درد زایمان طبیعی چگونه است؟

ممکن است در اواخر بارداری خود دردهایی را احساس کنید و برایتان سوال پیش بیاید که آیا وقت زایمان شده است یا خیر. گاهی تشخیص درد زایمان می‌تواند سخت شود زیرا این در افراد مختلف به شکل متفاوتی بروز می‌دهد و ممکن است هر زن آن را به گونه‌ای دیگر و با توجه به شرایط خودش تجربه کند. در این مطلب از سی سیب، به چگونگی درد زایمان طبیعی می‌پردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.

درد زایمان طبیعی چگونه دردی است؟

ممکن است قبل از زایمان خود در بخش‌های مختلف بدن خود درد احساس کنید. مهم‌ترین دردی که می‌تواند نشانه رسیدن وقت زایمان باشد، انقباضات است. انقباضات مانند امواجی در بدن شما پخش می‌شوند. ممکن است احساسی شبیه به گرفتگی، فشار به لگن، کمر درد یا سفت شدن شکم داشته باشید. در واقع این درد راهی فیزیکی برای سفت شدن رحم و در نهایت پیشرفت روند زایمان است. رحم یکی از قوی‌ترین ماهیچه‌های بدن است.

حال چرا درد زایمان را به یک موج تشبیه کرده‌ایم؟ زیرا احساسی است که به آرامی افزایش پیدا می‌کند. به اوج می‌رسد و سپس به آرامی کاهش پیدا می‌کند. این در اغلب از پشت بدن به سمت جلو حرکت می‌کند. کل شکم را سفت می‌کند. در عضلات خود احساس گرفتگی خواهید کرد. به لگن شما فشار وارد می‌شود. این درد بسیار شدید و گاهی هم طاقت‌فرسا است.

در این حالت قسمت بالایی رحم شما سفت می‌شود. سپس به دهانه رحم فشار وارد می‌شود تا کودک بتواند به سمت پایین برود. این فشار باعث باز شدن یا گشاد شدن دهانه رحم می‌شود. انقباضات ممکن است از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد. هورمون اکسی توسین انقباضات زایمان را تحریک می‌کند و موجب ادامه پیدا کردن درد در طول زایمان می‌شود. با پیشرفت زایمان این انقباضات شدیدتر می‌شوند. بیشتر طول می‌کشند و فاصله بین آن‌ها هم کمتر می‌شود.

در حالت عادی انقباضات و درد زایمان را تا زمانی که چنین شما حداقل ۳۷ هفته نشده است، تجربه نخواهید کرد. اگر زودتر از ۳۷ هفته انقباضات را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. این نوع انقباضات، به عنوان درد و انقباضات زودرس شناخته می‌شوند و ممکن است نشانه به دنیا آمدن کودک زودتر از موعد باشد.

گاهی ممکن است انقباضات براکستون هیکس را در اوایل سه ماهه دوم بارداری احساس کنید. در برخی موارد انقباضات براکستون هیکس را انقباضات تمرینی می‌نامند. اعتقاد بر این است که آن‌ها به آماده‌سازی بدن شما برای زایمان کمک می‌کنند. نکته مهم این است که این درد زیاد ادامه پیدا نمی‌کند و آن چنان که باید دردناک نیست.

احساس درد و انقباضات همیشه به معنای این نیستند که شما وارد مرحله زایمان فعال شده‌اید. برخی از زنان ممکن است چند روز قبل از شروع زایمان این نوع درد را احساس کنند اما این در قطع و وصل شود و مداوم نباشد.

در چه صورت داشتن درد و انقباض نشانه زایمان است؟

هر زمان که انقباضات را تجربه کردید، چه این انقباضات منظم باشد و چه نباشند، باید با پزشک یا مامای خود تماس حاصل کنید. اگر انقباضات منظم هستند، یعنی فاصله میان آن‌ها تقریباً یکسان است و نظم خاصی دارند، باید به دنبال سایر علائم باشید تا بتوانید تشخیص دهید زمان زایمان فرا رسیده است یا خیر. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:

• اسهال
• حس کردن نوزاد در قسمت لگن
• تهوع و استفراغ
• پاره شدن کیسه آب به صورت کلی یا جزئی
• ترشحات خونی و مخاطی واژن
• نازک شدن و باز شدن دهانه رحم. البته این نشانه را به تنهایی نمی‌توانید تشخیص دهید و ماما باید شما را معاینه کند.

تشخیص دادن این درد مخصوصا زمانی که اولین بار است که قرار است مادر شوید، دشوار است. اگر انقباضات و درد شما با استراحت کردن، تغییر وضعیت و این گونه فعالیت‌ها متوقف می‌شود، پس درد زایمان طبیعی شما هنوز شروع نشده است؛ زیرا درد واقعی با این کارها متوقف نخواهد شد. اگر انقباضات شما الگوی منظمی دارند و علائم دیگری از زایمان دارید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

چگونه درد زایمان طبیعی را تشخیص دهیم؟

توجه به زمان‌بندی درد و انقباضات بسیار مهم است. انقباضات زایمان در یک الگوی زمانی منظم اتفاق می‌افتد و به آرامی فرکانس آن افزایش می‌یابد. حتما پزشک و ماما نحوه این درد را به شما توضیح خواهند داد. می‌توانید از آن‌ها بپرسید که چه زمانی باید تماس حاصل کنید اما در نهایت هم باید به حال خود توجه کنید و در صورتی که فکر می‌کنید تماس گرفتن لازم است، این کار را انجام دهید. زمان انقباض و درد را از مانی که شروع می‌شود تا انقباض بعدی بررسی کنید.

وقتی که درد را احساس کردید، زمان را یادداشت کنید. خوب دقت کنید و ببینید آیا انقباض بیشتر می‌شود یا خیر. وقتی از حالت انقباض خارج شدید، یادداشت کنید که این حالت چقدر طول کشید. سپس صبر کنید تا انقباض بعدی شروع شود. این روند اگر منظم باشد، یعنی شما در حال تجربه درد زایمان طبیعی هستید.

یک قانون کلی برای انقباض و درد زایمان وجود دارد: قانون ۳-۱-۱. منظور از این قانون آن است که انقباض هر سه دقیقه یک بار، به مدت یک دقیقه طول می‌کشد و برای یک ساعت ادامه دارد.

پس برای تشخیص درد زایمان باید به نکات زیر توجه کنید:

• تعداد انقباضات که به طور پیوسته افزایش پیدا می‌کند.
• مدت زمان آن‌ها که به مرور برای مدت طولانی‌تری دوام می‌آورند.
• فاصله بین دو انقباض که به مرور کمتر می‌شود.
• شدت درد که با پیشرفت زایمان شدیدتر می‌شود.

به صورت کلی انقباضات زایمان به شکل زیر رخ می‌دهند:

مرحله اول:

• فاصله بین دو انقباض: ۵ الی ۳۰ دقیقه
• به مدت ۳۰ الی ۴۵ ثانیه

مرحله دوم:

• فاصله بین دو انقباض: ۳ الی ۵ دقیقه
• به مدت ۴۵ تا ۶۰ ثانیه

مرحله نهایی و قبل از زور زدن:

• فاصله بین دو انقباض: ۳۰ ثانیه الی ۲ دقیقه
• به مدت ۶۰ الی ۹۰ ثانیه

انواع انقباضات زایمان

انقباضات نیز انواع مختلفی دارند. ممکن است برخی از آن‌ها کاذب باشند و نشانه‌ای زا فرارسیدن زمان زایمان نباشند. در این بخش به انواع این دردها را توضیح می‌دهیم تا بتوانید تفاوت انقباض واقعی را با سایر انواع تشخیص بدهید. البته ناگفته نماند که زایمان می‌تواند از نظر طول و میزان درد در بین افراد و همچنین بین حاملگی‌های مختلف بسیار متفاوت باشد.

انقباضات براکستون هیکس

کارشناسان بهداشت گاهی انقباضات براکستون هیکس را انقباضات زایمانی «کاذب» یا «تمرینی» می‌نامند. این انقباضات نشانه شروع زایمان نیستند.

برخی از شاخص‌های کلیدی انقباضات برکستون هیکس عبارت‌اند از:

• انقباضاتی که شدت آن‌ها افزایش نمی‌یابد یا به هم نزدیک‌تر نمی‌شوند
• انقباضات نامنظم
• احساساتی که بیشتر ناراحت‌کننده هستند تا دردناک
• احساس انقباضات در ناحیه کشاله ران یا جلوی بدن به جای پشت
• راه رفتن یا دراز کشیدن ممکن است به کاهش انقباضات کمک کند

انقباضات براکستون هیکس می‌تواند در اوایل هفته ۶ بارداری رخ دهد، اما معمولاً در سه ماهه دوم یا سوم بارزتر است. با این حال، برخی از افراد ممکن است تا سه ماهه سوم بارداری خود این انقباضات را احساس نکنند.

انقباضات قبل از زایمان واقعی

این نوع انقباض را فرد در هفته‌ها، روزها یا ساعت‌ها قبل از شروع زایمان واقعی تجربه می‌کند. این انقباضات اغلب قوی‌تر، منظم‌تر و گاهی طولانی‌تر از انقباضات برکستون هیکس هستند. با این حال، نشانه زایمان واقعی نیستند.

پزشکان معتقدند این نوع انقباض ممکن است به انتقال نوزاد به موقعیت مناسب برای زایمان واقعی کمک کند. برخی از شاخص‌های انقباض زودرس عبارت‌اند از:

• عدم‌تغییر دهانه رحم پس از ۲۴ الی ۳۶ ساعت
• درد با دراز کشیدن و استراحت کردن کم نمی‌شود
• انقباضات دردناکی که به مرور زمان به هم نزدیک‌تر نمی‌شوند
• در این حالت دهانه رحم نازک یا باز نمی‌شود

انقباضات اولیه پیش از زایمان

در این مرحله دهانه رحم مادر کم کم باز می‌شود و ممکن است تا ۶ سانتی‌متر گشاد شود. برای به دنیا آمدن نوزاد دهانه رحم باید ده سانتی‌متر باز شود.

افراد می‌توانند تجربیات بسیار متفاوتی از انقباضات اولیه زایمان داشته باشند. برخی از علائمی که ممکن است توصیف کنند عبارت‌اند از:

• درد مبهم در پشت
• بروز مشکلات تنفسی ناشی از انقباض
• احساس فشار و پر بودن لگن
• دردی که از پشت شروع می‌شود و به سمت جلو حرکت می‌کند
• گرفتگی‌های بسیار قوی

با پیشرفت زایمان، انقباضات طولانی‌تر می‌شوند و معمولاً حداقل ۴۵ تا ۶۰ ثانیه طول می‌کشند و فاصله آن‌ها ۵ دقیقه یا کمتر خواهد بود. در این مرحله باید به بیمارستان مراجعه کنید و با پزشک و ماما تماس بگیرید.

زایمان فعال

این درد زمانی است که انقباضات شدیدتر و دردناک‌تر می‌شوند. در این زمان زایمان شما نزدیک است و معمولاً دهانه رحم حداقل ۶ سانتی‌متر باز شده است. علاوه بر این، به سایر نشانه‌ها هم باید توجه کنید:

• انقباضاتی که هر ۵ دقیقه یا کمتر رخ می‌دهند
• انقباضاتی که ۶۰ ثانیه یا بیشتر طول می‌کشند
• آرام نشدن درد رحم در بین انقباضات
• درد و فشار قابل‌توجه در قسمت پشت بدن در زمان حرکت سر کودک به سمت پایین
• نیاز به اجابت مزاج مکرر به دلیل فشار بر راست روده

البته ممکن است برخی از افراد سایر دردها را هم تجربه کنند. این تجربه بین مادران متفاوت است. به عنوان مثال برخی از مادران در زایمان را به مشت خوردن تشبیه می‌کنند. برخی هم می‌گویند انگار به بدن شما چاقو زده می‌شود. برخی دیگر هم آن را به سوزش شدید و درد سوختگی تشبیه می‌کنند. با وجود همه این دردها، در نهایت با به دنیا آمدن نوزاد، تسکین پیدا می‌کنید.

چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید؟

انقباضات را به مدت یک ساعت ثبت کنید و مدت و فاصله آنان را بررسی کنید.

سعی کنید راه بروید یا دراز بکشید و ببینید درد شما کمتر می‌شود یا خیر

به ترشحات واژن توجه کنید. آیا ترشحات شفاف هستند یا صورتی رنگ یا خونی هستند؟

اگر کیسه آب پاره شده باشد و مایعی سبز یا قهوه‌ای را مشاهده کردید، سریعا با پزشک تماس بگیرید.

در صورت مشاهده این علائم با پزشک خود تماس بگیرید و نوع درد خود را برای او توضیح دهید.

سخن آخر

مسلما درد زایمان طبیعی می‌تواند بسیار شدید و طاقت‌فرسا باشد اما نکته جالب این است که بدن اکثر زنان می‌تواند این درد را تحمل کند. اگر هم نتوانستید این درد را تحمل کنید، نباید خود را سرزنش کنید زیرا در نهایت، سالم به دنیا آمدن کودک و سلامتی شما در اولویت است. همان گونه که در این مقاله اشاره کردیم درد زایمان روندی منظم دارد و اصلی‌ترین آن انقباضاتی است که مادر تجربه می‌کند. در واقع وقتی دچار انقباضات منظم شدید، فرزند شما قرار است به دنیا بیاید. شما چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.