کولیک نوزاد چیست و علل و راهکارهای درمان آن

زمان مطالعه: 7 دقیقه

نوزادان به دلایل مختلفی ممکن است گریه کنند. گاهی والدین هر چه فکر می‌کنند نمی‌توانند علت گریه کردن بی‌وقفه نوزاد را پیدا کنند. ممکن است دلیل گریه کردن نوزاد شما کولیک باشد. کولیک نوزاد یک حالت شایع است که می‌تواند برای کودکان زیادی اتفاق بیفتد و والدین را نگران کند. اگر نمی‌دانید دلیل گریه‌های بی‌وقفه نوزاد شما چیست و نگران سلامت او هستید، با ادامه این مقاله ما را همراهی کنید.

کولیک نوزاد چیست؟

کولیک حالتی شایع در نوزادان است که ممکن است در این حالت، نوزاد بدون دلیل واضحی مدام گریه کند. در این موقعیت والدین نمی‌دانند که نوزاد چه احساسی دارد. به همین دلیل هم نمی‌توان به صورت قطعی گفت که علائم کولیک چیست. مسلما نوزادان نمی‌توانند به ما بگویند در زمانی که به کولیک دچار مشکل می‌شوند، چه احساسات و حالاتی را تجربه می‌کنند! به نظر می‌رسد که نوزادان مبتلا به کولیک شکم درد دارند.

تعریف‌های مختلفی از کولیک وجود دارد اما اغلب پزشکان بر این تعریف توافق نظر دارند که کولیک نوزاد، حالتی است که در آن بخش‌هایی از بدن کودک تحریک‌پذیر می‌شود. آن‌ها بی‌قرار می‌شوند و بدون هیچ دلیل مشخصی گریه می‌کنند. این گریه هم پس از مدتی پایان می‌یابد. اگر نوزاد حداقل سه ساعت در روز، سه روز در هفته و حداقل سه هفته متداولی این گونه گریه کند، می‌گوییم که دچار کولیک شده است. اصولا این مشکل تا چهار ماهگی ادامه پیدا می‌کند. معمولا نوزادانی که مبتلا به کولیک می‌شوند:

• از نظر پزشکی سالم هستند.
• به درستی وزن دریافت می‌کنند.
• استفراغ غیرطبیعی ندارند.
• مدفوع عادی دارند.
• خوب غذا می‌خورند.
• بیشتر در زمان عصر یا اواخر بعد از ظهر گریه می‌کنند.
• در زمان‌هایی که گریه نمی‌کنند هم حالشان خوب است.

وقتی نوزادی دچار کولیک می‌شود، نشانه‌های زیر را در او خواهید دید:

• مدام گریه می‌کند.
• پاهایش را به سمت قفسه سینه بالا می‌برد.
• صورت او در زمان گریه کردن قرمز می‌شود.
• گاهی در زمان گریه کردن کمر خود را قوس می‌کند.

چگونه تشخیص دهیم که نوزاد دچار کولیک شده است؟

همان طور که گفتیم تشخیص این مورد کمی دشوار است. گاهی تشخیص کولیک برای پزشکان هم کار دشواری است. نشانه‌هایی را در بخش قبلی ذکر کردیم. در کنار آن‌ها باید به این نکته اشاره کنیم که نوزادی که دچار کولیک می‌شود، گویی هیچ مشکلی ندارد! در واقع، تغذیه او درست است، درست پوشکش را خیس می‌کند و… . پس اگر نوازد شما دچار علائم زیر شده است، نباید گریه و درد او را پای کولیک بگذارید:

• اگر بدن او جوش می‌زند یا قرمز شده است.
• دمای بدن او بالا رفته است.
• به طور معمول گریه نمی‌کند.
• وزن اضافه نمی‌کند.
• بدون وقفه گریه می‌کند (همان طور که گفتیم گریه کولیک هم به صورت مداوم رخ می‌دهد اما برای کل روزهای هفته ادامه ندارد).
• مدام استفراغ می‌کند، رنگ استفراغ او سبز است یا حالت استفراغ پرتابی دارد. گویی استفراغ او تحت‌فشار بوده است و ناگهان از دهان او خارج می‌شود.
• مشکل تنفسی دارد.
• رنگ او معمول نیست و با گریه کردن بنفش یا آبی می‌شود.
• نمی‌تواند به خوبی غذا بخورد.

اگر نمی‌دانید دلیل گریه نوازد شما چیست، به پزشک مراجعه کنید. پزشک از شما سوالاتی می‌پرسد و در اکثر مواقع می‌تواند کولیک را تشخیص دهد. هیچ آزمایشی برای تشخیص کولیک وجود ندارد.

تفاوت بین گریه معمولی و گریه کولیک چیست؟

گاهی نوزاد به دلیل گرسنگی، خستگی، پوشک خیس و… گریه می‌کند. در این حالت، وقتی نیاز او را رفع کنید، گریه هم قطع خواهد شد. در حالی که نوزاد مبتلا به کولیک هیچ مشکلی ندارد ولی باز هم گریه می‌کند. شما به او غذا داده‌اید، پوشکش را عوض کردید، او را در آغوش گرفته‌اید و… اما همچنان گریه می‌کند. تفاوت گریه معمولی و گریه کولیکی در همین مورد است. مشکل این است که شما نمی‌توانید او را آرام کنید.

آیا ممکن است مشکل از جای دیگری باشد؟

نوزادان فقط با گریه کردن می‌توانند به ما بگویند که مشکلی وجود دارد؛ بنابراین، باید ابتدا چک کنید که چه چیزهایی ممکن است موجب ناراحتی آن‌ها شود:

• آیا احساس گرما یا سرما می‌کنند؟
• آیا باید پوشک او را عوض کنید؟
• آیا گرسنه است؟
• آیا آبریزش بینی، سرفه یا اسهال دارد و بدن او گرم شده است؟

موارد دیگری هم می‌تواند موجب گریه کردن نوزاد شود:

• گاز معده که معمولا موجب گریه پس از غذا می‌شود و با آروغ زدن یا بیرون دادن آن، از بین می‌رود.
• رفلاکس هم می‌تواند دلیلی دیگر برای گریه کردن نوزاد باشد. اصولا نوزادانی که رفلاکس دارند، استفراغ یا حالت تهوع هم دارند. وقتی غذا می‌خورند، اذیت می‌شوند.
• یبوست هم موجب گریه در نوزاد می‌شود. در این حالت مدفوع سفت می‌شود و نوزاد در رفع آن دچار مشکل می‌شود.
• برخی از نوزادان هم به شیر گاو حساسیت دارند. در این حالت بدن آن‌ها معمولا قرمز می‌شود و دچار مشکلات دیگری هم می‌شوند که می‌تواند منجر به گریه نوزاد شود.
• انواژیناسیون، ولولوس و بیضه پیچ‌خورده هم می‌تواند موجب گریه شود.

دلیل کولیک نوزاد چیست؟

همان طور که گفتیم علت اصلی کولیک مشخص نیست اما محققین تعدادی دلیل احتمالی برای آن پیدا کرده‌اند:

کولیک می‌تواند بخشی از رفتار طبیعی برخی از نوزادان باشد.

کولیک می‌تواند ناشی از حرکت بیش از حد عضلات داخلی روده و وجود سیگنال‌های درد بیش از حد باشد.

ممکن است تعادل میکروب‌ها یا باکتری‌های روده نوزاد به هم خورده باشد که به مرور و در چند هفته خوب شود.

در برخی از مطالعات هم آمده است که نوزادانی که از زنان سیگاری یا مسن‌تر به دنیا آمده‌اند، بیشتر دچار کولیک می‌شوند.

دلیل کولیک هر چه باشد، مشکلی بسیار شایع است و از هر پنج نوزاد یکی دچار آن می‌شود. جنسیت و نوع تغذیه نوزاد هم در کولیک تأثیری ندارد.

چگونه کولیک نوزاد را درمان کنیم؟

پیشتر اشاره کردیم که هنوز تعریف دقیقی از کولیک وجود ندارد. برای همین درمان آن هم یکسان نیست. شما باید ببینید چه راهکاری برای فرزند شما مناسب است. در ادامه برخی از راهکارهای درمان کولیک در نوزادان را توضیح می‌دهیم.

قنداق کردن نوزاد و تاب دادن او

اعتقاد بر این است که قنداق کردن می‌تواند آرامش درون رحم را به نوزاد منتقل کند؛ بنابراین، ممکن است نوزاد شما با این کار آرام شود. پس از این که نوزاد را قنداق کردید، او را به سمت پهلو نگه‌دارید و به آرامی تکان دهید. با تکرار صدای «ششش» او را آرام کنید. در این حالت ممکن است صدای گریه نوزاد بسیار بلند باشد. مطمئن شوید که او صدای شما را می‌شنود.

حرکات مداوم مانند تاب دادن می‌تواند آنان را آرام کند یا حداقل برای مدت کوتاهی گریه را متوقف کند. به آرامی قدم زدن، سوار ماشین شدن و چنین چیزهایی می‌تواند موجب آرام شدن نوازد شود. سعی کنید او را در معرض هوای تازه قرار دهید. اگر امکان بیرون رفتن ندارید، پنجره‌ها را باز کنید و نوزاد را با کالسکه درون خانه بچرخانید.

استفاده از صدای سفید

وسیله‌ای مانند جاروبرقی یا سشوار را روشن کنید. می‌توانید این صداها را از اینترنت هم دانلود کنید و با گوشی خود پخش کنید. پنکه یا کولر هم می‌تواند کمک‌کننده باشد. از هر گونه صدای سفید دیگری هم می‌توانید استفاده کنید. ببینید نوزاد شما با کدام صدا راحت‌تر است.

قرار دادن نوزاد روی پا یا در آغوش گرفتن

نوزاد را روی پای خود قرار دهید به گونه‌ای که شکمش روی پای شما باشد. پاهای خود را به آرامی تکان دهید و او را نوازش کنید. اگر چیزهای پر صدا و پرتحرک نوزاد شما را آرام نمی‌کند، بهتر است از راه‌حلی آرام‌تر استفاده کنید. او را به اتاقی آرام و تاریک ببرید. کودک را روی سینه خود قرار دهید. به گونه‌ای که سر او روی قلب شما باشد و بتواند صدای قلب شما را بشنود. به آرامی بدن خود را تکان دهید.

می‌توانید شکم نوزاد را روی دست خود نگه‌دارید. سر او را روی خمیدگی آرنج نگه‌دارید و به آرامی راه بروید. دست خود را هم به آرامی تکان دهید.

ماساژ دادن نوزاد

راه‌حل دیگر این است که نوزاد خود را ماساژ بدهید. قسمت میانی بدن او را به آرامی ماساژ دهید. در حالی که او را روی دست خود نگه داشته‌اید، با دست دیگر خود وسط کمر او را ماساژ دهید. همچنین می‌توانید شکم او را ماساژ دهید. او را در آغوش بگیرید و به صورت دورانی در جهت عقربه‌های ساعت، شکم او را ماساژ دهید. این حرکت ممکن است به گاز محبوس شده در معده او کمک کند تا خارج شود.

آروغ زدن

در اواسط شیردهی و بعد از آن، به کودک خود کمک کنید تا آروغ بزند. این گونه باد معده او خالی می‌شود و درد ناشی از آن را تجربه نخواهد کرد.

حرکت دادن پاهای نوزاد

نوزاد را روی تشک بگذارید. سپس پاهای او را بلند کنید و به صورت رکابی حرکت دهید. به گونه‌ای که انگار دارد پدال می‌زند. این حرکت می‌تواند موجب خروج گاز معده او شود.

حمام بردن نوزاد

بسیاری از نوزادان بعد از حمام به خواب می‌روند. حمام می‌تواند موجب کاهش استرس نوزاد شود. او را در وان آب گرم قرار دهید و با دستمال یا اسفنج حمام نوزاد، به آرامی بدن او را ماساژ دهید.

تغییر رژیم غذایی مادر و کودک

ممکن است کولیک نوزاد شما به دلیل مشکلات گوارشی باشد. برخی از غذاهایی که مادر می‌خورد، روی بدن نوزاد هم اثر مستقیم می‌گذارد. از خوردن غذاهای تند و تکرار یک غذا برای سه روز یا بیشتر خودداری کنید. حالات نوزاد خود را پس از عوض کردن تغذیه چک کنید و اثرات را بررسی کنید. همچنین ممکن است نیاز باشد شیر خشک نوزاد را تغییر دهید. در این زمینه می‌توانید با پزشک مشورت کنید. حتماً شیشه شیر نوزاد را چک کنید تا هوایی رد آن محبوس نشده باشد. مطمئن شوید که شیر زیادی از سوراخ‌ها خارج نمی‌شود. شیر نباید خیلی سریع از سوراخ خارج شود. شاید نیاز باشد شیشه او را عوض کنید. گاهی مکیدن پستانک هم موجب آرام شدن نوزاد می‌شود.

حفظ آرامش

درست است که گریه بی‌جهت نوزاد می‌تواند بسیار عذاب‌‌آور و نگران‌کننده باشد اما بهتر است شما آرامش خود را حفظ کنید. از فردی که تجربه بیشتری دارد، کمک بگیرید. اگر استرس دارید، سعی کنید آرام شوید زیرا اضطراب شما به راحتی به نوزاد منتقل می‌شود.

سخن آخر

اگر نوزاد شما بی‌دلیل گریه می‌کند و فکر می‌کنید کولیک دارد، در وهله اول باید به این مسئله فکر کنید که تنها نیستید و والدین بسیاری هستند که این مشکل را تجربه می‌کنند؛ زیرا کولیک یک مشکل رایج در نوزادان است. در این مقاله نیز چیستی کولیک، دلایل احتمالی و راهکارهایی برای درمان آن را مطرح کردیم. کدام یک از روش‌های ذکر شده به آرام شدن نوزاد شما کمک کرده است؟ لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.