احساس درد و ناراحتی در ناحیه مفاصل از رویدادهای رایج دوران بارداری و شیردهی است. بارداری بدن مادران را در معرض انواع تغییرات قرار می‌دهد با این حال دسته‌ای از تغییرات دیگر نیز پس از زایمان و در دوران شیردهی رخ می‌دهد. بسیاری از مادران حتی پس از زایمان در ناحیه لگن درد و کوفتگی را احساس می‌کنند و احساس لرزش و ضعف در زانوها را تجربه می‌کنند. درد زانو پس از زایمان می‌تواند ناشی از تغییرات وزن و تاثیرات هورمونهای دوران بارداری باشد. در این مقاله علل درد زانو پس از زایمان را به طور مفصل بررسی می‌کنیم و راهکارهای مفیدی را برای تسکین درد زانوها و مفاصل ارائه خواهیم داد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره مقاله را تا انتها همراهی کنید.
درد مفاصل پس از بارداری
پیش از آن که علل درد مفاصل در دوران شیردهی را بررسی کنیم هورمون مهمی از دوران بارداری را به شما معرفی می‌کنیم. ریلکسین (Relaxin) نام هورمونی است که در دوران بارداری ترشح می‌شود. این هورمون در تمام دوران بارداری از تخمدان‌ها، جفت و حتی دیواره رحم ترشح می‌شود. در ماه‌های اول و دوم، انقباضات عضلانی را مهار و از زایمان زودرس جلوگیری می‌کند و در پایان بارداری باعث پارگی غشاهای اطراف جنین و باز شدن و نرم شدن دهانه رحم و واژن و شل شدن رباط‌های لگن برای کمک به روند زایمان می‌شود. ریلکسین عضلات و رباط‌های بدن را شل می‌کند بنابراین زنان باردار در حین فعالیت بدنی بیشتر در معرض رگ به رگ شدن یا کشیدگی بیش از حد عضلات هستند و مفاصل آنها در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرد.
ریلکسین پس از زایمان و در دوران شیردهی نیز فعال است بنابراین ممکن است پنج ماه طول بکشد تا مادران احساس ثبات بیشتری در بدن خود داشته باشند. زانو درد معمولاً پس از بارداری از بین می‌رود اما بلافاصله این اتفاق نمی‌افتد.
در ادامه علل درد زانو در دوران شیردهی را شرح می‌دهیم.
علل احساس درد در رباطها و مفاصل در دوران
بارداری و شیردهی به روش های مختلفی بر بدن تأثیر می گذارد و ممکن است پس از تولد نوزاد به شکل درد در زانوها و مفاصل بروز کند. علل ایجاد درد را در اینجا مرور می‌کنیم.
تغییر فعالیتهای بدنی
در اینجا چند نکته ساده وجود دارد که باید در نظر داشته باشید. نحوه فعالیت مادران در دوران شیردهی اغلب مرتبط با مراقبت از نوزاد، شیردهی در وضعیت‌های مختلف، شستشو و حمام کردن نوزاد، تعویض پوشک و مراقبتهای بهداشتی و شب بیداری‌های مکرر برای تغذیه نوزاد است. همه این کارهای جدید فشار زیادی را بر بدن و به ویژه بر روی زانوها، باسن و کمر وارد می‌کند. بنابراین احساس درد در مفاصل معمول است و با این حال شما می‌توانید با مدیریت بهتر حرکات و اصلاح الگوهای حرکتی از بروز آسیب و درد در این دوران پیشگیری کنید یا مقدار آن را کاهش دهید.
حرکات ورزشی نامناسب
اگر به سرعت به تمرینات سخت و با شدت و دامنه بالا بازگردید به احتمال زیاد بدن شما هنوز آمادگی کافی برای ضربه و فشار بر روی مفاصل و بافت همبند را ندارد. اساساً بدن پس از زایمان برای تثبیت، بازیابی و تقویت نیاز به زمان دارد و این فرآیند در حالت ایده‌آل باید توسط مربی ورزشی خبره ارزیابی شود. بنابراین توجه داشته باشید که اگر تصمیم گرفته‌اید “سریعا” به تمرینات ورزشی سخت برگردید احتمال رخداد آسیب‌های مفصلی و درد را افزایش می‌دهید.
افزایش وزن
دلیل اصلی که اکثر مادران پس از زایمان با درد زانو و مفاصل مواجه می‌شوند، افزایش وزن در دوران بارداری است. وزن جنین در طول بارداری مدام در حال افزایش است و بدن تمام تلاش خود را می‌کند تا این وزن را تحمل کند.
برخی از مادران به دلیل مشکلاتی مانند درد مزمن و آرتریت مستعد ابتلا به درد مفاصل پس از بارداری هستند. اگر در دوران بارداری مقدار قابل توجهی وزن اضافه کرده‌اید و اکنون روزها و حتی شب‌های طولانی‌تری را روی پاهای خود می‌گذرانید، این امر باعث فشار اضافی بر روی زانوها، باسن و گردن شما می‌شود.
بورسیت آنسرین
اگر ناحیه درد شما دقیقا زیر زانو و در داخل آن است احتمال بورسیت آنسرین وجود دارد. البته تشخیص دقیق این عارضه با پزشک متخصص است.
بورسا یک کیسه کوچک پر از مایع است که به عنوان یک بالشتک روی سطوح استخوان یا تاندون‌ها عمل می‌کند. درد ناشی از بورسیت آنسرین هنگام بالا رفتن یا پایین رفتن از پله‌ها بیشتر احساس می شود. تزریق استروئید (نوع کورتیزون) می‌تواند مفید باشد و بهترین راه برای بهبود این عارضه کاهش دفعات بالا و پایین رفتن از پله‌ها و اصلاح نحوه نشست و برخاست است. بارداری مستقیماً باعث بورسیت آنسرین نمی‌شود اما وزن اضافه شده در این دوران به شکل قابل توجهی در ایجاد آن نقش دارد و در دوران شیردهی نیز این فشار با شدت کمتری می‌تواند ادامه داشته باشد.
استرس
استرس و اضطراب وقتی زیاد می‌شود موجب تنش در عضلات و مفاصل می‌شود و به شکل درد و مور مور شدن و احساس سستی در مفاصل زانو بروز می‌کند.
چه مدت طول می‌کشد تا درد مفاصل بعد از زایمان بهبود یابد؟
مدت زمان بهبودی به رعایت کنترل وزن، اصلاح حرکات و پیگیری درمان بستگی دارد. به صورت کلی دردهای مرتبط با مفاصل برای چند هفته یا بیشتر طول می‌کشد. در برخی موارد شدید به مدت چهار تا شش ماه نیز تداوم پیدا می‌کند. اگر مادر بارداری و زایمان آسان و راحتی داشته باشد و بتواند عادت غذایی مناسب و توصیه‌های ورزشی را رعایت کند، بهبودی او سرعت بیشتری پیدا می‌کند.
راه‌های درمانی درد زانو در دوران شیردهی
بهبود درد مفاصل و زانوها نیاز به روشهای دارویی و مراقبتهای شخصی به صورت همزمان دارد. بنابراین دو روش برای پیگیری درد زانو پیشنهاد می‌کنیم:
مراجعه به پزشک
بسیاری از بیماری‌ها باعث درد مفاصل پس از زایمان می‌شوند که برخی از آنها جدی تر از سایرین هستند. اگر درد در ناحیه زانوها و مفاصل پس از زایمان پیشرونده باشد و علائم بهبود نداشته باشید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. درد شدید می‌تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه‌ای باشد که نیاز به درمان بیشتری دارد، مانند سندرم تونل کارپال یا پرکاری تیروئید. برای درد شدید مفاصل، پزشکان داروهای استروئیدی و مسکن‌های قوی که در دوران شیردهی ایمن هستند را تجویز می‌کنند.
مراقبتهای شخصی
مراقبتهای شخصی شامل روشهای خانگی و تمرینات ورزشی است که در ادامه توضیح می‌دهیم.
ورزش کنید
تمرینات سبک را به طور منظم انجام دهید. حرکات ورزشی نباید سنگین و سریع باشند و هدف از ورزش در دوران شیردهی کمک به کاهش وزن و داشتن فعالیت بدنی مستمر است. این تمرینات به کنترل درد کمک می‌کند. عضلات چهار سر ران وظیفه حمایت از زانو را دارد و تقویت این عضلات توسط ورزش مناسب موجب بهبود درد زانو می‌شود. برای انتخاب حرکات ورزشی با مربی خبره در این زمینه مشورت کنید تا حرکاتی که کمترین فشار به مفاصل را وارد می‌کند به شما معرفی و به اصلاح حرکات اشتباه شما کمک کند. ورزش‌هایی مانند شنا، یوگا و حرکات کششی برای بهبود درد زانوها بسیار مناسب است.
کنترل وزن
پزشکان درباره درد زانو در دوران شیردهی معتقداند که بدن در دوران شیردهی کالری می‌سوزاند و شیردهی هورمون‌هایی را ترشح می‌کند که به کوچک شدن رحم کمک می‌کنند در نتیجه دستیابی به کاهش وزن و کاهش فشار بر زانوها را تا حدودی آسان‌تر می‌کنند. بنابراین با رعایت دستورات غذایی، سنجش کالری دریافتی روزانه و تمرینات بدنی تناسب اندام و کاهش وزن را حتما در دستور کار خود قرار دهید.
آب گرم و سرد
استفاده از آب گرم و سرد روش شناخته شده و رایجی است که در گروه تسکین دهنده‌های موضعی قرار دارد. استفاده از کیسه‌های آب گرم، رفتن به حمام آب گرم در وان و استفاده از کمپرس یخ برای کاهش درد مفاصل، تسکین تدریجی را به همراه دارد. از کیسه‌های داغ یا کیسه‌های یخ مستقیماً روی پوست برهنه استفاده نکنید. آنها را در یک حوله بپیچید و سپس آن را روی ناحیه درد قرار دهید.
ماساژ
هیچ چیز بهتر از ماساژ بدن فوق العاده نیست. مفاصل خود را ماساژ دهید یا به یک ماساژور حرفه‌ای برای ماساژ نقاط درد مراجعه کنید. می‌توانید از روغن‌ها یا پمادهای خاصی استفاده کنید که برای کاهش درد مفاصل کاربرد دارند.
کفش مناسب بپوشید
کفش‌های دارای پد و قوس کافی با ایجاد راحتی در کف پا، فشار وارده به زانو را کنترل می‌کند. کفش‌های کتانی برای دوران شیردهی و بارداری راحت و مناسب هستند.
استفاده از زانو بند
زانوبند با حمایت از رباطها و تاندون‌های شل در اطراف زانو به تسکین درد زانو کمک کند. برای خرید زانو بند به داروخانه‌ها و مراکز تجهیزات پرشکی معتبر مراجعه کنید.
تغذیه مناسب
منابع غذایی یا مکمل‌هایی که حاوی ویتامین دی، کلسیم و منیزیم هستند برای سلامت استخوانها و مفاصل ضروری‌اند پس حتما این در برنامه غذایی خود مصرف آنها را به صورت منظم داشته باشید. مصرف قهوه را کاهش دهید زیرا کافئین موجود در این نوشیدنی محرک قوی برای بروز درد است.
سخن آخر
درد زانو در دوران شیردهی ناشی از تنش مفاصل، عضلات و خستگی است که برای مادران شیرده غریبه نیست. موقعیت‌های نامناسب شیردهی، بالا رفتن وزن، حرکات بدنی غلط و بیماری‌های مزمن همگی از علل شایع درد زانو در مادران شیرده هستند. خوشبختانه، درد مفاصل در مادران شیرده با مراقبت های خانگی و مسکن ها قابل درمان است.
