فشار خون بالا یا پرفشاری خون به فشار خون بیشتر از ۸۰/۱۳۰ میلی متر جیوه گفته می‌شود. فشار خون بالا در بعضی از زنان باردار به یک مشکل جدی تبدیل می‌شود و زمینه‌ساز مشکلات بعدی نیز خواهد شد. اگر فشار خون بالا در بارداری کنترل و درمان شود، خطری به دنبال نخواهد داشت.
اما گاهی اوقات نیز فشار خون بالای بارداری عوارض شدیدی را برای مادر و جنین ایجاد می‌کند. در ادامۀ این مطلب از مجموعه سی سیب به بررسی فشار خون بالا در بارداری و روش های کنترل آن می‌پردازیم.
فشار خون بالا در اوایل بارداری
در اوایل بارداری، معمولاً از هفتهٔ پنجم تا اواسط ماه پنجم، ممکن است سطح فشار خون کاهش یابد. زیرا در اوایل بارداری هورمون‌ها رگ‌های خونی را برای گشاد شدن تحریک می‌کنند. به همین جهت رگ‌ها در برابر فشار بالای خون مقاومت نمی‌کنند و در نهایت فشار خون کاهش می‌یابد. با این حال، هنگامی که به اواخر بارداری می‌رسید ممکن است فشار خون شما بالاتر برود یا اینکه به سطح قبل از بارداری برسد.
انواع فشار خون بالا در بارداری
به طور کلی درصد ابتلا به فشار خون بالا در زنان، قبل از بارداری وجود دارد. اما در برخی موارد به دلایل مختلفی، زنان در بارداری به فشار خون بالا مبتلا می‌شوند. فشار خون بارداری انواع مختلفی دارد که در ادامه به طور کامل به بررسی انواع آن خواهیم پرداخت.
۱. فشار خون حاملگی
فشار خون حاملگی بعد از هفتهٔ بیستم بارداری شروع می‌شود. در این نوع از فشار خون بارداری، عوارضی مانند دفع پروتئین از طریق ادرار و آسیب به اندام‌ها وجود ندارد. اما برخی از زنانی که به فشار خون بارداری مبتلا می‌شوند، در نهایت به پره اکلامپسی نیز مبتلا می‌شوند.
۲. فشار خون مزمن
فشار خون مزمن یا شدید نوعی از فشار خون بالاست که قبل از بارداری یا قبل از هفتهٔ بیستم بارداری رخ می‌دهد. تعیین زمان شروع فشار خون مزمن در افراد کار دشواری است. زیرا این نوع فشار خون بارداری معمولاً علائمی ندارد.
۳. پره اکلامپسی
زمانی که فردی بعد از هفتهٔ بیستم بارداری به فشار خون بالا مبتلا شود، به آن پره اکلامپسی می‌گویند. فردی که به پره اکلامپسی مبتلا می‌شود، سایر سیستم‌های اندامی او از جمله کبد، کلیه‌ها، خون و مغز او آسیب می‌بینند. اگر پره اکلامپسی درمان نشود باعث بروز عوارضی جدی و کشنده برای مادر و جنین خواهد شد. یکی از عوارض پره اکلامپسی در بارداری تشنج است.
۴. فشار خون مزمن به همراه پره اکلامپسی
فشار خون بالایی که به همراه پره اکلامپسی رخ می‌دهد بیشتر برای افرادی که قبل از بارداری به فشار خون مزمن مبتلا بوده‌اند، اتفاق می‌افتد. فشار خون این افراد در طول بارداری تشدید شده و به دفع پروتئین از طریق ادرار یا سایر عوارض دیگر دچار می‌شوند.
علائم فشار خون بارداری
فشار خون بارداری علائم خاصی از خود نشان نمی‌دهد، مخصوصاً اگر در ماه‌های اول بارداری باشید. زیرا بیشتر علائم فشار خون بارداری با علائم دیگری که معمولاً در بارداری با آن مواجه می‌شوید تقریباً یکسان است.
با این حال بهترین راه برای تشخیص فشار خون بارداری این است که در شرایطی آرام و به دور از استرس، فشار خون خود را با دستگاه فشار سنج پزشکی اندازه گیری کنید. برخی از علائمی که نشان می‌دهند شما به فشار خون بارداری مبتلا شده‌اید در ادامه دکر شده است.
- تورم شدید دست و پا به صورت ناگهانی
- برافروختگی پوست
- سردرد شدید و مداوم
- کاهش میزان ادرار
- تنگی نفس و کسل بودن
- افزایش ناگهانی وزن در هفتهٔ بیستم بارداری
- احساس درد در شکم و معده (سمت راست زیر دنده‌ها)
- حالت تهوع و استفراغ در اواسط روز
- تاری دید یا مشاهدهٔ نقاط نورانی
- عدم توانایی در احساس کردن حرکات جنین، در حالی که جنین در شکم مادر حرکت می‌کند اما مادر متوجه نمی‌شود.
دلایل بالا رفتن فشار خون در بارداری
دلایل مختلفی برای مبتلا شدن افراد به فشار خون بارداری وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود؛
- چاقی یا اضافه وزن
- نداشتن تحرک و فعالیت بدنی کافی
- نوشیدن مشروبات الکلی
- سیگار کشیدن
- داشتن سابقهٔ خانوادگی فشار خون بالا در بارداری
- بارداری دوقلو
- بالا بودن سن (۳۵ سال به بالا)
- باردار شدن به کمک روش‌های باروری مانند ivf
- ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی خاص مانند دیابت
کنترل فشار خون در بارداری
به طور کلی بهترین روش درمان فشار خون بارداری، کنترل مداوم و پیشگیری از عود آن است. به بیانی ساده‌تر، اگر فشار خون بارداری در حالت طبیعی یا نزدیک به طبیعی باشد، مشکلات و عوارضی برای مادر و جنین ایجاد نمی‌کند. کنترل و پیشگیری فشار خون بارداری معمولاً با مراجعه مکرر به پزشک برای معاینه، کنترل پروتئین خون از طریق انجام آزمایش ادرار در فواصل زمانی کوتاه، بررسی رشد و حرکت جنین از طریق سونوگرافی منظم صورت می‌پذیرد.
از آنجایی که مصرف دارو در دوران بارداری باعث عوارض زیادی برای مادر و جنین می‌شود، بیشتر پزشکان تا حد امکان برای کنترل فشار خون بارداری دارو تجویز نمی‌کنند. اما در صورتی که فشار خون شدید باشد، برخی داروهای خاص برای شما تجویز می‌شود.
عوارض فشار خون بالا در بارداری
فشار خون بالا در بارداری عوارض و خطرات مختلفی را برای مادر و جنین به همراه دارد. این عوارض عبارتند از؛
۱.کاهش جریان خون رسانی به جفت
یکی از عوارض جدی فشار خون بالای بارداری کم شدن جریان خون به جفت است. اگر طی بارداری به جفت خون کافی نرسد، جنین مواد مغذی و اکسیژن کمتری دریافت می‌کند. همین عامل باعث می‌شود، رشد جنین داخل رحم کم شود و به آهستگی رشد کند و هنگام تولد وزن کمی داشته باشد، که در چنین شرایطی جنین نارس به دنیا می‌آید. همچنین ممکن است باعث زایمان زودرس شود.
۲.جدا شدن جفت
پره اکلامپسی یا فشار خون بالا در بارداری باعث می‌شود که جفت قبل از زایمان از دیوارهٔ رحم جدا شود. اگر جدا شدگی جفت شدید باشد، منجر به خونریزی شدید شده و سلامتی مادر و جنین را به خطر می‌اندازد.
۳. آسیب به اعضای بدن مادر
فشار خون بالایی که در بارداری کنترل و درمان نشود، باعث آسیب به مغز، کلیه‌ها، کبد، ریه و سایر اندام‌های اصلی می‌شود. حتی در موارد شدیدتر ممکن است جان مادر و جنین را به خطر انداخته و شرایط مرگباری را به وجود آورد.
۴. زایمان زودرس
در برخی موارد اگر فشار خون بالا در بارداری شدید باشد برای جلوگیری از عوارض بالقوهٔ آن، زایمان زودرس پیشنهاد می‌شود.
۵.بیماری قلبی و عروقی
افرادی که به فشار خون بالا در بارداری مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قلبی عروقی در آینده هستند.
مصرف داروهای فشار خون در بارداری
مصرف بعضی از داروهای فشار خون در بارداری بی خطر است. اما مصرف برخی از داروها در این دوران ممنوع است و باعث بروز عوارض می‌شود. با این حال درمان فشار خون بارداری مهم و ضروری است زیرا اگر به فشار خون بالای بارداری مبتلا هستید، در معرض خطر بیشتری از حملهٔ قلبی، سکتهٔ مغزی و سایر عوارض دیگر قرار خواهید گرفت.
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی فشار خون بالا در بارداری و روش‌های کنترل آن و همچنین عوارض ناشی از فشار خون بالا اشاره شد. به طور کلی توصیه می‌شود بانوانی که باردار هستند یا قصد بارداری دارند، تمام نکات مهم در خصوص فشار خون را رعایت کنند تا در دوران بارداری دچار این بیماری نشوند.
همچنین توصیه می‌شود اقدامات لازم در خصوص تشخیص زودهنگام بروز این بیماری در مادران باردار انجام شود. برخی از این اقدامات شامل کنترل فشار خون با مراجعه به پزشک متخصص در فواصل زمانی مشخص، بررسی روند رشد جنین از طریق سونوگرافی منظم است.
