روش کاهش درد سزارین

آیا می‌دانستید که هر سال، ۱.۳ میلیون مادر تحت عمل جراحی سزارین قرار می‌گیرند؟ و حتی پس از گذشت یک سال، تا ۱۵ درصد از مادران پس از بهبودی از عمل سزارین، همچنان دردهای مداوم را تجربه خواهند کرد؟ درجاتی از درد و ناراحتی را می توان پس از هر عمل جراحی انتظار داشت. سزارین نیز از این مشکل مصون نیست.  در برخی از موارد، درد ناشی از جراحی ممکن است به سرعت بهبود نیابد یا ممکن است هفته‌ها پس از بهبودی برش‌ها تشدید شوند. این نوع درد ممکن است به دلیل آسیب دیدن پایانه های عصبی در داخل و اطراف برش های جراحی ایجاد شود. احساس درد را می توان با مدیریت درد کاهش داد و از درمان های دارویی و غیر دارویی استفاده کرد. در این مقاله از سایت سی سیب دردهای ناشی از زایمان سزارین و نحوه کنترل آن را مورد بحث و بررسی قرار داده ایم. شما را به خواندن این مقاله مفید و کاربردی دعوت می کنیم.

درد چیست؟ تشریح درد ناشی از سزارین

جراحی یکپارچگی بدن مانند جنبه های زیستی-روانی-اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث بروز حالتی بنام درد و ناراحتی های ناشی از پاسخ درد می شود. در بیشتر موارد، درد به تلاش بدن برای التیام بافت های آسیب دیده نسبت داده می شود. این نوع درد معمولا پس از چند هفته برطرف می شود و همه ما انتظار داریم این اتفاق بیفتد.

تجربه درد با بسیاری از پیامدهای منفی فوری و طولانی مدت همراه است. تجربه درد ترکیبی از ویژگی های فیزیولوژیکی و روانی است و یک آسیب بافتی غیرمداوم است. درد دلیل اصلی درخواست کمک پزشکی بدن است. حساسیت به درد در زنان بیشتر از مردان است. سزارین از جمله جراحی هایی است که باعث ایجاد درد می شود. دلایل مختلفی برای انجام سزارین وجود دارد. یک مطالعه نشان داد که دلایل انجام سزارین وزن نوزاد بیش از حد طبیعی، دیسترس جنین، دیستوشی، جفت سرراهی، جدا شدن جفت، کاهش درصد جنین و وضعیت نامناسب بوده است. همچنین تمایل به انجام سزارین به درخواست مادر در صورت عدم وجود اندیکاسیون مامایی وجود دارد.

یک تحقیق نشان داد که ۷۵ درصد از بیماران تحت عمل جراحی درد متوسط ​​تا شدید را بعد از جراحی تجربه کردند. طول مدت درد می تواند ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول بکشد، اما بسته به اینکه بیمار چگونه می تواند درد را تحمل کند و به آن واکنش نشان دهد، می تواند بیشتر طول بکشد. یک مطالعه نشان داد که زنان در ۲۴ ساعت اول پس از سزارین سطوح بالاتری از شدت درد را تجربه می‌کنند. تفاوتی در شدت درد بین سزارین انتخابی و سزارین اورژانسی وجود ندارد. اخیراً روش‌های زیادی برای رفع مشکل درد در زنان مبتلا به درد شدید پس از سزارین، چه با رویکردهای دارویی و چه غیردارویی، توسعه یافته است.

اطلاعات مصاحبه با پنج زن پس از سزارین نشان داد که زنان در روز اول پس از عمل احساس درد می کنند. شدت درد نمره ۶ الی ۷ از ۱۰ داشت و خانم‌ها درخواست مسکن کردند. ۳ نفر از ۵ نفر گفته بودند که درد برای آنها حالتی از شکنجه دارد.

کدام عصب های بدن در سزارین درگیر می شوند؟

معمول ترین اعصابی که در سندرم های درد مزمن پس از سزارین درگیر می شوند شامل موارد زیر است:

• عصب ایلیواینگوینال.
• عصب Iliohypogastric.
• عصب تناسلی فمورال.
• اعصاب پوستی فمورال جانبی.

علائمی که نشان دهنده آسیب عصبی شاخه های کوچک داخل پوست است عبارتند از: سوزش، درد شدید در اطراف جای زخم و در کشاله ران یا داخل ران، بی حسی ،درد سوزن سوزن شدن در امتداد بیرونی ران، تا زانو.

درد ناشی از تحریک عوامل خارجی که در غیر این صورت دردناک نخواهد بود، مانند پایین آمدن آب از سر دوش یا اصلاح بدن.

سایر دردهای ناشی از سزارین شامل: حساسیت در طرفین شکم، دردی که از جای زخم تا پشت می پیچد.

اگر این علایم بیش از ۶ ماه ادامه داشت نشان دهنده درگیری و آسیب عمیق اعصاب ناحیه جراحی شده است. درد نوروپاتیک طولانی مدت (درد مزمن ناشی از اعصاب آسیب دیده) پس از سزارین غیر معمول است و به طور معمول، اعصاب بدون ایجاد مشکلات پایدار بهبود می یابند. در ادامه این مقاله روش های تسکین درد پس از جراحی سزارین را برای شما شرح می دهیم.

روشهای بهبود و کنترل درد سزارین

از آنجایی که درد سزارین «پیچیده» است و می‌تواند هم از نظر شدت و هم از نظر نوع متفاوت باشد، روشهای بهبود دهنده آن نیز باید متنوع و شامل شیوه های دارویی و غیردارویی باشد. استفاده از داروها باید با تکیه بر داروهای غیر مخدر(وابستگی ایجاد نکند) باشد، زیرا از هر ۳۰۰ بیمار، ۱ نفر ممکن است به «مصرف‌کننده دائمی» تبدیل شود بنابراین توصیه می شود حتی المقدور استفاده از داروهای با خاصیت اعتیادآور پرهیز شود. روشهای غیردارویی نیز شامل ریلکسیشن(تشویق به آرامش)، آروماتراپی(رایحه تراپی)، ماساژدرمانی، گرمادرمانی، استفاده از عصاره طبیعی گیاهان است.

روشهای دارویی

برای کاهش درد سزارین میتوانید از مسکن هایی که پزشکتان توصیه می کند استفاده نمایید.

بی حس کننده های موضعی

 برخی از زنان ممکن است بخواهند از بی حس کننده های موضعی استفاده کنند. بی حس کننده های موضعی توسط یک سوزن نوک صاف بین عضلات مایل داخلی و ماهیچه های عرضی شکم تزریق می شود و هدف آن جلوگیری از درد در اعصاب محیطی است که قسمت تحتانی شکم را عصب دهی می کند. لیدوکایین یکی از داروهای بی حس کننده موضعی می باشد وبا اتصال به کانالهای سدیم در طول غشای عصبی از انتقال پیام عصبی در طول سلول عصبی جلوگیری کرده ومانع انعکاس حس درد می شود.

ملاحظات برای زنان شیرده

پرستاران و ماماهای زنان و زایمان باید در مورد خطرات و مزایای گزینه های مسکن با زنان شیرده صحبت کنند. مسکن های اپیوئیدی می توانند سیستم عصبی مرکزی را هم در مادر و هم در نوزاد تحت تأثیر قرار دهند، بنابراین خانواده ها باید از خطرات آن آگاه شوند و به آنها آموزش داده شود که در صورت وجود علائم در نوزادشان چه مراقبتهایی باید انجام دهند.

روشهای غیر دارویی

روش های غیر دارویی امروزه محبوبیت زیادی پیدا کرده است و علت آن بی خطر بودن، تهاجمی نبودن، دسترسی آسان و ارزان بودن این روشهاست. روشهای غیردارویی خطری برای مادر و جنین ایجاد نمی کند ولی درباره میزان کارایی آن نیز اطلاعات دقیق و نتایج عددی واضحی وجود ندارد. در ادامه رایج ترین روشهای غیردارویی را شرح می دهیم.

ریلکسیشن (آرامش درمانی)

یکی از راه های غیر دارویی مناسب برای کاهش شدت درد، وارد کردن بدن به فاز آرامش است. هدف ریلکسی کاهش اضطراب، کاهش تنش عضلانی و استخوانی، تسکین غیرمستقیم درد و کاهش تنش مربوط به وضعیت فیزیولوژیکی بدن است . چندین مطالعه نشان داد که آرامش در کاهش درد موثر است. تکنیک های آرام سازی بسیاری وجود دارد که توسط روشهای معنوی، یوگای ذهنی و سایر روش های مرتبط برای آرام سازی مادر هنگام درد استفاده می شود.

ماساژ درمانی

ماساژ از دیرباز برای پیشگیری و کاهش اسکارهای سزارین استفاده می شده است. ماساژ دادن گردش خون را افزایش می دهد و خون تازه و مواد مغذی را به محل بخیه می آورند. ماساژ می تواند به بهبود بافت در ناحیه برش شکمی و اطراف آن کمک کند. ماساژ دادن می تواند به صاف و محو شدن جای زخم کمک کند، حساسیت آن را کاهش دهد و به مرور زمان درد در ناحیه برش را کاهش دهد. ماساژ به وسیله تحریک فیبرهای عصبی با قطر بزرگ و تحریک موضعی آندروفین ها از انتقال درد جلوگیری میکند. این روش در حین زایمان سیکل های درد را کاهش می دهد و پس از زایمان نیز مصرف داروهای مسکن را کاهش می دهد. یکی از نکات مثبت و ارزشمندی که ماساژ دارد آن است که نیازی به تجهیزات و وسایل خاصی ندارد و می توان در هر زمانی از این روش استفاده کرد. برای استفاده از این روش باید حداقل دو تا چهار هفته قبل از ماساژ محل بخیه صبر کنید.

پس از زایمان:

• هفته ۲-۴: سعی کنید جای زخم خود را لمس کنید
• هفته ۴-۸: اطراف جای زخم خود را ماساژ دهید
• هفته های ۸ تا ۱۲: وسط جای زخم خود را ماساژ دهید
• هفته های ۱۲ به بالاتر: کل جای زخم از جمله انتهای آن را ماساژ دهید

با پیشرفت بهبودی محل زخم می توانید ماساژ را به تدریج عمیق‌تر و تحریک‌کننده‌تر انجام دهید. برای انجام ماساژ اصولی بهتر است از کسی که در این زمینه تبحر و تخصص دارد راهنمایی بخواهید.

گرما درمانی

در چند روز اول بستری شدن در بیمارستان ممکن است برای بهبود زخم و جوش خوردن محل برش از کمپرس های سرد برای شما استفاده شود. پس از ترخیص و به خانه آمدن، استفاده از کمپرس های گرم ملایم(داغ نباشد) برای کاهش احساس درد بسیار موثر است. گرما ماهیچه های شما را شل می کند، جریان خون را در ناحیه افزایش می دهد و چون اعصاب شما احساس گرما را به مغز منتقل می کنند، سیگنال درد را کاهش می دهد. می توانید حرارت را با یک بطری آب گرم یا پد حرارتی اعمال کنید.

برخی از مادران حمام آب گرم را ترجیح می دهند اما داخل و خارج شدن از وان می‌تواند بافت‌های شما را تحت فشار قرار دهد. این خطر وجود دارد که با فشار دادن یا کشیدن وزن بدن خود، خطر باز شدن بخیه ها تشدید شود. به همین دلیل است که حمام کامل حداقل تا چند هفته پس از زایمان توصیه نمی شود. اجازه دهید زخم شما بسته شود و از آسیب در بدن در حال بهبودی خود جلوگیری کنید.

رایحه درمانی

در روش رایحه درمانی از استشمام رایحه گیاهان دارویی برای تسکین درد استفاده می شود. گیاهانی که در این روش بیشترین کاربرد و مصرف را دارند در ادامه نام می بریم:

گیاه اسطوخودوس:

اسطوخودوس از خانواده گروه نعناییان است و عصاره روغن این گیاه به صورت موضعی و استنشاقی قابل استفاده است. استشمام اسانس اسطوخودوس باعث ترشح هورمونهای  اندروفین, انکفالین و سروتونین می شود که احساس درد را در مغز سرکوب می کند.

نعناع فلفلی:

عصاره نعناع فلفلی برای مشکلات گوارشی به صورت خوراکی کاربرد دارد و عصاره آن نیز در ماساژ درمانی به صورت موضعی و در رایحه تراپی به شکل استنشاقی بسیار پرطرفدار است. از رایحه نعناع فلفلی در روند زایمان و پس از زایمان برای ایجاد حس خوب و تسکین درد استفاده می شود.

گیاه بابونه:

گیاه بابونه خاصیت ضدالتهابی، مسکن، ضداسپاسم و آرامش بخش دارد. مواد موثره گیاه بابونه عوامل ایجاد کننده و انتقال دهنده های درد را در بدن سرکوب می کند و باعث کاهش شدت درد می شود.

گیاه بهارنارنج:

رایحه بهارنارنج معروفیت بسیار زیادی دارد و با توجه به شهرت بسیاری که از نظر خواص دارد گیاهی بسیار پرکاربرد به ویژه در زمینه کنترل درد است. استشمام رایحه بهارنارنج در اتاق مادران پس از زایمان و در دوران بستری بودن، در سرکوب درد و ایجاد حس خوب تاثیر مثبت زیادی دارد.

گل رز:

ترکییبات اصلی گل سرخ شامل الکل, سیترونلول, لینالول و ژرانیول است که اثرات دارویی مانند ضد التهابی, ضد دردی, ضد اکسیدان, ضد سرطانی و ضد میکروبی دارد. رایحه گل رز در رایحه درمانی و ماساژ درمانی بسیار پرکاربرد است و استشمام آن در طی مراقبتهای پس از زایمان درد را به میزان چشمگیری کاهش می دهد.

آموزش های کنترل درد

آشنایی مادران با مفهوم درد، آگاهی مراحل مختلف درد زایمان و اقدامات لازم برای کنترل درد در جریان زایمان و پس از آن به میزان بسیار زیادی اثرات نامطلوب درد و عوارض درد ناشی از جراحی سزارین را کاهش می دهد. آموزش الگوهای تنفسی، نحوه شیردادن صحیح، تاثیر همکاری همسر و خانواده با زائو، نحوه انجام صحیح حرکات ورزشی، کنترل ذهن و تمرکز بر نواحی درد در سرفصل های آموزشهای دوران بارداری برای مادران گنجانده می شود و تاثیر بسیار مثبتی بر آگاه سازی مادران در این زمینه دارد.

سخن آخر

زایمان از طریق جراحی سزارین عوارض زیادی را به دنبال دارد زیرا بخشهای عمیقی از احشا داخلی و لایه های مختلف پوست را از طریق برش خوردن درگیر می کند و پس از زایمان نیز روند درمان طولانی تری دارد. درد ناشی از سزارین به علت برش های عمیقی که در شکم ایجاد شده است تا مدتها می تواند ادامه داشته باشد و برای کنترل درد روشهای دارویی و غیر دارویی را می توان استفاده کرد. داروهای مورد استفاده نباید اعتیادآور باشند و باید با دوزهای استاندارد و تحت نظر پزشک استفاده شود. روشهای غیردارویی شامل استفاده از عصاره گیاهان دارویی، ماساژ محل زخم و کمپرس های گرم می باشد.