بهترین زمان حمام کردن نوزاد به همراه آموزش آن

حمام کردن نوزاد می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد. مخصوصاً برای والدینی که اولین فرزند خود را به دنیا آورده‌اند. آیا شما هم برای انجام این کار دچار مشکل شده‌اید و ترجیح می‌دهید حمام بردن نوزاد را به دیگران و بزرگ‌ترهای باتجربه بسپارید؟ اگر به نکات مهم حمام نوزاد توجه کنید، می‌توانید این کار را راحت‌تر انجام دهید و حتی نیازی نباشد برای انجام این کار از دیگران کمک بگیرید. در این مقاله نحوه صحیح حمام نوزاد را به همراه نکات مهم آن آموزش می‌دهیم.

مراحل حمام بردن نوزاد

ما به حمام بردن نوزاد را به سه مرحله تقسیم می‌کنیم و موارد قبل از حمام، در حین حمام و بعد از آن را بررسی می‌کنیم. نوزادان موجوداتی حساس هستند و برای همین به حمام بردن آن‌ها می‌تواند کمی دشوار به نظر برسد. در ابتدا به بررسی نکات قبل از حمام نوزاد می‌پردازیم و سپس دو مرحله بعدی را توضیح می‌دهیم.

نکات مهم قبل از شروع حمام نوزاد

قبل از به حمام بردن نوزاد، باید همه چیز را آماده کنید تا زمانی که در حمام هستید، گیج نشوید و همه چیز در دسترس شما باشد. علاوه بر این، باید لوازم بعد از حمام نوزاد را هم آماده کنید. وقتی نوزاد درون حمام است، شما نمی‌توانید او را رها کنید و به دنبال چیزی که می‌خواهید بروید. وان نوزاد، ظرفی برای ریختن آب بر سر او، شامپوی مخصوص، حوله یا پارچه داخل حمام و پنبه را برای درون حمام آماده کنید.

بهتر است چند اسباب‌بازی هم برای حمام تهیه کنید که بی‌خطر باشند. همچنین لوازمی را که برای بعد از حمام نیاز دارید هم آماده کنید. حوله، لباس، پوشک، لوسیون، شانه و هر آنچه را که لازم است در دسترس قرار دهید.

خودتان هم لباس راحتی بپوشید و نگران خیس شدن آن نباشید. تمامی اکسسوری‌ها مانند حلقه، دستبند و… را دربیاورید. وان حمام را آماده کنید. وان نوزاد به گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند سر و گردن او را کنترل کند. معمولاً هم تشک مخصوصی در آن وجود دارد تا نوزاد درون آن غوطه‌ور نشود. اگر وانی برای نوزاد ندارید، می‌توانید سینک ظرف‌شویی را تمیز کنید و نوزاد را در آن حمام کنید. سری مخصوص نوزاد برای شیر وجود دارد که می‌توانید از آن برای آب کشیدن نوزاد استفاده کنید. اگر تشک مخصوصی برای حمام نوزاد ندارید، می‌توانید از حوله یا پارچه تمیز استفاده کنید.

وان را تا نقطه مناسبی از آب پر کنید. دما را چک کنید. دمای آب باید حدود ۳۸ درجه سانتی‌گراد باشد. برای چک کردن دقیق می‌توانید از دماسنج مخصوص حمام استفاده کنید. آب باید به گونه‌ای باشد که بتوانید به راحتی به آن دست بزنید. البته فراموش نکنید که بدن نوزاد حساس است و آبی که برای شما گرم نیست، ممکن است برای او گرم باشد. اگر بند ناف هنوز نیفتاده است، از اسفنج مخصوص نوزاد برای تمیز کردن او استفاده کنید.

نکات مهمی که باید در حین حمام بردن نوزاد به آن توجه شود

وقتی می‌خواهید نوزاد را درون وان قرار دهید، با یک دست سر و گردن او را نگه‌دارید. سر او را در حین حمام کردن رها نکنید و با دست دیگر نوزاد را بشویید. بدن آن‌ها لغزنده است. پس مراقب باشید کودک از دست شما سر نخورد. در کل هم نباید او را رها کنید و به دنبال انجام کار دیگری بروید.

از کاسه‌ای برای پاشیدن آب روی نوزاد استفاده کنید. با لیف نرم بدن و صورت او را بشویید. برای چشم‌ها و گوش‌ها هم از پنبه استفاده کنید. حتماً از شامپوی مخصوص استفاده کنید. بدن نوزاد خط و پیچ‌خوردگی‌های زیادی دارد. حتماً این بخش‌ها را تمیز کنید. این خطوط در ران پا و گردن بیشتر دیده می‌شوند. ناحیه تناسلی نوزاد را در آخر بشویید. بهتر است از شامپو و صابون برای شست و شوی این ناحیه استفاده نکنید.

برای شستشوی موها نیازی به استفاده از شامپو نیست. در صورتی که از شامپو استفاده می‌کنید، مراقب چشم‌ها و گوش‌ها باشید. حتماً کف را به خوبی آب بکشید. از مقدار زیادی شامپو برای شست و شوی مو استفاده نکنید زیرا ممکن است پوست سر خشک شود. پس از شست و شو حوله را روی پای خود باز کنید. سپس سر و پای نوزاد را با دست نگه‌دارید و او را بلند کنید. او را روی حوله قرار دهید. حوله را به خوبی دور بدن و سر نوزاد بپیچانید.

نکات مهم پس از حمام نوزاد

برای خشک کردن نوزاد، ابتدا بدن او را با حوله خشک کنید. پشت و درون لایه گوش‌ها را به آرامی و به خوبی خشک کنید. حوله را روی بدن او نکشید؛ زیرا ممکن است موجب آسیب رسیدن به پوست شود. تا جایی که می‌توانید موها را خشک کنید. به هیچ عنوان از سشوار برای خشک کردن موها استفاده نکنید. موی نوزاد نازک است و زود خشک می‌شود.

سپس در صورت نیاز از پماد برای هر گونه التهاب پوشک و… استفاده کنید. می‌توانید از کرم، لوسیون یا روغن بچه هم استفاده کنید. استفاده از این موارد لازم نیست اما در صورت نیاز می‌توانید نوع مناسب را تهیه کنید. اگر بند ناف هنوز نیفتاده است، از الکل برای تمیز کردن آن استفاده نکنید. با پنبه یا اسفنج مخصوص نوزاد آن را به آرامی خشک کنید. در نهایت، پوشک بچه را ببندید و برایش لباس بپوشید. در صورت نیاز او را قنداق کنید.

بررسی به حمام بردن نوزاد با توجه به سن آن‌ها

قطعاً حمام نوزاد تازه متولد شده با نوزادی شش ماهه متفاوت خواهد بود. هر کدام از این موارد چالش‌های خود را دارند که با توجه کردن به آن‌ها می‌توانید انجام این کار را برای خود آسان‌تر کنید. در این بخش به میزان حمام بردن نوزاد در طول هفته می‌پردازیم و علت انتخاب زمان‌های مشخص شده را بررسی می‌کنیم.

اولین حمام

در ابتدا این تصور رایج بود که بهتر است نوزاد را بلافاصله پس از زایمان به حمام ببرید. نتایج تحقیقات جدید نشان می‌دهد که بهتر است اولین حمام نوزاد کمی با تأخیر انجام شود. نتایج پژوهشی که در سال ۲۰۱۹ انجام شد، نشان می‌دهد که بهتر است حداقل ۱۲ ساعت پس از تولد اولین حمام نوزاد انجام شود زیرا این امر موجب افزایش شیردهی می‌شود. در این پژوهش حدود ۱۰۰۰ نوزاد بررسی شدند. در تحقیقات دیگر آمده است که به حمام بردن نوزاد پس از ۴۸ ساعت موجب ثابت شدن دمای بدن می‌شود و به رشد پوست کمک می‌کند.

به هر حال این احتمال وجود دارد که پرستاران نوزاد را برای اولین بار حمام کنند. والدین می‌توانند سوالات خود را از آن‌ها نیز بپرسند و نکات را در خانه اجرا کنند. وقتی نوزاد را به خانه بردید، هفته‌ای یک الی دو بار او را حمام ببرید تا بند ناف او بیفتد. تا زمانی که این اتفاق نیفتد، نباید بدن آن‌ها را در آب غوطه‌ور کنید. به جای آن می‌توانید از دستمال شستشوی گرم استفاده کنید و با اسفنج حمام مخصوص کودک سر و صورت و سپس بدن نوزاد را تمیز کنید.

اگر نوزاد هنگام شیر خوردن آب دهان بیرون می‌ریزد یا شیر روی او می‌چکد، می‌توانید لباس او را عوض کنید، بیشتر تمیزش کنید و ناحیه صورت و گردن او را بیشتر پاک کنید. البته ممکن است مدفوع یا ادرار نوزاد از پوشک بیرون بزند. در این صورت، باید نوزاد را حمام کنید. اگر مراقب باشید که چنین اتفاقی نیفتد و پوشک را به موقع تعویض کنید، دیگر نیاز به حمام بردن نیست.

یک الی سه ماهگی

بهتر است در ماه‌های اولیه، نوزاد را همان یک الی دو بار حمام کنید. زمانی که بند ناف افتاد، می‌توانید آنان را حمام ببرید. بهتر است برای انجام این کار وان مخصوص نوزاد را با آب گرم پر کنید. سپس نوزاد را در وان قرار دهید و بدن او را با مواد شستشوی مخصوص نوزادان بشویید. برای گرم نگه‌داشتن نوزاد در حین حمام بهتر است حوله یا پارچه‌ای نرم را روی او قرار دهید. بهتر است تمیز کردن را از سر و صورت شروع کنید و سپس به سمت پایین بروید.

روش دیگر این است که نوزاد را در زمان دوش گرفتن خود به حمام ببرید. حتماً از دیگران کمک بگیرید تا نوزاد را به شما دهند و پس از حمام کردن او را از شما بگیرند. نوزادان بدن بسیار لغزنده‌ای دارند. برای همین باید بسیار مراقب باشید تا از دست نیفتند. نکته مهم این است که ممکن است شما به عنوان یک فرد بزرگسال، آب گرم‌تری را برای دوش گرفتن ترجیح دهید. در صورتی که نوزاد به آبی با دمای پایین‌تر نیاز دارد. آب را ولرم نگه‌دارید.

سه الی شش ماهگی

وقتی کودک بزرگ‌تر می‌شود، می‌توانید روال حمام کردن او را تغییر دهید. در این سن، نوزادان باز هم به همان هفته‌ای یک الی دو بار حمام نیاز دارند. در صورتی که نوزاد از حمام استقبال می‌کند و از بازی با آب لذت می‌برد، می‌توانید دفعات حمام بردن او را کمی بیشتر کنید. لباس‌های او را همیشه عوض کنید. به پوشک او هم توجه کنید و در صورت نیاز آن را عوض کنید.

در حین انجام این موارد، می‌توانید نوزاد را تمیز هم بکنید. اگر ترجیح می‌دهید نوزاد را بیشتر از یک الی دو بار در هفته به حمام ببرید، سعی کنید فقط برای همین زمان‌ها از مواد شوینده استفاده کنید. در تمامی حمام بردن‌ها او را با صابون و شامپو نشوئید. بعد از حمام هم از یک لوسیون ملایم، بدون عطر و رنگ و مخصوص نوزادان استفاده کنید.

شش الی دوازده ماهگی

وقتی نوزاد حرکت کردن و خوردن مواد غذایی جامد را شروع کرد، ممکن است نیاز باشد که او را مرتباً حمام کنید. همچنان توصیه می‌شود یک الی دو بار در هفته از شامپو و صابون استفاده کنید. در باقی حمام بردن‌ها می‌توانید از لیف یا اسفنج مخصوص نوزاد استفاده کنید یا او را درون وان کودک قرار دهید تا کمی خیس بخورد. در اکثر نوزادان حمام بردن موجب خواب‌آلودگی و آرام شدن می‌شود. اگر این مورد به خواب کودک کمک می‌کند، می‌توانید آن را جز روتین شبانه قرار دهید.

چرا حمام روزانه برای نوزاد خوب نیست؟

نوزادان به اندازه بزرگسالان نیاز به حمام کردن ندارند. آن‌ها مثل شما عرق نمی‌کنند و کثیف نمی‌شوند. همچنین پوست بسیار حساس‌تری دارند. حمام مکرر به آن‌ها می‌تواند آسیب برساند. بدن آن‌ها مثل شما نیازی به صابون و شامپو ندارد. همچنین بهتر است از لوسیون بعد از حمام مناسب نوزادان استفاده شود. اگر نوزاد بیماری پوستی یا حساسیت دارد، حتماً در مورد انتخاب شامپو و صابون با پزشک مشورت کنید.

بهترین زمان برای حمام کردن نوزاد

انتخاب این که نوزاد را در شب یا صبح به حمام ببرید، با شما است. برخی از والدین ترجیح می‌دهند نوزادان خود را در صبح به حمام ببرند. معمولاً نوزادان در این زمان هوشیار هستند و شما هم اگر کاری ندارید، می‌توانید وقت بگذارید و از این فرایند لذت ببرید. برخی دیگر از والدین ترجیح می‌دهند نوزاد را در شب به حمام ببرند و از آن برای آرام کردن فرزند خود استفاده کنند؛ زیرا بسیاری از نوزادان بعد از حمام به خواب می‌روند. در انتخاب این زمان به برنامه خود و حالات نوزاد توجه کنید.

فواید حمام صبحگاهی

حمام بردن نوزاد در صبح می‌تواند فواید زیادی هم برای شما و هم برای کودک داشته باشد. کودک در این زمان هوشیار است و حمام بردن می‌تواند راه خوبی برای بازی کردن و ارتباط برقرار کردن با نوزاد باشد. وقتی نوزاد را در صبح به حمام می‌برید، بدن او زمان کافی برای گرم شدن در طول روز را دارد؛ زیرا نوزادان نمی‌توانند دمای بدن خود را تنظیم کنند. اگر کودک احساس سرما کند، امکان دارد در حمام لج کنند و شما اذیت شوید. در زمان‌های گذشته، نوزادان را قبل از طلوع آفتاب به حمام می‌بردند. قبل از حمام حتماً مطمئن شوید که نوزاد گرسنه نیست.

فواید حمام شبانه نوزاد

حمام شبانه هم مزایایی دارد. اولاً ممکن است والدین وقت کافی برای حمام کردن نوزاد در صبح را نداشته باشند. در نتیجه، باید نوزاد را در شب به حمام ببرند. حمام آب گرم راه خوبی برای آرام کردن نوزاد است. برای همین هم نوزادان بعد از حمام به خواب می‌روند. شما هم می‌توانید از این روش برای خواباندن نوزاد در شب استفاده کنید. انتخاب برخی از والدین هم زمان عصر است.

با همه این موارد، نباید نوزاد را دو بار در روز حمام ببرید. همان طور که اشاره شد، حمام زیاد برای نوزادان مضر است و اصلاً آنان نیازی به حمام‌های روزانه و مکرر ندارند. برای همین، ممکن است ترجیح داده شود نوزادان را در شب حمام ببرند؛ زیرا از وقتی که کودک خوردن غذای جامد را شروع می‌کند، چهار دست و پار می‌رود، بازی می‌کند و… ممکن است لباس و بدن او کثیف شود.

برای همین حمام شب موجب می‌شود کودک تمیز شود و با بدن و لباس تمیز به خواب برود. کثیف بودن می‌تواند کودک را اذیت کند. در نتیجه، اگر نوزاد در شب اذیت شود، گریه می‌کند و به خواب نمی‌رود. برای همین هم حمام شبانه برای کودکانی که سن بالاتری دارند و فعالیت‌های مختلف آن‌ها شروع شده است، بهتر است.

نکاتی برای تعیین زمان مناسب حمام بردن نوزاد

برای تعیین زمان به حمام بردن نوزاد، باید نکاتی را در نظر بگیرید. ممکن است نوزادان برنامه ناخودآگاهی برای تغذیه و خواب خود داشته باشند. شما می‌توانید با توجه کردن به حالات نوزاد متوجه برنامه بدنی او شوید. والدین می‌توانند زمان حمام نوزاد را بر این اساس تعیین کنند؛ مثلاً اگر نوزاد شما تمایل دارد حدود ساعت یک بعد از ظهر شیر بخورد و سپس بخوابد، می‌توانید سی دقیقه قبل از این زمان او را حمام ببرید. وقتی این کار را به صورت روتین انجام دهید، او یاد می‌گیرد که بعد از آن چه اتفاقی قرار است، بیفتد و مشتاقانه منتظر آن خواهد بود.

اگر فرزند خود را به مهدکودک می‌برید، حمام صبحگاهی می‌تواند برای او بهتر باشد؛ زیرا باعث شادابی نوزاد می‌شود و تأثیر عمیقی بر نحوه شروع روز او دارد. وقتی نوزاد قرار است، چهره‌های جدیدی ببینید، این گونه حال بهتری خواهد داشت. همان طور که گفتیم غذا و تحرک کودک هم می‌تواند تعیین‌کننده این زمان باشد و بهتر است کودکان بزرگ‌تر را شب یا عصر به حمام ببرید تا راحت‌تر به خوابند.

مورد دیگر، توجه به فصل است؛ مثلاً در طول فصل سرما بهتر است نوزاد را زمانی حمام ببرید که خورشید طلوع کرده باشد و هوا کمی گرم‌تر است. در مجموع، بهتر است زمان‌های مختلف را امتحان کنید و در عین حال، به برنامه روزانه و آرامش روانی خود هم توجه کنید. حمام نوزاد را زمانی قرار دهید که حوصله دارید و نیازی نیست برای انجام دادن این کار عجله داشته باشید.

کلام آخر

حمام کردن نوزاد می‌تواند برای والدین سخت باشد. بسیاری از والدین از انجام این کار می‌ترسند و فکر می‌کنند از پس آن برنمی‌آیند و ممکن است به نوزاد خود آسیب برسانند. در این مقاله نحوه صحیح حمام نوزاد را آموزش دادیم و بهترین زمان برای انجام این کار را بررسی کردیم. شما چه پیشنهادی برای انجام این کار دارید؟ آیا ترجیح می‌دهید انجام این کار را به دیگران بسپارید؟ شما می‌توانید نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.