اسهال یک عارضهٔ ناخوشایند است که در طول دوران زندگی انسان، در هر سنی اتفاق می‌افتد. این عارضه حتی برای نوزادانی که تازه متولد شده‌اند نیز اتفاق می‌افتد. اگر چه بروز اسهال در نوزادان باعث نگرانی والدین می‌شود، اما با تشخیص به موقع علل اسهال نوزاد، می‌توان برای درمان به موقع این بیماری اقدام کرد.
هنگامی که یک نوزاد دچار اسهال می‌شود، مایعات و آب زیادی را در مدت زمان کوتاهی از دست میدهد. بنابراین بدن نوزاد دچار کم آبی شدیدی می‌شود. اسهال در نوزادان باعث می‌شود که به صورت مکرر مدفوع کنند و مدفوع آنها به صورت شل و آبکی خواهد بود. در این مطلب از مجموعۀ سی سیب، به بررسی علل و راه‌های مختلف درمان اسهال در نوزادان می‌پردازیم.
علل اسهال نوزاد
به طور کلی، مدفوع نوزاد کمی رقیق‌تر از مدفوع بزرگسالان است. اما با یک تشخیص ساده می‌توان فهمید که نوزاد مدفوعی شل‌تر از حد معمول دارد و دچار اسهال شده است. ابتلا به اسهال در نوزادان علل متعددی دارد. در این بخش، به بررسی برخی از علت‌های بروز اسهال در نوزادان می‌پردازیم. برخی از علل بروز اسهال در نوزادان عبارتند از:
گاستروانتریت
گاستروانتریت یک نوع عفونت ویروسی و یکی از شایع‌ترین علل بروز اسهال در نوزادان است. یکی از علائم این عفونت، استفراغ است. این نوع عفونت، به عنوان میکروب معده نیز شناخته می‌شود. به طور معمول، گاستروانتریت، پس از چند روز برطرف می‌شود. اما به هر حال این عفونت، منجر به کم آبی بدن نوزاد خواهد شد (به خصوص اگر نوزاد علاوه‌بر اسهال، استفراغ نیز داشته باشد).
تغییر در رژیم غذایی
تغییر در رژیم غذایی نوزاد و مصرف بیش از حد غذاهای شل و آبکی، باعث ابتلای نوزاد به اسهال خواهد شد. همچنین مادرانی که در دوران شیر دهی هستند نیز اگر رژیم غذایی خود را تغییر دهند، باعث تحریک سیستم گوارشی نوزاد و ابتلای او به بیماری اسهال می‌شوند.
به عنوان مثال اگر یک مادر در دوران شیر دهی، از غذاهای تند استفاده کند، از طریق شیر به نوزاد منتقل شده و عملکرد روده را مختل می‌کند. نتیجۀ این اتفاق، ابتلای نوزاد به اسهال است. بنابراین والدین باید برای ایجاد هرگونه تغییر در رژیم غذایی نوزاد، با یک پزشک متخصص مشورت کنند.
مصرف دارو
در برخی از موارد، هنگامی که نوزاد دچار بیماری می‌شود، ممکن است پزشک متخصص برای او داروهایی را تجویز کند که عوارض جانبی بعضی از آنها اسهال است. همچنین مادرانی که از داروهای آنتی بیوتیک استفاده می‌کنند نیز لازم است که بدانند ممکن است این داروها دارو وارد شیر آنها شده و باعث تحریک نوزاد و در نتیجه منجر به اسهال نوزاد شوند.
نوع تغذیه
تحقیقات نشان داده است که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر از نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند، دچار اسهال می‌شوند. طی مطالعاتی که بر روی ۱۵۰ نوزاد صورت گرفت، نتیجه نشان داد که حدود ۲۷ درصد از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، در مقایسه با ۷۲ درصد از نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌کنند، به صورت مکرر دچار اسهال می‌شوند. با این حال، همان طور که مشاهده می‌کنید، این نتایج به این معنی نیست که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند هرگز به اسهال مبتلا نمی‌شوند.
حساسیت به شیر
برخی از نوزادان، به پروتئین شیر حساسیت دارند. آمار نشان میدهد که حدود ۷ درصد از نوزادانی که زیر یک سال سن دارند، نسبت به شیرگاو حساسیت نشان می‌دهند. بنابراین در چنین شرایطی با حذف شیر گاو از رژیم غذایی نوزاد، می‌توان علائم مرتبط با اسهال را نیز برطرف نمود.
همچنین اگر نوزاد شما با شیر خشک تغذیه می‌شود و نسبت به شیر خشک حساسیت نشان میدهد، شما می‌توانید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. متخصصان اطفال می‌توانند شیر خشک نوزاد را تغییر داده و شیر خشک مخصوصی را برای نوزاد تجویز کنند.
یکی دیگر از علل شایع بروز اسهال در نوزادان، عدم تحمل لاکتوز است. به همین دلیل، برخی از نوزادان نمی‌توانند قند طبیعی موجود در شیر را هضم کنند. حساسیت و عدم تحمل لاکتوز شیر در نوزادان، موقتی یا خفیف است. همچنین برخی از نوزادان تنها می‌توانند مقدار کمی از لاکتوز شیر را تحمل کنند.
تشخیص اسهال در نوزاد
به طور معمول، مدفوع نوزاد نرم و شل است. همچنین نوزادانی که تازه متولد می‌شوند، مدفوع مکرر دارند. حتی بعضی از نوزادان با هر بار شیر خوردن مدفوع می‌کنند. به همین دلیل، تشخیص اسهال در برخی از نوزادان کمی دشوار است و نیاز به بررسی بیشتر دارد.
اگر متوجه شدید که نوزاد شما به صورت ناگهانی مدفوع بیشتری دارد، احتمالاً دچار اسهال شده است (به خصوص اگر پس از هر بار تغذیه، بیش از یک بار مدفوع شل و آبکی داشته باشد). مدت زمان بروز اسهال در نوزادان، طولانی نیست و بیشتر اوقات این بیماری توسط یک ویروس به نوزاد منتقل شده و خود به خود برطرف می‌شود.
نوزادان و کودکانی که زیر سه سال سن دارند، ممکن است به سرعت دچار اسهال و کم آبی بدن شوند. کم آبی بدن هنگامی رخ میدهد که بدن نوزاد، به اندازهٔ کافی آب و مایعات نداشته باشد. برای تشخیص این موضوع، می‌توان علائم کم آبی بدن نوزاد را بررسی کرد. در ادامۀ این مطلب از مجموعۀ سی سیب، برخی از علائم کم آبی بدن نوزاد را نام می‌بریم. علائم کلی کم آبی بدن نوزاد عبارتند از:
- خشکی چشم‌ها و اشک کم یا نداشتن اشک در هنگام گریه کردن
- بی حالی و فعالیت کمتر از حد معمول نوزاد
- تحرک پذیری بیشتر
- خشکی دهان
- خشکی پوست (به طوری که با هر بار نیشگون گرفتن به شکل عادی خود بر نمی‌گردد)
- چشم‌های گود رفته
- داشتن یک نقطهٔ نرم در بالای سر
درمان اسهال نوزاد
اولین قدم برای درمان اسهال نوزاد این است که هنگامی که متوجه شدید نوزاد شما به اسهال مبتلا شده است، باید سعی کنید مقدار زیادی آب و مایعات به نوزاد بدهید تا بدن نوزاد دچار کم آبی نشود. مهم‌ترین چیزی که هنگام مبتلا شدن نوزاد به اسهال باید به آن توجه داشت، کم آبی بدن نوزاد است. اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید، باید به شیر دهی ادامه دهید (در صورتی که نوزاد به شیر مادر حساسیت نداشته باشد).
زیرا شیر دهی به پیشگیری از اسهال کمک می‌کند و باعث می‌شود که اسهال نوزاد سریع‌تر برطرف شود. اگر برای تغذیهٔ نوزاد از شیر خشک استفاده می‌کنید، توصیه می‌کنیم که از یک شیر خشک قوی استفاده کنید. مگر اینکه پزشک متخصص برای نوزاد شما، دستورالعمل و تجویز متفاوتی را ارائه دهد و بنا به شرایط نوزاد توصیهٔ دیگری داشته باشد.
در صورتی که احساس می‌کنید نوزاد شما پس از ابتلا به اسهال، در حین شیر خوردن یا بعد از آن هنوز تشنه است، باید با پزشک اطفال مشورت کنید. در این شرایط، پزشک متخصص ممکن است مایعاتی که حاوی الکترولیت هستند را برای نوزاد شما توصیه کند. هنگامی که متوجه می‌شوید نوزاد به اسهال مبتلا شده است، باید سعی کنید هر بار که نوزاد ادرار می‌کند، کمی آب یا مایعات دیگری را به او بدهید.
این کار را هر ۱۰ الی ۱۵ دقیقه و با استفاده از یک قاشق چای خوری از مایعات مختلف (از جمله آب) شروع کنید. توجه داشته باشید که زمانی که نوزاد شما بر اثر اسهال، استفراغ نیز دارد، نباید به او غذای جامد بدهید. در آخر توجه داشته باشید که هرگز بدون تجویز پزشک، به نوزاد دارویی برای درمان اسهال ندهید. دارویی که برای درمان اسهال نوزاد خود به او می‌دهید باید توسط پزشک متخصص تجویز شده باشد.
چه زمانی باید برای درمان اسهال نوزاد، به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر نوزاد شما به اسهال مبتلا شده و شما برای درمان اسهال نوزاد خود، درمان‌های خانگی را در پی گرفته‌اید، می‌توانید با بررسی برخی از علائم نوزاد، دریابید که آیا اسهال نوزاد شما شدید‌تر شده است یا خیر. برخی از علائم رایج وجود دارند که نشان دهندۀ بدتر شدن اسهال نوزاد هستند.
در ادامۀ این مطلب از مجموعۀ سی سیب، به برخی از علائمی که نشان دهندۀ بدتر شدن وضعیت اسهال نوزاد هستند، اشاره می‌کنیم. در صورتی که متوجه شدید نوزاد شما دارای علائم زیر است باید هر چه سریع‌تر، برای درمان اسهال نوزاد خود، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
- تب و اسهالی که بیش از ۲ یا ۳ روز طول بکشد
- استفراغی که بیش از ۲۴ ساعت ادامه دارد
- اگر نوزاد در ۸ ساعت بیش از ۸ بار مدفوع می‌کند
- اگر اسهال نوزاد حاوی خون یا مخاط چرک مانند است
- هنگامی که نوزاد دل درد دارد و مدام گریه می‌کند
تغذیه نوزاد هنگام ابتلا به اسهال
اگر نوزاد شما قبل از اینکه به اسهال مبتلا شود، از غذاهای جامد تغذیه می‌کرده است، باید سعی کنید در دورانی که به اسهال مبتلا شده است، میوه یا غذاهایی مانند نان تست، غلات، موز و سایر مواد غذایی که آسان‌تر هضم می‌شوند را به نوزاد خود بدهید. شما باید در طی دورانی که نوزاد به اسهال مبتلا شده است، از دادن غذاهایی که موجب تشدید اسهال نوزاد می‌شوند (مانند آب سیب، غذاهای سرخ شده و آب میوه‌های غنی)، پرهیز کنید.
بررسی نهایی
در این مطلب از مجموعۀ سی سیب، به این نتیجه رسیدیم که بروز اسهال در نوزادان، یکی از شایع‌ترین عارضه‌ها در این سن است. این عارضه بیشتر اوقات خود به خود برطرف می‌شود. اما والدین می‌توانند هنگام ابتلای نوزاد به اسهال، اقداماتی را انجام دهند تا نوزاد در این دوران، احساس ناخوشایندی کمتری داشته باشد.
علاوه بر این، جدی گرفتن کم آبی بدن نوزاد در هنگامی که دچار اسهال شده است، کاملاً ضروری و لازم خواهد بود. زیرا معمولاً نوزادان در هنگام ابتلا به اسهال، بیشتر از قبل در معرض خطر کم آبی بدن هستند. برخی از کارهایی که والدین می‌توانند برای مدیریت اسهال و تسریع روند بهبودی نوزاد انجام دهند این است که بدن نوزاد خود را هیدراته نگه دارند.
هیدراته کردن بدن نوزاد به این معنی است که آب یا مایعات کافی را به نوزاد بدهید تا آب از دست رفتهٔ بدن نوزاد (هنگامی که اسهال دارد)، جبران شود. شما حتی می‌توانید با مشورت پزشک متخصص به نوزاد خود محلول آبرسانی خوراکی نیز بدهید. جلوگیری از سوختگی پای نوزاد در هنگام ابتلا به اسهال نیز از اقدامات مهمی است که والدین باید در نظر بگیرند. برای این کار، شما باید پوشک نوزاد را به موقع و حتی زودتر از حالت عادی عوض کنید و نوزاد را تا حد امکان تمیز و خشک نگه دارید.
اما در صورتی که پای نوزاد بر اثر اسهال دچار سوختگی شود، باید از کرم‌های سوختگی پای بچه که حاوی زینک اکسید هستند، استفاده کنید. در پایان حتماً توجه داشته باشید که هیچ گاه بدون تجویز پزشک متخصص، به نوزاد خود داروهای ضد اسهال ندهید.
