حاملگی پر خطر چیست؟

زمان مطالعه: 6 دقیقه

طبیعی است که هر مادری آرزوی یک بارداری بدون خطر و شاد را داشته باشد که با یک زایمان بدون عارضه و تولد یک نوزاد سالم به پایان برسد. با این حال گاهی اوقات ممکن است همه چیز آنطور که فکر می‌کنید نباشد و یک حاملگی پرخطر را پیش رو داشته باشید. احتمال دارد هنگامی که تست بارداری شما مثبت می‌شود و به یک متخصص زنان و زایمان مراجعه می‌کنید، پزشک به شما بگوید که حاملگی پرخطری خواهید داشت. در حقیقت از نظر بسیاری از پزشکان و متخصصان زنان و زایمان، هیچ بارداری کاملاً بدون خطر نیست. در ادامۀ این مطلب از مجموعه سی سیب به بررسی حاملگی پرخطر می‌پردازیم.

تعریف حاملگی پرخطر

هنگامی که در دوران بارداری، شما و جنین در حال رشد، از نظر مشکلات و عوارض دوران بارداری و زایمان، نسبت به یک بارداری معمولی در معرض خطر نسبتاً بالایی قرار بگیرید، حاملگی شما به عنوان یک حاملگی پرخطر شناخته می‌شود. اگرچه این موضوع کمی ترسناک به نظر می‌رسد. اما صرفاً به دلیل اینکه شما باید حاملگی پرخطری را پشت سر بگذرانید، به این معنی نیست که زایمان موفق نخواهید داشت یا کودک سالمی را به دنیا نمی‌آورید. بلکه اگر در دوران بارداری توصیه‌ها و مراقبت‌های لازم را انجام دهید، در نهایت زایمان و نوزاد سالمی خواهید داشت.

عواملی که منجر به بارداری پرخطر می‌شوند

گاهی اوقات شرایطی به وجود می‌آید که باعث می‌شود حاملگی پرخطری را پشت سر بگذارید. عواملی که منجر به حاملگی پرخطر می‌شوند به دو دسته تقسیم می‌شوند.

• دستهٔ اول مربوط به شرایطی است که قبل از بارداری داشته‌اید و در بارداری به یک معضل تبدیل شده است.
• دستهٔ دوم عوارض ناشی از بارداری یا زایمان است که در بارداری و بعد زایمان رخ می‌دهد. همانطور که اشاره کردیم برخی افراد بدون توجه به برخی مسائل مهم وارد دوران بارداری می‌شوند و همین مسائل احتمال بروز عوارض بارداری را افزایش می‌دهد.

بنابراین عواملی که قبل از بارداری یک حاملگی پرخطر را رقم می‌زنند شامل موارد زیر است.

سن

 افرادی که در سنین کم (زیر ۱۷ سال) یا در سنین بالا (بالاتر از ۳۵ سال) اقدام به بارداری می‌کنند، بارداری آنها به نوعی، یک بارداری پرخطر در نظر گرفته می‌شود. بارداری در سنین کم با خطراتی مانند زایمان زودرس و تولد نوزادانی با وزن کم همراه است. همچنین در سنین بالای ۳۵ سال نیز خطرات و عوارضی مانند سقط جنین، مرده زایی، ناهنجاری‌های کروموزومی در جنین و عدم توانایی برای زایمان طبیعی اتفاق می‌افتد.

وزن

 علاوه‌ بر سن، وزن افراد نیز یک عامل بسیار مهم در ایجاد یک بارداری پرخطر یا کم خطر است. از این رو زنانی که دارای اضافه وزن هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری «پره اکلامپسی» (فشار خون بالا) هستند. این بیماری در زنان چاق از هفتهٔ بیستم بارداری شروع می‌شود. همچنین مادرانی که دچار اضافه وزن هستند، در دوران بارداری به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند.

عوامل دیگری مانند نقص مادرزادی نوزادان، نوزادانی که دیرتر از زمان طبیعی متولد می‌شوند و کمبود وزن نوزاد و مادر نیز از جمله خطرات و عوارض اضافه وزن قبل از باردار شدن است. بنابراین بهتر است قبل از اقدام به بارداری، وزن خود را به حد معمول برسانید تا بروز حاملگی پرخطر جلوگیری کنید.

بیماری و شرایط پزشکی خاص

 اگر فردی قبل از بارداری به بیماری‌هایی مانند دیابت، آسم کنترل نشده، فشارخون بالا، ایدز، بیماری کلیوی، بیماری قلبی، صرع، افسردگی، بیماری‌های مقاربتی و تیروئید مبتلا باشد، بارداری پرخطر‌تری نسبت به سایر افراد خواهد داشت.

مصرف مواد مخدر

 مصرف هر نوع مواد، اعم از مواد الکلی، سیگار، مواد مخدر و مواد روان گردان برای مادر و جنین در حال رشد، بسیار مضر است. زیرا به طور مستقیم روی جنین تأثیر می‌گذارد و حتی ممکن است منجر به بروز عوارض شدید و مادام العمر شود. تأثیر مصرف این مواد به قدری زیاد است که کودک دچار مشکلات جسمی یا روحی خواهد شد و در برخی موارد حتی باعث مرگ جنین خواهد شد.

سوابق پزشکی قبلی

 اگر در گذشته سابقهٔ سقط مکرر، مرده زایی، ابتلا به نقایص مادرزادی در بچه‌های قبلی، زایمان سخت و سابقهٔ خانوادگی برخی از بیماری‌های ژنتیکی را داشته باشید نیز بارداری شما به عنوان بارداری پرخطر شناخته می‌شود.

خطرات و عوارض ناشی از بارداری و زایمان

در برخی موارد، شرایط و بیماری‌هایی که در دوران بارداری به وجود می‌آید، منجر به یک حاملگی پرخطر می‌شوند. بعضی از این بیماری‌ها که حاملگی پرخطر را به وجود می‌آورند مربوط به مادر و بعضی از آنها مربوط به جنین در حال رشد است. بیماری‌های مربوط به مادر، شامل موارد زیر می‌شوند:

• پره اکلامپسی (فشار خون بالا)
• دیابت بارداری
• جفت سر راهی ( جفت کم ارتفاع)
• حاملگی چند قلویی
• زایمان زودرس

در صورتی که هر کدام از موارد بالا در دوران بارداری تشخیص داده شود، باید تحت مراقبت‌های ویژه پزشکی قرار بگیرید. همانطور که اشاره کردیم برخی از بیماری‌های جنین نیز شرایط بارداری را پرخطر می‌سازد. اگر آزمایشات قبل از تولد، نشان دهندهٔ این باشد که جنین دارای برخی نقص‌های ساختاری مانند: سندروم داون، سندرم ترنر، نقص لولهٔ عصبی، نقایص کلیوی، نقایص قلبی یا نقص عضو است، حاملگی به عنوان حاملگی پرخطر شناخته می‌شود. 

چگونه می‌توان عوارض دوران بارداری را کاهش داد؟

در بیشتر موارد، عواملی که منجر به حاملگی پرخطر می‌شوند اجتناب ناپذیر هستند. اما می‌توان با انجام برخی کارهای ساده از بروز برخی عوارض و نقایص بارداری پرخطر جلوگیری کرد:

۱_ سعی کنید قبل از بارداری به یک وزن ایده‌آل و سالم برسید.

۲_ قبل از اقدام به بارداری به یک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا مطمئن شوید که شرایط مناسب بارداری را دارید یا خیر.

۳_ اگر بیماری خاصی دارید، تا قبل از بارداری نسبت به درمان آن اقدام کنید.

۴_ مصرف مواد مخدر و الکلی یا هرگونه مواد مضر را قطع کنید و از هیچ دارویی به جز داروهای تجویز شده توسط پزشک استفاده نکنید.

۵_ چند ماه قبل از بارداری مصرف قرص اسید فولیک (400 گرم) را شروع کنید تا احتمال ابتلای نوزاد به نقص لولهٔ عصبی کاهش یابد.

۶_ مصرف غذاهای سالم و ورزش کردن را جدی بگیرید.

۷_ به توصیه‌های پزشک خود توجه کنید، ویزیت‌های دوران بارداری را فراموش نکنید و سعی کنید به طور منظم با پزشک ملاقات داشته باشید.

۸_ به هیچ عنوان استرس و تنش نداشته باشید. سعی کنید آرام باشید و آرامش خود را حفظ کنید.

پیامدهای روانی حاملگی پرخطر

حاملگی پرخطر برای یک مادر فشار روانی زیادی را در پی دارد و بسیار پر تنش خواهد بود. مادر طی یک حاملگی پرخطر مسائل عاطفی مختلفی مانند عصبانیت، غمگینی، ترس، گناه، اضطراب، شوک و نا امیدی را تجربه می‌کند. در واقع سبک زندگی اعمال شده توسط شرایط پرخطر یک مادر باردار، مانند تغییر در رژیم غذایی، خوابیدن و مختل شدن فعالیت‌های اجتماعی، تأثیر بسیار زیادی بر واکنش عاطفی او در بارداری خواهد داشت.

در این بخش به بیان چند نکتهٔ ساده و کاربردی برای کاهش تأثیر روانی بارداری خواهیم پرداخت.

• برای کاهش استرس و افزایش آرامش خود می‌توانید فعالیت‌هایی که به شما حس آرامش بیشتری می‌دهند را دنبال کنید. مانند انجام دادن یوگا، گوش دادن به موسیقی شاد، نقاشی کردن و مدیتیشن.
• وضعیت خود را بهتر بشناسید و سعی کنید در مورد شرایط و نحوهٔ مراقبت از خود اطلاعات بیشتری کسب کنید. توجه کنید که این اطلاعات از منابع معتبر باشند.
• اگر به دلیل شرایطی که دارید احساس فشار زیادی می‌کنید و نمی‌توانید امور روزانهٔ خود را انجام دهید، می‌توانید از خانواده یا دوستان خود کمک بخواهید.
• اگر بار روانی زیادی را به دوش می‌کشید و مسائل عاطفی بر زندگی شما تأثیر زیادی گذاشته است، می‌توانید با یک دوست یا یکی از اعضای خانواده یا یک مشاور مشورت کنید و احساسات خود را بیان کنید.

بررسی نهایی

اگر اکنون در یک بارداری پرخطر قرار دارید، فراموش نکنید که مراقبت از خود در این دوران مهم‌ترین کاری است که می‌توانید برای کاهش خطرات بارداری انجام دهید. سعی کنید در دوران بارداری از یک رژیم غذایی متعادل و مقوی استفاده کنید. برخی از مواد معدنی مانند کلسیم، آهن و اسید فولیک بیشتر از موارد دیگر برای بدن ضروری هستند. در دوران بارداری به مقدار بیشتری سبزیجات، میوه و گوشت بدون چربی نیاز خواهید داشت، بنابراین در مصرف این موارد کوتاهی نکنید.

مصرف الکل و مواد غذایی فرآوری شده را کاملاً کنار بگذارید؛ زیرا این نوع تغذیه شامل مقادیر زیادی از قند، کالری و چربی‌های ناسالم هستند. سعی کنید در دوران بارداری فعال بمانید تا انرژی بیشتری داشته باشید و خواب بهتری را تجربه کنید. فعال بودن به شما کمک می‌کند تا برای زایمان نیز آمادگی بیشتری داشته باشید. در این دوران ممکن است بعضی از روزها پر انرژی باشید. اما بعضی روزها خسته و احساس کمبود کنید.

به همین منظور می‌توانید با یک دوست یا اعضای خانواده به تفریح‌های هر چند کوچک بپردازید. هنگامی که حاملگی شما به عنوان حاملگی پرخطر شناخته می‌شود، انجام آزمایشات و معاینات پزشکی به طور منظم بسیار مهم و ضروری خواهد شد. بنابراین اگر در چنین شرایطی قرار دارید، ممکن است به شما توصیه شود که به صورت مکرر به پزشک مراجعه کرده و آزمایشات بیشتری انجام دهید.