یکی از روش‌های به دنیا آوردن کودک، زایمان طبیعی در آب است. امروز برخی از زنان برای تسکین درد زایمان از این روش استفاده می‌کنند. در عین حال، استفاده از این روش می‌تواند زایمان طبیعی را راحت‌تر کند. حال ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که آیا این نوع زایمان در کنار فوایدش، مضراتی هم دارد؟ آیا واقعا موثر است؟ در این مقاله از سی سیب تمامی این موارد را بررسی می‌کنیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
مزایای استفاده از آب برای زایمان طبیعی
غوطه‌ور شدن در آب برای زایمان مزایای زیادی دارد. از جمله این مزایا می‌توان به درد کمتر انقباضات، نیاز کمتر به سایر روش‌های تسکین درد و زایمان کوتاه‌تر اشاره کرد. همه این موارد منجر به افزایش احتمال زایمان طبیعی شوند. در عین حال، تجربه زایمان نیز لذت‌بخش‌تر خواهد شد؛ زیرا مادر در این حالت احساس کنترل می‌کند و می‌تواند زایمان طبیعی آرام‌تری داشته باشد. آب می‌تواند وزن شما را سبک‌تر کند. در نتیجه، می‌توانید راحت‌تر تحرک داشته باشید.
داشتن تحرک و پیدا کردن موقعیت بدنی مناسب در زمان زایمان طبیعی می‌تواند بسیار مهم باشد. وقتی مادر احساس سبکی کند، انرژی بیشتری هم برای ادامه کار خواهد داشت. با این حال باید توجه داشت که هیچ مدرک محکمی وجود ندارد که ثابت کند زایمان در آب برای مادر یا نوزاد بهتر یا بدتر، ایمن‌تر یا کمتر ایمن است. آب گرم می‌تواند به تولدی اندورفین کمک کند و مکانیسم طبیعی تسکین درد را در بدن تقویت کند.
زایمان طبیعی در آب برای چه افرادی مناسب است؟
زنانی سالمی که حاملگی کم خطر دارند و ۳۷ هفته را گذرانده‌اند و در عین حال، سر کودک نیز به سمت پایین است، در صورت تمایل می‌توانند از این نوع زایمان استفاده کنند. با این حال، اکثر زنان می‌توانند از این روش استفاده کنند. حتی اگر نیاز باشد در برخی مراحل مداخلات کمی انجام شود؛ مثلا اگر کیسه آب پاره شده باشد، زایمان به تأخیر افتاده است و نیاز به القا دارید یا به خاطر اﺳــﺘﺮﭘﺘﻮﻛﻮﻛﻮس ﻫــﺎی ﮔــﺮوه B نیاز به آنتی‌بیوتیک داشته باشید. با وجود این مزایا ممکن است گاهی این روش برای مادران و فرزندان خطرناک باشد. استفاده از استخر آب را در موارد زیر توصیه نمی‌کنیم:
اگر یک بیماری پزشکی یا عفونت جدی دارید.
اگر در این بارداری یا بارداری قبلی خود دچار مشکلاتی شده‌اید.
اگر لازم باشد ضربان قلب نوزادتان را در هنگام زایمان با دقت بیشتری کنترل شود.
نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد، تحرک مادر است. بهتر است این مادران تحرک کافی داشته باشند تا بتوانند در مواقع اضطراری از استخر یا وان آب خارج شوند.
اگر در دوران بارداری حدود ۲۰ کیلوگرم یا بیشتر اضافه وزن پیدا کردید، بهتر است این نوع زایمان را انتخاب نکنید زیرا امکان دارد نوزاد شما هم بزرگ‌تر باشد و در حین زایمان دچار سختی‌هایی شوید.
البته ناگفته نماند که اگر بارداری پیچیده‌ای هم داشتید، همچنان می‌توانید در حین زایمان از استخر استفاده کنید اما برای به دنیا آوردن کودک نباید در این حالت باشید.
چه زمان باید وارد آب شوید؟
شما می‌توانید در هر مرحله از زایمان وارد آب شوید. با این حال، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند اگر زودتر از زمان منظم شدن انقباضات این کار را بکنید، ممکن است روند زایمان کند شود؛ بنابراین، پیشنهاد می‌کنیم زمانی که در حال زایمان هستید، وارد استخر آب شوید. اندازه دهانه رحم باید ۴ الی ۵ سانتی‌متر باشد.
همراهی ماما با شما بسیار ضروری است. در عین حال باید حمایت عاطفی و تشویق دیگران را در حین زایمان داشته باشید. در هر ۱۵ دقیقه و حتی بیشتر، باید به ضربان قلب کودک گوش داده شود. هنگامی که در مرحله دوم زایمان هستید و زور زدن را شروع می‌کنید. فشار خون، درجه حرارت و نبض شما نیز باید به طور منظم بررسی شود. همچنین ماما باید برای راحتی شما و به حداقل رساندن خطراتی که ممکن است نوزاد را تهدید کند، باید دمای آب را با دقت کنترل کند.
تا زمانی که آب به اندازه کافی عمیق باشد، می‌توانید در هر موقعیتی قرار بگیرید. اطمینان حاصل کنید که در طول زایمان سر کودک به طور کامل در زیر آب قرار داشته باشد. علاوه بر این ممکن است از شما خواسته شود در صورت وجود هر گونه عارضه، برای معاینات داخلی، در صورت وجود نگرانی در مورد ضربان قلب کودکتان یا بروز هر گونه مشکلی، استخر را ترک کنید.
در صورت نیاز به دارو برای تسکین درد چه کار باید کرد؟
دانستن نحوه انجام تکنیک‌های تنفس و آرامش اعصاب، ماساژ، موسیقی و… می‌توانند راه‌های خوبی برای مقابله با درد باشند. هنگامی که در استخر هستید نمی‌توانید از مسکن‌های ضد درد مانند دیامورفین یا پتیدین استفاده کنید زیرا این داروها می‌توانند باعث خواب‌آلودگی شوند. اگر پتیدین یا دیامورفین استفاده شده باشد، باید دو ساعت قبل از استفاده از استخر صبر کنید تا مادر هوشیاری کامل خود را به دست بیاورد. همچنین پس از اپیدورال هم نمی‌توانید از استخر استفاده کنید.
آیا می‌توان کودک را در آب به دنیا آورد؟
پاسخ این سوال مثبت است. شما می‌توانید هر طوری که دوست دارید از استخر آب استفاده کنید. ممکن است در مرحله اول زایمان برای تسکین درد در استخر بمانید و در زمان تولد نوزاد، آن را ترک کنید یا در کل فرایند زایمان در استخر باقی بمانید. انتخاب با شما است.
در این زمان بهتر است ماما صرفاً شما را راهنمایی کلامی و عاطفی کند. در نهایت، در زمان به دنیا آمدن کودک، سر او توسط خود شما یا با کمک ماما به بیرون آب هدایت می‌شود. پس از تولد نوزاد، سر نباید به داخل آب برگردد تا از استنشاق آب جلوگیری شود. نوزادانی که در آب به دنیا می‌آیند معمولاً چشمانشان باز است و بسیار آرام هستند. گاهی اوقات ممکن است مدت کوتاهی طول بکشد تا نوزاد صورتی رنگ شود. علت این امر آن است که زایمان بسیار ملایم و طبیعی بوده است.
آیا کودک زمانی که زیر آب است نفس می‌کشد؟
نوزادان معمولاً زمانی نفس می‌کشند که تغییری در محیط از آب به هوا احساس کنند. زنجیره پیچیده‌ای از واکنش‌های شیمیایی، هورمونی و فیزیکی اولین نفس کودک را آغاز می‌کند، بنابراین این اتفاق در زیر آب رخ نمی‌دهد. دمای آب باید به طور مداوم کنترل شود. همچنین باید سر نوزاد در طول زایمان زیر آب باشد تا رفلکس تنفسی او زود تحریک نشود.
خطرات و عوارض زایمان طبیعی در آب
در مجموع این نوع زایمان خطر خاصی ندارد اما زمانی نگران‌کننده می‌شود که قرار است در خانه انجام شود. انجام این عمل در خانه هیچ ایرادی ندارد اما مسلماً هیچ کمک پزشکی فوری در آن لحظه وجود ندارد. برای همین هم ممکن است مشکلاتی رخ بدهد. در ادامه این مشکلات را بررسی می‌کنیم.
ایجاد عفونت
بسیاری از زنان در زمان زایمان مدفوع می‌کنند. وقتی زایمان در وان یا استخر آب انجام شود، این اتفاق در آب می‌افتد. نوزادی که در آن محیط به دنیا می‌آید ممکن است آب آلوده را ببلعد و در نتیجه، دچار عفونت شود. داده‌های علمی محدودی در این باره وجود دارد و برای همین نمی‌توان میزان عفونت را تخمین زد. هیچ راهی برای پاکسازی آلودگی‌های آب وجود ندارد. به این دلیل که آب به محض نشستن مادر در وان به فلور واژن و رکتوم آلوده می‌شود، حتی اگر آب استریل باشد. درست است که نوزادان زیر آب نفس نمی‌کشند اما ممکن است راه هوایی آن‌ها باز شود و آب را استنشاق کنند.
خطر آسپیراسیون مکونیوم
منظور از این اصطلاح پزشکی این است که کودک قبل از تولد اجابت مزاج می‌کند و مایع آمنیوتیک آلوده را استنشاق می‌کند. این امر می‌تواند موجب مشکلات تنفسی شود. پزشکان و ماماها می‌توانند بروز این اتفاق را تشخیص دهند زیرا مکونیوم معمولاً سبز رنگ، چسبنده و غلیظ است. در این حالت پزشک یا ماما باید فورا راه‌های هوایی کودک را پاک کند. برای انجام این کار زایمان باید روی پشت انجام شود.
خطر ابتلا به ذات‌الریه
از دیگر نکات منفی زایمان طبیعی در آب می‌توان به خطر ابتلا به ذات‌الریه اشاره کرد. البته درصد دقیقی برای نشان دادن بروز این مشکل در هنگام این نوع زایمان وجود ندارد. برای جلوگیری از این اتفاق، دمای آب باید بین ۳۵.۵-۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد باقی بماند و نوزاد باید بلافاصله پس از زایمان به سطح آب آورده شود. ذات‌الریه معمولاً در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از تولد ایجاد می‌شود. علت آن هم آسپیراسیون مکونیوم، آلودگی مدفوع و باکتری‌های آب وان است. همچنین گزارش‌هایی از مرگ نوزادان بر اثر ذات‌الریه پس از تولد در آب وجود دارد که نتیجه مستقیم بلعیدن آب با آلودگی مدفوع بوده است.
امکان پاره شدن بند ناف
در طول زایمان در آب، معمولاً نوزاد به سرعت به سطح آب آورده می‌شود و ابتدا سرش را سر می‌دهد. این حرکت سریع آن‌ها را قادر می‌سازد تا در اسرع وقت نفس کشیدن را شروع کنند، اما این خطر وجود دارد که بند ناف پاره شود. این امر می‌تواند منجر به خونریزی شود. البته راه حل آن هم ساده است و معمولاً با بستن بند ناف مشکل رفع می‌شود.
زایمان جفت در آب چگونه انجام می‌شود؟
اگر می‌خواهید زایمان بدون مداخله داشته باشید، می‌توانید بدون کمک دارو در آب بمانید تا جفت را زایمان کنید. اگر ترجیح می‌دهید از دارویی برای این کار استفاده کنید، می‌توانید از طریق داروی اکسیتوسیک برای خارج کردن جفت استفاده کنید؛ اما برای انجام این کار پس از تولد نوزاد، باید از آب خارج شوید.
در چه صورت باید از آب خارج شوید؟
ممکن است به دلایل زیر نیاز باشد از استخر خارج شوید:
- برای استفاده از توالت
- برای استفاده از مسکن
- وجود شواهدی مبنی بر مکونیوم
- بی‌نظمی در ضربان قلب نوزاد
- برای شنیدن درست ضربان قلب نوزاد
- برای انجام معاینات داخلی واژینال
- در صورت غیرطبیعی بودن نبض، فشار خون یا دمای بدن
- عدم پیشرفت زایمان به صورت معمول آن و نیاز داشتن به هورمون برای تسریع روند زایمان
آیا محدودیتی برای استفاده از این نوع زایمان وجود دارد؟
در کنار موارد گفته شده، به نکات دیگری هم اشاره می‌کنیم که در صورت وجود آن‌ها نباید از زایمان در آب استفاده کنید:
- در صورتی که دمای بدن شما بالای ۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد است.
- در زمان زایمان عفونت دارید.
- بارداری شما در مرحله زیر ۳۷ هفته است.
- داشتن خونریزی قابل توجه در بارداری
- مبتلا بودن به صرع
- مبتلا بودن به دیابتی که با انسولین باید کنترل شود.
- داشتن سابقه از دست دادن خون بیش از ۱۰۰۰ میلی‌لیتر
سخن آخر
در این مقاله به بررسی فواید، مضرات و نکات مربوط به زایمان طبیعی در آب پرداختیم. بسیاری از مادران ترجیح می‌دهند از این روش برای به دنیا آوردن فرزند خود استفاده کنند. در صورت عدم وجود مشکلات و خطراتی که ممکن است جان شما یا نوزاد را تهدید کند، می‌توانید از این روش با خیال راحت استفاده کنید. اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید، لطفاً در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
