روش‌های مختلفی برای تشخیص دادن ناباروری وجود دارد. اگر فکر می‌کنید نشانه‌های ناباروری دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که با چه روش‌هایی این کار انجام می‌شود؟ چگونه این روش‌ها انتخاب می‌شوند و چه میزان می‌توان روی آن‌ها حساب کرد؟ در این مطلب از سی سیب به بررسی روش‌های تشخیص ناباروری پرداختیم.
روش‌های تشخیص ناباروری
راه‌ها و ابزارهای مختلفی برای شناسایی ناباروری وجود دارد. برای تشخیص ناباروری، پزشکان به طور کلی موارد زیر را بررسی می‌کنند:
سیستم هورمون زنانه و ذخیره تخمدان، لگن زنانه، واژن و دهانه رحم، منی.
آزمایشات سیستم غدد درون‌ریز
سیستم غدد درون‌ریز شامل تمام غدد تولیدکننده هورمون در بدن است که رشد، متابولیسم و رشد جنسی بدن را تنظیم می‌کنند. گاهی اوقات ناباروری به دلیل مشکلاتی در سیستم غدد درون‌ریز است و متخصص باروری ممکن است آزمایشات مختلفی را انجام دهد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
نمودار دمای پایه بدن (BBT)
نمودار BBT به پیش‌بینی زمان تخمک‌گذاری کمک می‌کند. آن‌ها همچنین می‌توانند نشان دهند که آیا مشکلی در تخمک‌گذاری وجود دارد یا خیر. سطوح بالاتر پروژسترون باعث می‌شود دمای بدن کمی افزایش یابد (حدود ۰.۵ تا ۱ فارنهایت). برای ایجاد نمودار BBT، یک زن باید هر روز صبح قبل از بلند شدن از رختخواب دمای خود را ثبت کند.
یک BBT معمولی شامل افزایش جزئی دما بین روزهای ۱۰ تا ۲۱ چرخه تخمک‌گذاری است.
BBT که دمای نسبتاً ثابتی را نشان می‌دهد، نشان‌دهنده عدم وجود تخمک‌گذاری است.
تست‌های زیادی وجود دارد که به شناسایی زمان تخمک‌گذاری کمک می‌کند، مانند کیت‌های پیش‌بینی تخمک‌گذاری که معمولاً تست‌های هورمون لوتئین کننده ادرار (uLH) هستند. در نتیجه، نمودارهای BBT امروزه بسیار کمتر از کیت‌های پیش‌بینی تخمک‌گذاری استفاده می‌شوند.
بیوپسی آندومتر
در این روش نمونه‌ای از سلول‌های پوشش‌دهنده رحم یا آندومتر پس از تخمک‌گذاری برداشته می‌شود. سپس آن را آزمایش می‌کنند تا بتوانند نشانه‌های التهاب و تغییرات آندومتر را به دلیل تخمک‌گذاری بررسی کنند. این عوامل نشان‌دهنده تغییرات هورمونی هستند. این آزمایش معمولاً ۷ تا ۱۲ روز پس از تخمک‌گذاری انجام می‌شود. امروزه این روش بسیار کمتر انجام می‌شود زیرا آن چنان خوب نمی‌تواند به تشخیص ناباروری کمک کند.
آزمایش هورمون لوتئینه کننده
کیت‌های پیش‌بینی تخمک‌گذاری هورمون محرک تخمک‌گذاری و هورمون زردکننده (LH) را در ادرار شناسایی می‌کنند. سطوح LH منعکس‌کننده وجود یا عدم وجود تخمک‌گذاری است. این کیت‌ها معمولاً در ۹۰٪ یا بیشتر مواقع مؤثر هستند.
سونوگرافی
سونوگرافی از امواج صوتی برای تصویربرداری و بررسی دقیق رحم، تخمدان‌ها، آندومتر و فولیکول‌های تخمدان استفاده می‌کند. سونوگرافی را می‌توان از طریق شکم یا واژن زن انجام داد. متخصص همچنین می‌تواند از سونوگرافی برای بررسی علائم تخمک‌گذاری استفاده کند که عبارت‌اند از:
- اندازه کوچک‌تر فولیکول
- از دست دادن فولیکول‌های شفاف
- مایع در کیسه فولیکول
- ضخامت کافی آندومتر
- وجود چندین فولیکول کوچک ممکن است نشانه بیماری تخمدان پلی کیستیک باشد.
آزمایش سلامت تخمدان‌ها
پزشکان ممکن است از ترکیبی از آزمایش‌های زیر برای بررسی سلامت تخمدان‌های زن و ذخیره تخمدان او استفاده کنند:
آزمایش هورمون محرک فولیکول، هورمونی که در داخل غده هیپوفیز ساخته می‌شود. با کاهش تعداد تخمک‌ها، سطح این هورمون‌ها یا FSH افزایش می‌یابد؛ بنابراین، سطح FSH با افزایش سن نیز افزایش می‌یابد. سطوح بین روزهای ۲ و ۴ سیکل قاعدگی زن بررسی می‌شود. سطوح FSH کمتر از محدوده IU/L 10 نرمال در نظر گرفته می‌شود. سطوح FSH بالاتر از ۱۵ IU/L نشانه نرخ حاملگی کمتر است.
تست استرادیول، هورمونی که توسط تخمدان تولید می‌شود. سطوح بین روزهای ۲ و ۴ سیکل قاعدگی زن بررسی می‌شود. سطوح کمتر از ۸۵ پیکوگرم در میلی‌لیتر سالم در نظر گرفته می‌شود. در حالی که سطوح بالاتر می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات در تخمک‌گذاری باشد، بسیاری از زنان با نتایج کمی غیرطبیعی همچنان می‌توانند باردار شوند.
آزمایش هورمون آنتی مولرین (AMH) که در داخل فولیکول‌ها ساخته می‌شود، در هر زمانی از چرخه قاعدگی قابل‌آزمایش است. سطح AMH با افزایش سن کاهش می‌یابد زیرا تعداد فولیکول‌ها کاهش می‌یابد. سطوح بالاتر از ۰.۹ نانوگرم در میلی‌لیتر به طور کلی نرمال در نظر گرفته می‌شود.
تست چالش کلومیفن سیترات (CCCT) که آزمایش حساس‌تری است که در آن پزشک سطوح FSH و استرادیول را بین روزهای ۲ و ۴ سیکل قاعدگی بررسی می‌کند. بین روزهای ۵ و ۹، دوز ۱۰۰ میلی‌گرمی از داروی باروری، کلومیفن سیترات، به زن داده می‌شود. سطح FSH نیز بررسی می‌شود که باید کمتر از ۱۰mIU/mL باشد.
سونوگرافی برای تعیین تعداد فولیکول‌های آنترال (فولیکول‌های کوچک) در تخمدان‌ها و کمک به تشخیص کاهش ذخیره تخمدان (DOR). معمولاً اگر زنی کمتر از ۸ فولیکول آنترال داشته باشد و حجم تخمدان‌ها کمتر از ۳ میلی‌لیتر باشد، علائم DOR را نشان می‌دهد.
این نکته قابل‌ذکر است که حتی زنانی که نتایج کمی غیرطبیعی را تجربه می‌کنند، اغلب باز هم می‌توانند باردار شوند.
آزمایش تخمدان چه زمانی انجام می‌شود؟
این آزمایش‌ها معمولاً در صورتی انجام می‌شوند که یک زن حدوداً ۳۳ سال یا بیشتر داشته باشد، یا دارای عوامل خطر دیگری باشد، مانند:
- سیگاری بودن
- سابقه خانوادگی یائسگی زودرس
- جراحی تخمدان یا لگن
- علائم نارسایی زودرس تخمدان
- سقط مکرر
لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی یک روش جراحی است که از یک لوله نازک و روشن (لاپاراسکوپ) برای دیدن و بررسی دقیق رحم، لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها و سطوح لگن استفاده می‌کند. یکی از علائم رایج تخمک‌گذاری، ظهور کیست‌های فولیکولی است که کیسه‌های غیر مضر پر از مایع هستند که روی تخمدان‌ها ظاهر می‌شوند. کیست‌های فولیکولی نشان می‌دهند که تخمک‌گذاری در حال وقوع است. لاپاراسکوپی می‌تواند در تشخیص ناباروری در زنان بسیار مفید باشد.
سایر آزمایشات غدد درون‌ریز زنانه
آزمایش سطح سایر هورمون‌های غدد درون‌ریز می‌تواند به نشان دادن علل ناباروری کمک کند. در این آزمایش‌ها سطح هورمون‌های زیر بررسی می‌شوند:
هورمون محرک تیروئید، برای کمک به تشخیص بیماری‌های غده تیروئید
پرولاکتین سرم، هورمونی است که معمولاً در دوران بارداری به مقدار زیاد تولید می‌شود، اما می‌تواند در تخمک‌گذاری طبیعی در خانمی که باردار نیست، تداخل ایجاد کند.
هورمون‌های آندروژن، به ویژه تستوسترون که می‌تواند به تشخیص بیماری تخمدان پلی کیستیک کمک کند، اختلالی که در آن تخمدان‌ها بزرگ می‌شوند و حاوی کیست‌های متعدد هستند.
تجزیه و تحلیل مایع منی
این آزمایش مشکلات اسپرم مانند تعداد کم اسپرم و تحرک ضعیف را بررسی می‌کند. برخی از مردان برای برداشتن اسپرم از بیضه و آزمایش آن نیاز به بیوپسی سوزنی دارند. در اکثر مردان این تنها راه تشخیص ناباروری است.
آزمایش خون در مردان
آزمایش خون می‌تواند سطح تستوسترون، تیروئید و سایر هورمون‌ها را بررسی کند. با آزمایشات ژنتیکی خون ناهنجاری‌های کروموزومی را هم می‌توان بررسی کرد.
سونوگرافی اسکروتوم
سونوگرافی کیسه بیضه، واریکوسل یا سایر مشکلات بیضه را مشخص می‌کند.
هیستروسالپنگوگرام اشعه ایکس (HSG)
یک رنگ به دهانه رحم تزریق می‌شود و پزشک نحوه حرکت رنگ در لوله فالوپ را با اشعه ایکس تماشا می‌کند. این تست انسداد را بررسی می‌کند.
سونوگرافی ترانس واژینال
برخلاف سونوگرافی شکم (که در آن پروب روی شکم قرار می‌گیرد)، این آزمایش با قرار دادن یک میله اولتراسوند در واژن انجام می‌شود. این کار اجازه می‌دهد تا ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی دید بهتری از اندام‌هایی مانند رحم و تخمدان‌ها داشته باشد و مشکلات را بررسی کند.
سونوهیستروگرام سالین
این آزمایش برای بررسی پوشش داخلی رحم و ارزیابی پولیپ، فیبروم یا سایر ناهنجاری‌های ساختاری استفاده می‌شود. سالین برای پر کردن رحم استفاده می‌شود و به ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی اجازه می‌دهد تا در طول سونوگرافی ترانس واژینال دید بهتری از حفره رحم داشته باشد.
آزمایش آنتی‌بادی ضد اسپرم
گاهی اوقات، سیستم ایمنی بدن زن ممکن است پروتئین‌هایی تولید کند که به اسپرم حمله می‌کنند (آنتی‌بادی‌های ضد اسپرم). پزشکان می‌توانند این پروتئین‌ها را در اسپرم مرد آزمایش کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند بررسی کنند که آیا اسپرم همسر می‌تواند از طریق مخاط دهانه رحم زن حرکت کند تا به لوله‌های فالوپ برسد. با این حال، این آزمایش‌ها در حال حاضر به ندرت انجام می‌شوند زیرا به پیش‌بینی بارداری کمک نمی‌کنند. اگر مردی قبلاً تحت عمل وازکتومی قرار گرفته باشد، پزشکان ممکن است این آزمایش را انجام دهند.
کلام آخر
در این مطلب از سی سیب به بررسی روش‌های تشخیص ناباروری پرداختیم و روش‌های مختلف انجام این کار در زنان و مردان را بررسی کردیم. آن چه در این مسئله مهم است، تشخیص زودهنگام مشکل است. اصولا برای اکثر مشکلات ناباروری راه حلی وجود دارد. آیا تا کنون از این روش‌ها استفاده کرده‌اید؟ لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
