هیسترکتومی چیست؟ هیسترکتومی یکی از جراحی‌های رایج در پزشکی است که برای برداشتن رحم انجام می‌شود. معمولاً پزشکان در این جراحی، لوله‌های فالوپ و کل تخمدان را بر می‌دارند. در نتیجه شما بعد از انجام این جراحی نمی‌توانید باردار شوید و حتی قاعدگی نیز ندارید. قبل از انجام جراحی هیسترکتومی به طور کامل وضعیت بدنی شما و سلامت هر دو تخمدان شما ارزیابی می‌شود.
جراحی هیسترکتومی تاکنون یک روش مناسب برای از بین بردن مشکلات افرادی بوده است که دچار بیماری‌های شدید رحم و لوله فالوپ هستند. اما در هر صورت، این جراحی نیز می‌تواند دارای عوارض و مزایا و معایبی باشد. در ادامه این مقاله از مجموعه سی سیب اطلاعات کاملی در رابطه با جراحی هیسترکتومی بیان خواهیم کرد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را تا پایان مطالعه کنید.
چه افرادی باید هیسترکتومی انجام دهند؟
معمولاً هیسترکتومی روشی نیست که به راحتی پزشک آن را برای هرشخصی تجویز کند. تا زمانی که شما مجبور به انجام این جراحی نباشید، این روش برای درمان شما انجام نخواهد شد. افرادی هستند که واقعاً نیاز به انجام این جراحی دارند. اگر دچار یکی از مشکلات زیر هستید، یعنی هیسترکتومی می‌تواند یک روش درمانی مناسب برای شما باشد:
۱.فیبروئید رحم
یکی از مشکلاتی که باعث می‌شود شما مجبور به انجام جراحی هیسترکتومی باشید، فیبروئید رحم است. فیبروئید رحم درجه‌های مختلفی دارد. گاهی اوقات ممکن است پزشک برای شما از روش‌های درمان دارویی، استفاده کند. ولی در برخی موارد که بیماری شدیدتر است، باید از جراحی استفاده کرد.
فیبروم‌های رحمی در واقع نوعی توده‌های غیر سرطانی هستند که در دیواره رحم قرار می‌گیرند. این فیبروم‌ها گاهی اوقات ابعاد بزرگتری پیدا می‌کنند و باعث می‌شوند زنان درد بسیار زیادی داشته باشند. همچنین باعث ایجاد خونریزی بیش از حد نیز می‌شوند.
2.خونریزی شدید یا غیر معمول واژینال
ممکن است برای بعضی از افراد پیش بیاید که دچار خونریزی‌های طولانی مدت شوند. عوامل مختلفی باعث خونریزی‌های شدید یا طولانی مدت می‌شوند. مثلا گاهی اوقات میزان ترشح برخی از هورمون‌ها در بدن تغییر می‌کند و این خود عامل خونریزی طولانی است. به عنوان مثال با افزایش یا کاهش ترشح هورمون‌های زنانه ممکن است میزان خونریزی از واژن افزایش پیدا کند.
همچنین برخی از عفونت‌های شدید نیز باعث بروز خونریزی طولانی می‌شوند. برخی از بیماری‌های خطرناک مثل سرطان یا فیبروم نیز عامل اصلی این مشکل هستند. برای برطرف کردن این مشکل می‌توان از روش‌های مختلفی کمک گرفت. ولی معمولاً به دلیل اینکه این شرایط برای بسیاری از افراد آزار دهنده است، از جراحی هیسترکتومی استفاده می‌شود.
۳.پروپلاس رحم
این مشکل زمانی به وجود می‌آید که رحم از جایگاه اصلی خود به سمت واژن می‌لغزد. این جابه‌جایی ممکن است بسیار خطرناک باشد.
- این مشکل معمولاً برای زنانی رخ می‌دهد که چند مرتبه زایمان طبیعی پی در پی داشته‌اند.
- عوامل دیگری مثل بالا رفتن سن و یائسگی نیز در بروز این بیماری مؤثر هستند.
- همچنین هر چه وزن شما رو به افزایش باشد، احتمال بروز این مشکل بیشتر است.
در نتیجه تنها راه یا شاید بهترین راه برای برطرف کردن این مشکل، جراحی هیسترکتومی است.
۴.اندومتریوز
این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که بافت پوشانندۀ رحم به سمت خارج از رحم متمایل شود و بر روی تخمدان‌هایی رشد کند که متعلق به آن نیستند. این بیماری در مواقع شدید می‌تواند باعث بروز خونریزی و درد بسیار زیادی شود. همچنین در زمان قاعدگی نیز باعث فشار و خونریزی بیش از حد خواهد شد. گاهی اوقات می‌توان این بیماری را با کمک دارو یا روش‌های دیگر کنترل کرد. جراحان در مواقع شدیدتر از روش درمانی هیسترکتومی استفاده می‌کنند.
۵.آدنومیوز
این بیماری نیز مانند بیماری اندومتریوز است. ولی تفاوت آن با بیماری قبلی این است که بافت پوشاننده رحم به جای اینکه به سمت خارج از رحم متمایل شود، در بخش‌های داخلی و در دیواره‌های رحم رشد می‌کند. اما محل رشد آن کاملاً نامناسب است. در نتیجه باعث می‌شود دیواره‌های رحم ضخامت بسیار زیادی پیدا کنند و باعث ایجاد درد و خونریزی شوند.
۶.سرطان (یا پیش سرطان) رحم، تخمدان، دهانه رحم یا آندومتر (پوشش داخلی رحم)
یکی دیگر از مشکلاتی که باعث می‌شود فرد جراحی هیسترکتومی انجام دهد، ابتلا به سرطان است. انواع سرطان رحم، سرطان تخمدان یا سرطان دهانه رحم باعث درد و خونریزی بسیار زیادی می‌شود. علاوه بر این، امکان انتقال سرطان به سایر بخش‌های بدن نیز وجود دارد که می‌توان از شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی برای کنترل این بیماری استفاده کرد. اما اگر سرطان بسیار شدید باشد، برای درمان باید جراحی هیسترکتومی انجام شود.
انواع هیسترکتومی
این جراحی انواع مختلفی دارد. در واقع بسته به نظر جراح و شرایط فیزیکی فرد ممکن است تمامی بافت رحم برداشته نشود و بخش‌هایی از آن باقی بماند. همین موضوع باعث می‌شود که جراحی هیسترکتومی به انواع مختلفی تقسیم شود. در رایج‌ترین نوع هیسترکتومی معمولاً تمامی بخش رحم و دهانه رحم برداشته می‌شود. ولی تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ ممکن است برداشته نشود. در ادامه انواع هیسترکتومی را برای شما بیان می‌کنیم.
۱.هیسترکتومی جزئی
در این جراحی، پزشک فقط بخش‌های بالایی رحم را بر می‌دارد؛ اما دهانه رحم برداشته نمی‌شود. همچنین با توجه به صلاحدید پزشک ممکن است تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ نیز برداشته شوند یا برداشته نشوند.
۲.هیسترکتومی رادیکال تمام رحم
در این نوع جراحی، پزشک تمامی بخش‌های رحم و دهانه رحم را برمی‌دارد. بافت دو طرف دهانۀ رحم و قسمت بالایی واژن نیز برداشته می‌شود. همچنین ممکن است لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها نیز برداشته شوند. معمولاً این نوع جراحی برای افرادی انجام می‌شود که به بیماری‌های شدید رحم و تخمدان مبتلا هستند. مثلاً سرطان دهانه رحم اگر به صورت شدید در بدن فرد ایجاد شود، باید با کمک هیسترکتومی درمان شود.
چه زمانی تخمدان ها برداشته می شوند؟
برای این که پزشک تصمیم بگیرد برداشتن تخمدان‌های شما کار صحیحی است یا خیر، باید آزمایشات زیادی را انجام دهید. نتایج آزمایشات رحم و تخمدان، به پزشک نشان می‌دهد که چه تصمیمی باید برای جراحی هیسترکتومی بگیرد. اگر به سرطان دهانه رحم مبتلا باشید، ممکن است برای اینکه از ابتلا به سرطان تخمدان جلوگیری شود، تخمدان‌ها نیز هنگام جراحی هیسترکتومی برداشته شوند. بانوانی که هنوز یائسه نشده‌اند، با برداشتن تخمدان با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.
زیرا ترشح هورمون استروژن در بدن آنها تاثیرگذار خواهد بود و ممکن است با بیماری‌هایی مثل بیماری قلبی یا پوکی استخوان مواجه شوند. تحقیقات نشان می‌دهد به احتمال زیاد، سرطان تخمدان از لوله‌های فالوپ شروع می‌شود. بنابراین پزشکان سعی می‌کنند با برداشتن لوله‌های فالوپ از بروز سرطان تخمدان جلوگیری کنند. در این حالت دیگر نیازی به برداشتن تخمدان نخواهد بود.
آیا هیسترکتومی باعث یائسگی می شود؟
مشکلی که برای بسیاری از بانوانی که هیسترکتومی انجام می‌دهند، به وجود می‌آید این است که بعد از انجام جراحی پریود نمی‌شوند. به همین دلیل یکی از سؤالات شایعی که برای متقاضیان جراحی هیسترکتومی وجود دارد این است که آیا این جراحی می‌تواند باعث یائسگی شود؟ در واقع شما بعد از جراحی تا حدودی علائم یائسگی را از خود نشان خواهید داد.
البته ممکن است در طول جراحی، پزشک تخمدان‌های شما را خارج نکند. در نتیجه مشکلی از این بابت به وجود نخواهد آمد. در صورتی که تخمدان‌های شما باقی بماند، علائم یائسگی را نشان نخواهید داد و دچار قاعدگی می‌شوید. اما ممکن است بعدها سن یائسگی برای شما کاهش پیدا کند. یعنی چند سال زودتر قاعدگی شما متوقف شود.
همچنین در صورت برداشتن تخمدان احتمال بارداری نیز وجود ندارد. در صورتی که تخمدان‌ها برداشته شوند، احساس گرگرفتگی نیز به وجود خواهد آمد که یکی از علائم یائسگی است. گاهی اوقات شرایطی به وجود می‌آید که پزشک به جای برداشتن دو تخمدان، تنها یکی از تخمدان‌ها را هنگام جراحی خارج کند.
هیسترکتومی چگونه انجام می شود؟
روش‌های مختلفی برای انجام جراحی هیسترکتومی وجود دارد. انتخاب روش بر عهده پزشک است و با بررسی سابقه بیماری و همچنین شدت بیماری شما، نوع جراحی هیسترکتومی مشخص خواهد شد. در ادامه روش‌های انجام جراحی هیسترکتومی را برای شما بیان می‌کنیم.
۱.هیسترکتومی شکمی
یکی از روش‌های انجام جراحی هیسترکتومی ایجاد برش در قسمت پایینی شکم است که به آن هیسترکتومی شکمی گفته می‌شود.
۲.هیسترکتومی واژینال
در این روش به جای اینکه جراح برش را در قسمت پایینی شکم ایجاد کند، قسمت کوچکی از واژن را برش می‌دهد.
۳.هیسترکتومی لاپاراسکوپی
یکی دیگر از رایج‌ترین روش‌های جراحی هیسترکتومی جراحی لاپاراسکوپی است. این جراحی با کمک ابزار لاپاراسکوپ انجام می‌شود. این ابزار یک لوله نازک و بی رنگ است که به آن یک دوربین کوچک متصل است و توسط پزشک وارد بدن می‌شود. در نتیجه به پزشک اجازه می‌دهد که لگن شما را ببیند و وضعیت آن را بررسی کند.
معمولاً در زمان جراحی لاپاراسکوپی، پزشک ابتدا چند برش بسیار کوچک روی سطح بدن ایجاد می‌کند تا بتواند لوله را از این برش‌ها وارد بدن کند. بعد از بررسی وضعیت داخلی بدن با کمک لاپاراسکوپی رحم، از طریق بریدگی‌های کوچکی که روی شکم یا واژن شما ایجاد می‌شوند، می‌تواند رحم را از بدن خارج کند.
بهبودی بعد از هیسترکتومی
این جراحی نیز مانند جراحی‌های دیگری که در پزشکی انجام می‌شود، دورۀ نقاهت مربوط به خود را دارد. معمولاً مدت زمان خاصی لازم است تا به طور کامل شما از نظر روانی و جسمی بهبود پیدا کنید.
- معمولاً بانوانی که جراحی هیسترکتومی را انجام می‌دهند، برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت در بیمارستان بستری می‌شوند تا وضعیت نهایی آنها بررسی شود. اگر جراحی شما به خوبی انجام شود، ممکن است پزشک همان روز شما را مرخص کند.
- بعد از گذشت ۴۸ ساعت شما می‌توانید به آرامی از جای خود برخیزید و حرکت کنید.
- همچنین می‌توانید استحمام کنید.
- برخی از افراد مجبور هستند حدود یک یا دو روز بعد از جراحی هیسترکتومی با کمک یک لوله نازک به نام کاتتر ادرار کنند.
- نوع جراحی نیز بر مدت زمان بهبودی تأثیرگذار است. مثلا اگر شما جراحی شکم انجام دهید، بین ۴ تا ۶ هفته زمان لازم است تا بهبود پیدا کنید. جراحی هیسترکتومی که از طریق واژن انجام شود، بین سه هفته تا یک ماه دوره نقاهت خواهد داشت.
- در طول دوره نقاهت شما باید به اندازه کافی استراحت کنید و از برداشتن وسایل سنگین بپرهیزید.
- به طور مرتب استحمام کنید.
- بعد از گذشت سه هفته می‌توانید رابطه جنسی داشته باشید و در صورتی که مشکل خاصی برای شما به وجود آمد، باید به پزشک مراجعه کنید.
عوارض جراحی هیسترکتومی
هیسترکتومی یک جراحی ساده برای بانوان نیست. تصمیم به انجام این جراحی بسیار سخت است. زیرا شرایط فیزیکی و روحی شما به عنوان یک زن بعد از جراحی هیسترکتومی دستخوش تغییر می‌شود. اما شما باید به این موضوع فکر کنید که با انجام این جراحی از بروز مشکلات شدیدتر جلوگیری خواهد شد و شما می‌توانید باقی عمر خود را در سلامت کامل زندگی کنید.
بنابراین بعد از جراحی سعی کنید از جلسات مشاوره استفاده کنید تا به راحتی با این وضعیت کنار بیایید. در این حال بعضی از عوارض این جراحی ممکن است در ماه‌های اول شما را اذیت کند که در ادامه برای شما بیان می‌کنیم.
۱.یائسگی
یکی از بزرگترین مشکلات و عوارضی که بانوان بعد از جراحی هیسترکتومی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، یائسگی است. شما بعد از این جراحی، دیگر پریود نخواهید شد. در صورتی که تخمدان‌های شما برداشته شوند، علائم دیگر یائسگی مثل گرگرفتگی را نیز از خود نشان خواهید داد.
یائسگی معمولاً باعث بروز نشانه‌ها و علائم دیگری نیز می‌شود. بنابراین باید با مراجعه به پزشک زنان و زایمان این موضوع را در بدن خود کنترل کنید.
۲.تغییر در احساسات جنسی
در صورتی که در جراحی هیسترکتومی، تخمدان‌های شما برداشته شوند، مشکلاتی مثل خشکی واژن به وجود می‌آید. همچنین ممکن است علاقۀ کمتری به برقراری رابطه جنسی داشته باشید و احساسات جنسی شما تغییر خواهد کرد.
۳.افزایش خطر ابتلا برخی بیماری ها
اگرچه جراحی هیسترکتومی و برداشتن هر دو تخمدان می‌تواند از تشدید بیماری‌های خطرناکی مثل سرطان جلوگیری کند، اما شما را در معرض بیماری‌های دیگری نیز قرار خواهد داد. مثلاً ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی یا پوکی استخوان در بدن شما افزایش پیدا کند. همچنین امکان بی اختیاری ادرار نیز بالا می‌رود.
۴.حس غم زیاد
یکی از جنبه‌های مهم عوارض بعد از جراحی هیسترکتومی، مشکلات و عوارض روحی است. بسیاری از زنان بعد از انجام این جراحی، احساس بسیار بدی در رابطه با خود دارند. زیرا تصور می‌کنند که دیگر قابلیت باروری ندارند و ممکن است به مشکلاتی مثل افسردگی یا غم و اندوه دچار شوند. البته این موضوع به مرور زمان برای شما عادی خواهد شد. ولی برای اینکه در ماه‌های اول اذیت نشوید، می‌توانید به مشاور مراجعه کنید.
سخن پایانی
در این مقاله به طور کامل در رابطه با جراحی هیسترکتومی صحبت شد. جراحی هیسترکتومی با برداشتن تمامی بخش‌های رحم و دهانه رحم انجام می‌شود. همچنین ممکن است در این جراحی تخمدان یا لوله‌های فالوپ نیز برداشته شود.
معمولاً ابتلا به برخی از بیماری‌های خطرناک باعث می‌شود پزشک این جراحی را به بیمار پیشنهاد دهد. بعد از جراحی هیسترکتومی شرایط قاعدگی و بارداری وجود نخواهد داشت. اما در هر صورت این جراحی می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات و بیماری‌های خطرناک‌تر جلوگیری کند.
