالب داستان و یا مکالمه‌های ساده برای کودک توضیح دهید. تمرین شما باید به گونه‌ای باشد که کودک احساس ترس و اضطراب نکند. به عنوان مثال می‌توانید از او بپرسید «اگر یه غریبه توی پارک بهت یه شکلات بده و ازت بخواد سوار ماشینش بشی، چکار می‌کنی؟» یا «اگر مثلا سرایدار مدرسه بهت بگه زیرشلواری تو بهم نشون بده تا بهت جایزه بدم، چکار می‌کنی؟» احتمالا لازم است این تمرین‌ها را چندین بار تکرار کنید تا کودک‌تان کاملا متوجه قضیه شود.
۲۲. اگر کودک‌تان به زودی وارد دوره بلوغ می‌شود، لازم است در مورد مسائل جنسیتی به طور واضح با او صحبت کنید. در این سنین، تربیت جنسی صریح‌تر و با جزئیات بیشتر خواهد بود. می‌توانید کتاب‌هایی در مورد بلوغ تهیه کنید و در اختیار کودک‌تان قرار دهید، در مورد دوره پریود و یا نعوظ با کودک‌تان حرف بزنید و به او یادآوری کنید که ممکن است به علت تغییرات هورمونی احساسات جدیدی را تجربه کند.
سخن پایانی
تا چند سال قبل تربیت جنسی و صحبت کردن در مورد مسائل جنسیتی با کودکان به نوعی تابو محسوب می‌شد. اکثر ما والدین نیز با همین نگرش بزرگ شده‌ایم و شاید بیشتر اطلاعات و آگاهی‌های جنسیتی خود را از منابع دیگری به جز خانواده به دست آورده باشیم. اما در حال حاضر دیگر نمی‌توانیم با همان شیوه سنتی و قدیمی جلو برویم. چه بخواهیم وچه نخواهیم، امروزه کودکان کنجکاو تر از گذشته هستند و ما باید سعی کنیم که به منبع مورد اعتماد آنها برای کسب اطلاعات تبدیل شویم. تربیت جنسی کودکان فرایندی زمانبر است که به طور جدی از حوالی ۲ سالگی آغاز می‌شود، یعنی از زمانی که کودک قادر است حرف بزند و تفاوت‌های میان دو جنس را تا حدودی درک کند. اطلاعات جنسیتی که در هر سن در اختیار کودک قرار داده می‌شود، باید متناسب با سن و میزان درک او باشد. زیاده روی در ارائه اطلاعات جنسیتی ممکن است باعث نگرانی و استرس کودک و یا کنجکاوی بیش از حد او شود و برعکس، بی توجهی به تربیت جنسی فرزندان می‌تواند آنها را در معرض خطر و آسیب قرار دهد.
