حتما شما هم بارها دیده‌اید که نوزادان محتویات معده خود را بالا بیاورند. رفلاکس نوزاد مشکلی رایج است و در نوزادان زودرس بیشتر هم اتفاق می‌افتد. با وجود رایج بودن این مشکل، ممکن است نگرانی‌هایی برای والدین و اطرافیان نوزاد ایجاد شود. در این مطلب از سی سیب به بررسی رفلاکس نوزادان می‌پردازیم و این مشکل را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنیم. با ادامه این مقاله ما را همراهی کنید.
فهرست عناوین مطلب
رفلاکس در نوزادان به چه معنا است؟
بالا آوردن محتویات معده در نوزادان امری طبیعی است که اصولا به معده آن‌ها کمک می‌کند تا مقدار اضافه غذا را خالی کند و کودک به خاطر پر بودن معده اذیت نشود. به صورت کلی این مشکل نگران‌کننده نیست و نیازی به درمان پزشکی ندارد. با این حال شما می‌توانید با انجام کارهایی از بروز این مشکل جلوگیری کنید. پیش از هر چیزی توجه شما را به نکات زیر جلب می‌کنیم:
رفلاکس زمانی رخ می‌دهد که اسفکتر تحتانی مری (LES) که عضله‌ای در بالای معده است، ضعیف و شل شده باشد یا هنوز تکامل پیدا نکرده باشد.
حدود ۷۰ درصد نوزادان سالم به طور منظم رفلاکس دارند که این اتفاق در ۴ ماهگی به اوج خود می‌رسد. علت این امر هم آن است که سیستم گوارش آن‌ها هنوز به طور کامل رشد نکرده است.
اصولا رفلاکس کودک در سنین ۶ الی ۱۲ ماهگی برطرف می‌شود زیرا رژیم غذایی آن‌ها شکل گرفته است و رده هم به خوبی رشد کرده است.
تا زمانی که نوزاد شما سالم است و دارد به طور طبیعی رشد می‌کند، بالا آوردن شیر مشکلی را نشان نمی‌دهد و نیازی نیست نگران شوید.
نوع شدیدتر رفلاکس که به آن رفلاکس گاستروازوفاژیال یا بازگشت اسید به معده (GERD) گفته می‌شود هم ممکن است در نوزادان دیده شود اما نادر است. در این حالت نوزاد به درمان دارویی و گاهی جراحی نیاز دارد.
در اکثر نوزادان میزان رفلاکس خفیف است و نیازی به درمان ندارد و با راه‌های ساده می‌توانید آن را کاهش دهید.
علائم رفلاکس در نوزادان
رفلاکس علائم مختلفی دارد که عبارت‌اند از:
- استفراغ کردن و بالا آوردن: اصولا بالا آوردن در نوزادان امری طبیعی است اما کودکانی رفلاکس دارند، ممکن است بیشتر و همچنین با شدت بالاتری این کار را انجام دهند.
- تغذیه ضعیف: رفلاکس موجب تحریک مری می‌شود. به همین دلیل ممکن است نوزاد شما به صورت معمول غذا نخورد و در زمان شیر خوردن کمر خود را قوس کند و نوک پستان را مدام رها کند.
- بدخلقی: نوزادانی که مبتلا به رفلاکس هستند، پس از شیر خوردن بداخلاقی می‌کنند و تحریک‌پذیر می‌شوند.
- مشکلات تنفسی: نوزادان مبتلا به رفلاکس ممکن است مدام سرفه کنند و از سینه آن‌ها صدای خس خس شنیده شود. معمولا این نشانه‌ها زمانی که نوزاد به صورت صاف دراز کشیده باشد، بیشتر می‌شوند.
- سکسکه کردن: معمولا این نوزادان به دلیل وجود هوای اضافی در شکم و تحریک مری بیشتر سکسکه می‌کنند و موقع آروغ زدن آب دهان بیرون می‌ریزند.
در موارد شدید رفلاکس ممکن است علائم زیر را هم مشاهده کنید:
- مشکل خواب و بیدار شدن مداوم در شب
- گرفتگی بینی
- گرفتگی صدا
- سرفه‌های مزمن
- احساس درد در سینه یا شکم
درمان خانگی رفلاکس در نوزادان
پیش از هر کاری نوزاد خود را نزد متخصص ببرید و مطمئن شوید که مشکل خاصی وجود ندارد. پس از اطمینان حاصل کردن از این امر، می‌توانید با انجام کارهایی رفلاکس کودک خود را کاهش دهید. در ادامه به بررسی این راهکارها می‌پردازیم.
توجه به نحوه غذا دادن به نوزاد
اگر نوزاد شما دچار رفلاکس می‌شود، پیش از هر چیزی باید به نحوه غذا دادن به او توجه کنید. اگر شکم نوزاد پر نباشد، کمتر دچار رفلاکس می‌شوند. البته منظور ما این نیست که به نوزاد خود گرسنگی بدهید! به جای این که در یک وعده شیر بیشتری به او بدهید، تعداد وعده‌های غذایی او را بیشتر کنید و در هر وعده مقدار کمتری شیر به او بدهید. این گونه معده او سنگین نمی‌شود.
آروغ زدن
یکی دیگر از روش‌های کاهش رفلاکس در نوزادان این است که به او کمک کنید در حین شیر خوردن و بعد از آن آروغ بزند تا از جمع شدن هوا در معده او جلوگیری شود و محتویات معده را بالا نیاورد. هوای جمع شده در معده بخشی از فضا را اشغال می‌کند. در نتیجه جایی برای شیر نمی‌ماند. برای همین هم معده شیر را پس می‌زند.
بیشتر بخوانید
درست نگه داشتن نوزاد بعد از شیر دادن
وقتی به نوزاد شیر دادید، او را بلند کنید و حدود سی دقیقه به صورت نیمه عمودی او را نگه دارید. می‌توانید او را در آغوش بگیرید. سرش را روی شانه خود قرار دهید. اگر او را در ننو یا گهواره قرار می‌دهید هم به این حالت توجه کنید.
برای مطالعه بیشتر
تغییر شیر خشک
ممکن است رفلاکس کودک شما نشانه‌ای از حساسیت غذایی باشد. برای همین بهتر است شیر خشک او را تغییر دهید و برند و ترکیبی را انتخاب کنید که با بدن او سازگارتر است. به ترکیبات پروتئینی شیر خشک دقت کنید. می‌توانید در این زمینه با پزشک مشورت کنید.
تغییر رژیم غذایی مادر
اگر خودتان به نوزاد شیر می‌دهید، باید به رژیم غذایی خود هم توجه کنید. ممکن است نوزاد به برخی از غذاهای موجود در رژیم غذایی شما حساسیت داشته باشد. به عنوان مثال، بسیاری از نوزادان به پروتئین درون شیر گاو حساسیت دارند. در نتیجه، ممکن است نیاز باشد لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کنید. البته با حذف هر چیزی از رژیم غذایی باید صبر کنید و نتیجه را بررسی کنید. گاهی ممکن است نیاز باشد تا دو هفته صبر کنید.
بیشتر بدانید
غلیظ کردن شیر نوزاد
تحقیقات نشان داده است که غلیظ کردن شیر خشک با سرلاک می‌تواند علائم GERD را در عرض یک تا هشت هفته کاهش دهد. نحوه غلیظ کردن شیر خشک را باید از پزشک بپرسید؛ زیرا برای هر نوزاد متفاوت خواهد بود. همچنین اگر نوزاد شما زیر ۶ ماه سن دارد، نباید چیزی جز شیر خشک به او بدهید. مگر این که پزشک آن را توصیه کند.
درمان دارویی رفلاکس در نوزادان
روش‌های خانگی می‌تواند موارد خفیف رفلاکس را بهبود بخشند. در برخی موارد ممکن است نوزاد به دارو نیاز داشته باشد. در ادامه علائمی را نام می‌بریم که به شما نشان می‌دهد فرزندتان به درمان پزشکی و دارویی نیاز دارد:
- بروز مشکلات تنفسی به دلیل استنشاق شیر رفلاکس شده
- سرفه، احساس خفگی و خس خس سینه
- رشد ضعیف
- عدم خوردن غذا به دلیل درد داشتن
- احساس درد شدید
در صورتی که کودک شما دارای التهاب مری باشد و این التهاب به پوشش مری آسیب زده باشد، ممکن است پزشک دارو تجویز کند. داروهایی که برای درمان رفلاکس در نوزادان تجویز می‌شوند شامل آنتی‌اسیدها، مسدودکننده‌های H2 و مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) می‌شوند. البته گاهی می‌توانید از داروهای بدون نسخه هم استفاده کنید. گاهی هم باید صبر کنید و ببینید که داروی انتخاب شده کارساز بوده است یا خیر. در نتیجه، ممکن است از همان ابتدا نتیجه نگیرید و نیاز به آزمون و خطا باشد تا داروی مناسب را پیدا کنید.
آنتی‌اسیدها
آنتی‌اسیدهای بدون نسخه مناسب برای درمان رفلاکس نوزاد شامل موارد زیر می‌شوند:
- میلانتا (قابل استفاده در کودکان بالای یک ماه)
- آلومینیوم ام جی یا Maalox (قابل استفاده در کودکان بالای یک ماه)
- تامز (برای کودکان زیر ۱ سال توصیه نمی‌شود)
استفاده منظم از آنتی‌اسیدها ممکن است به نوزادان مبتلا به علائم خفیف GRED کمک کند. با این حال ممکن است خطراتی وجود داشته باشد که باید قبل از استفاده از این داروها در نظر بگیرید و با پزشک اطفال نوزاد خود مشورت کنید. همچنین باید دوز توصیه شده را رعایت کنید. استفاده از دوزهای بالا ممکن است نوزاد شما را به راشیتیسم مبتلا کند. در این وضعیت استخوان‌های کودک شما نرم و ضعیف خواهند شد.
میلانتا و آلومینیوم ام جی هم در دوزهای بالا دارای اثر ملین هستند و می‌توانند موجب اسهال نوزاد شوند.
داروی میلانتا به صورت شربت است که می‌توانید آن را با آب یا شیر مخلوط کنید. اگر پزشک آنتی‌اسیدی را تجویز کرد که به صورت قرص موجود است، باید آن را پودر کنید و با شیر مخلوط کنید. میزان تجویز دارو هم به وزن، سن و… بستگی دارد.
به طور کلی نباید آنتی‌اسیدها را بیش از دو هفته مصرف کنید. اطلاعات دارو را با دقت بخوانید و اگر علائم رفلاکس نوزاد شما پس از دو هفته از بین نرفت، با پزشک اطفال تماس بگیرید.
نکته: داروهایی که به نوزاد خود می‌دهید نباید حاوی آسپرین یا بیسموت ساب سالیسیلات باشند. این داروها موجب تورم مغز و نارسایی کبد می‌شوند.
مسدودکننده‌های H2
مسدودکننده‌های H2 داروهایی هستند که هورمون‌های هیستامین را مسدود می‌کنند تا میزان اسیدی را که معده تولید می‌کند، کاهش دهند. این داروها موجب بهبود پوشش مری هم می‌شوند. برخی از انواع این مسدودکننده‌ها برای درمان رفلاکس در نوزادان به کار می‌روند. ممکن است عوارض جانبی کمی همچون شکم درد، اسهال یا یبوست هم ایجاد کنند. البته نباید از این دارو برای مدت طولانی استفاده کرد. این دارو به شکل قرص و شربت موجود است. سرعت تاثیر این داروها نیز بالا است و در زمان کمی می‌توانید تاثیر آن‌ها را ببینید. مصرف بیش از حد این دارو می‌تواند موجب بروز عفونت در دستگاه گوارش نوزاد شود.
مهارکننده‌های پمپ پروتون
مهارکننده‌های پمپ پروتون اغلب در کاهش اسید معده موثرتر از مسدودکننده‌های H2 هستند. این دارو انواع مختلفی دارد. برای مصرف این داروها حتما باید نسخه پزشک را داشته باشید. این داروها عوارض جانبی بیشتری نسبت به مسدودکننده‌های H2 دارند و می‌توانند موجب بروز مشکلات کبدی، پولیپ در معده و کاهش ایمنی بدن در برابر عفونت‌های باکتریایی شوند.
پزشکان اصولا این دارو را برای کی دوره ۴ الی ۸ هفته‌ای تجویز می‌کنند. در تعیین دوز باید سن، وزن و… در نظر گرفته شود.
در چه صورتی نوزاد برای درمان رفلاکس به جراحی نیاز دارد؟
در موارد نادری که علائم GERD زیاد و خطرناک باشند و زندگی نوزاد را تهدید کنند، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. شرایطی که ممکن است موجب شوند پزشک این روش را توصیه کند، شامل موارد زیر می‌شوند:
در صورتی که بیماری گاستروازوفاژیال بیشتر از سال اول زندگی نوزاد ادامه پیدا کند و با روش‌های دیگر درمان نشود.
اگر نوزاد مکررا دچار ذات‌الریه آسپیراسیون که ناشی از بازگشت محتویات معده در مجاری تنفسی است، می‌شود.
اگر نوزاد در زمان‌های مختلف دچار آپنه می‌شود که در آن نفس کشیدن او به مدت بیش از ۲۰ ثانیه به صورت کامل یا تا حدی قطع می‌شود.
در صورتی که نوزاد ریتم قلبی نامنظمی داشته باشد که به آن برادی کاردی گفته می‌شود.
اگر به راه‌های تنفسی نوزاد آسیب وارد شده و دچار بیماری مزمن ریوی دیسپلازی برونکوپولمونری شده باشد.
نوزاد به دلیل سوءتغذیه به درستی رشد نکرده باشد.
سخن آخر
در این مطلب از سی سیب به بررسی رفلاکس نوزاد، علائم و نحوه درمان آن پرداختیم. بسیاری از نوزادان به این مشکل مبتلا هستند و این امر می‌تواند موجب نگرانی والدین شود. شما می‌توانید با استفاده از راهکارهای ذکر شده به همراه کمک پزشک، نوزاد خود را درمان کنید. لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
بارداری
زایمان