به عنوان پدر و مادر می‌توانید راجع به مسائل مختلف و رفتارهای درست و غلط با فرزند خود صحبت کنید؛ اما حرف زدن درباره مسائل جنسی و اندام‌های خصوصی کار چندان راحتی نیست. مخصوصا اگر رفتارهای جنسی در کودک خود مشاهده کنید ممکن است دچار سردرگمی و ناراحتی شوید و ندانید که چه باید بکنید. شاید نگران باشید و فکر کنید این رفتارهای عجیب، نشانه انحراف است یا کودکتان مورد آزار افراد دیگر قرار گرفته است. باید بدانید که برخی از این رفتارها در کودکان، به ویژه سنین بین ۳ تا ۶ سال، رایج است. پس بجای نگرانی در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا این رفتارها را بشناسید و بدانید که چطور باید با آن‌ها رفتار کنید.
کنجکاوی کودکان در مورد بدن خود
همانطور که در مقدمه گفتیم علت بازی کودک با آلتش رایج است. این کار معمولا بخشی از رشد طبیعی از رشد کودک و نشان‌دهنده شناخت تو از بدنش است. کودکان در سنین پایین، شروع به کشف بدن خود می‌کنند. در این روند آن‌ها ممکن است اعضای بدن خود از جمله اندام تناسلی‌شان را لمس کنند، نوک بزنند، بکشند یا مالش دهند. باید بدانید که در این رفتارها انگیزه جنسی وجود ندارد و آن‌ها معمولا برای کنجکاوی این کار را می‌کنند. حتی کنجکاوی در مورد بدن افراد دیگر ممکن است باعث شود که آن‌ها به اندام‌های کودکان دیگر نیز نگاه کنند، دست بزنند و درباره آن سوال بپرسند.
همانطور که کودکان در فرایند رشد خود در مورد مسائل مختلف سوال می‌پرسند و پدر و مادر آن‌ها را هدایت و راهنمایی می‌کنند، در زمینه مسائل جنسی نیز پدر و مادر باید بتوانند به سوالات فرزند خود پاسخ داده و او را راهنمایی کنند.
رفتارهای جنسی طبیعی در کودکان
رفتارهای عادی جنسی رایج در کودکان ۲ تا ۶ ساله می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بازی کودک با آلتش در جمع یا در خلوت
- نگاه کردن یا لمس کردن آلت همسالان یا خواهر و برادر
- نشان دادن آلت تناسلی به همسالان
- ایستادن یا نشستن خیلی نزدیک به کسی
- تلاش برای برهنه دیدن همسالان یا بزرگسالان
بازی کردن کودک با آلتش نشانه سوء استفاده جنسی است؟
برخی از مشاورها معتقدند علت بازی کودک با آلتش و سایر رفتارهای خودتحریکی مانند خودارضایی دیدن و آموزش آن توسط افراد دیگر است؛ که این نشان می‌دهد آن‌ها مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند. باید بگوییم که همیشه هم اینطور نیست. کودکان گاهی از سر کنجکاوی به آلت خود دست می‌زنند و تشخیص می‌دهند که از بازی با آلت لذت می‌برند؛ در نتیجه به‌عنوان یک رفتار ادامه‌دار، به آن عادت کنند و همیشه انجامش دهند.
برای مقابله با این مسئله چه باید کرد؟
اگرچه بازی کردن کودک با آلتش می‌تواند زمینه مشکلات روحی و روانی را پدید آورد، این رفتار به‌لحاظ جسمی آسیبی به کودک نمی‌زند و کم‌کم می‌توان با راهنمایی و برخورد درست آن را از بین برد. وقتی چنین صحنه‌هایی را دیدید آرام بمانید و عصبانی یا ناراحت نشوید. در عوض، سعی کنید توجه فرزندتان را به چیز دیگری جلب کنید و در واقع حواسش را از کاری که می‌کرد پرت کنید. یا می‌توانید به او بگویید اگر می‌خواهی بدن خودت را لمس کنی باید آن را در جای خلوت و خصوصی انجام دهی. در اینجا شرایط خوبی فراهم می‌شود که می‌توانید درباره احترام به بدن یکدیگر و مرزهای ایمنی بدن صحبت کنید.
۱. درمان با مراجعه به روانشناس
اما والدین بدانند چه زمانی رفتار جنسی کودک ممکن است چیزی بیشتر از یک کنجکاوی بی ضرر باشد و نیاز به روانشناس است. بعضی از رفتارهای جنسی ممکن است تبدیل به مشکل شود و به سلامت کودک شما و سایر کودکان آسیب برسانند. این رفتارها حتی ممکن است نشانه یک اختلال عصبی روانی زمینه‌ای، سوء استفاده فیزیکی یا جنسی یا قرار گرفتن در معرض محتوای جنسی باشند. اگر علائم و نشانه‌های زیر را در رفتار فرزند خود دیدید به روانشناس مراجعه کنید:
- به دلیل این رفتار نتوانند روی یک کار تمرکز کنند و در توجه و تمرکز آن‌ها اخلال به وجود آید.
- باعث درد یا آسیب روحی یا جسمی به خود یا دیگران می‌شود.
- با پرخاشگری فیزیکی همراه است.
- با اجبار یا زور همراه است.
- رفتارهای جنسی بزرگسالان را تقلید می‌کند.
۲. درمان با مراجعه به پزشک
اگر کودک شما چنین مشکلی نداشت؛ اما به تازگی متوجه این رفتار شده‌اید شاید بهتر باشد او را از نظر مسائل بهداشتی مانند بیماری پوستی، عفونت قارچی یا سایر بیماری‌ها چک آپ کنید. اگر متوجه شدید کودک دلبندتان از خون‌ریزی، پوسته‌شدن ناحیه تناسلی، درد، مشکل ادرار، قرمزی، تغییر رنگ پوست و تورم رنج می‌برد، هرچه زودتر او را نزد پزشک معالج ببرید.
چطور با این رفتار کودک برخورد کنیم؟
حال که متوجه علت بازی کودک با آلتش شدید ممکن است بپرسید: اگر با چنین صحنه‌ای مواجه شدم چه برخوردی داشته باشم؟ به محض دیدن رفتارهای جنسی پر خطر از جانب فرزند خود باید با او صحبت کرده و درباره مزرهای بدن و ایمنی آن با او حرف بزنید. نکاتی که در این مسیر می‌تواند به شما کمک کند عبارتند از:
- از لحن نرم و مناسب استفاده کرده و برای هر کدام از نواحی جنسی بدن کودک یک نام مناسب بگذارید: آلت تناسلی، واژن، سینه‌ها و باسن. ساختن نام برای اعضای بدن این تصور را ایجاد می‌کند که این اعضا شبیه به راز هستند و نباید با هر کسی درباره آن‌ها صحبت کرد. به کودک خود یاد بدهید که کدام نواحی خصوصی هستند. کودک باید یاد بگیرد که این نواحی را دور از چشم و دسترس دیگران نگه دارد.
- به این مسئله توجه کنید که کودکان مفهوم حیا را درک نمی‌کنند؛ اما سعی کنید مقدمات مسائل این چنینی را فراهم کنید تا در آینده بتوانید در مورد آن صحبت کنید. در این رابطه مرزهای اجتماعی درست را بیان کنید.
- فرزندتان را مجبور به بوسیدن و در آغوش کشیدن نکنید. حتی اگر پدربزرگ یا مادربزرگ هم می‌خواهند او را ببوسند یا در آغوش بگیرند باید از او اجازه بگیرند. به کودکتان یاد بدهید راه‌های دیگری هم برای نشان دادن محبت و احترام بدون تماس فیزیکی وجود دارد.
- لمس «مثبت» و «منفی» را به کودکتان آموزش دهید. مثلا لمس دست یا در آغوش کشیدن توسط دوستان جزو لمس‌های مثبت است. لمس اندام‌های خصوصی توسط پزشک هم لمس مثبت به حساب می‌آید. به کودک خود اطمینان دهید که بیشتر لمس‌ها، مثبت هستند. لمس منفی به آن‌ها صدمه می‌زند و باعث می‌شود احساس ناراحتی، گیجی یا ترس داشته باشند.
- پس از فهمیدن علت بازی کودک با آلتش به او تاکید کنید که مردم باید به یکدیگر احترام بگذارند و به او توضیح دهید هیچ کس نباید اجازه داشته باشد به اندام‌های خصوصی او نگاه کند یا آن را لمس کند، مگر اینکه پدر و مادر اجازه بدهند. در عین حال نباید بدون اجازه دیگران به بدنشان نگاه کنند یا آن را لمس کنند.
- یک قانون محکم در مورد لمس منفی برای کودک خود قرار دهید. درک مفهوم قانون برای کودک آسان است. این کار باعث می‌شود که در برابر لمس منفی راحت نه بگوید.
- به فرزندتان یادآوری کنید که اگر کسی قسمت‌های خصوصی او را لمس کرد یا باعث ناراحتی او شد، همیشه به شما یا بقیه بزرگ‌ترهای مورد اعتماد خود بگوید. لمس منفی، به ویژه توسط یک بزرگسال مورد اعتماد برای کودک بسیار گیج کننده است. آن‌ها باید مطمئن باشند که اگر به شما در مورد لمس‌های منفی بگویند شما گوش می‌دهید و آن‌ها را دعوا نمی‌کنید.
- نحوه دسترسی فرزندتان به رسانه‌ها را کنترل کنید. سعی کنید انیمیشن، بازی یا سایر نمایش‌هایی که دیدنشان برای کودکتان مناسب است را تهیه کرده و در اختیارش قرار دهید تا به سراغ محتواهای کنترل نشده موجود در رسانه‌های دیگر نروند. ارائه جایگزین مناسب بخش مهمی از کنترل محتوای جنسی است که در رسانه‌ها پخش شده و کودک در معرض آن قرار می‌گیرد. کودکان ممکن است رفتارهای جنسی بزرگسالان را در اینترنت ببینند و به شما در رابطه با آن چیزی نگویند.
- این اطلاعات را به طور منظم با فرزندان خود مرور کنید. مثلا در حمام، زمان خواب، موقع ویزیت پزشک یا قبل از هر موقعیت جدیدی در رابطه با لمس مثبت و منفی با او حرف بزنید. کودکان به طور مرتب با بزرگسالان متفاوت آشنا می‌شوند. مراقب آن‌ها باشید.
چه زمانی نگران شویم؟
گاهی اوقات، بچه‌های کوچک ممکن است به دلیل شرایط خاص جدید یا قرار گرفتن در معرض در خانه یا جای دیگر، رفتار جنسی بیشتری از خود نشان دهند. یا زمانی که یک خواهر یا برادر تازه متولد شده دارد که حین تعویض پوشک اندام‌های جنسی او را می‌بیند. گاهی اوقات بزرگسالان به شکل برهنه در خانه هستند که باعث کنجکاوی بچه و درگیر شدن او در مسائل جنسی می‌شود.
اما فقط این‌ها نیست. متاسفانه باید بگوییم برخی اوقات علت بازی کودک با آلتش می‌تواند نشان‌دهنده آزار جنسی کودک باشد. شاید غیر قابل تصور و دردناک باشد اگر بگوییم اغلب سوء استفاده‌های جنسی و آزارهایی از این دست توسط افرادی صورت می‌گیرد که مورد اعتماد شما هستند. مثلا یک دوست خانوادگی، خویشاوند، مربی یا معلم و کسی که با شما و کودک آشناست و فرصت چنین کاری به راحتی برایش فراهم است.
چنانچه به رفتارهای جنسی کودکتان مشکوک شدید و احساس کردید مورد آزار قرار گرفته توصیه می‌کنیم حتما به روانشناس مراجعه کرده و به درمان کودک خود بپردازید تا در آینده از مشکلات روحی و روانی رنج نبرد.
حرف آخر
بسیاری از کودکان پا عادت دارند با آلت تناسلی خود بازی کنند. شاید برایتان سوال باشد که علت بازی کردن کودک با آلتش چیست؟ در ابتدا باید بگوییم در اکثر موارد جدا از هر گونه مشکل پزشکی، این یک رفتار کاملا طبیعی است و نباید نگرانی زیادی داشته باشید. سعی کنید به آرامی و ملایمت رفتار کرده و حواس کودکتان را پرت کنید تا به کارش ادامه ندهد. اما در برخی از موارد چنین رفتاری می‌تواند نشان دهنده آزارهای جنسی باشد که کودک آن را تحمل کرده است. در چنین مواردی مراجعه به روانشناس و پزشک برای جلوگیری از آن و مقابله با آسیب‌های بعدی ضروری‌ست.
اگر اطلاعات بیشتری در این زمینه دارید، حتما با ما و والدین نگران همراه ما در میان بگذارید.
