رحم تک شاخ چیست؟ | تشخیص + علائم + بارداری

زمان مطالعه: 7 دقیقه

رحم تک شاخ یک ناهنجاری مادرزادی است که در آن فرد فقط یک لوله فالوپ و یک حفره رحمی با شکلی غیرطبیعی دارد. زنانی که به این عارضه دچار هستند، ممکن است نگران توانایی خود برای بارداری باشند. ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که آیا امکان داشتن بارداری موفق با رحم تک شاخ وجود دارد؟ آیا این مشکل درمان می‌شود؟ نحوه درمان آن چگونه است؟ در این مقاله از سی سیب این مشکل را بررسی می‌کنیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.

رحم تک شاخ چیست؟

رحم تک شاخ یک بیماری نادر است که باعث می‌شود فرد فقط نیمی از رحم داشته باشد. فردی که دارای این نوع رحم است یک لوله فالوپ سالم (به جای دو لوله) و یک حفره رحم کوچک‌تر دارد. این عارضه یک ناهنجاری مادرزادی در رحم است، یعنی شما با آن متولد شده‌اید.

یک فرد معمولی رحمی با دو لوله فالوپ متصل دارد. حفره توخالی رحم جایی است که نوزاد در آن رشد می‌کند. این بخش شبیه گلابی وارونه است. لوله‌های فالوپ همانند دو شاخ در بالا و در دو طرف رحم شما قرار دارند. یک رحم معمولی تقریباً شبیه یک گاو نر با دو شاخ است. لوله‌های فالوپ مسئول انتقال تخمک‌ها از تخمدان‌ها به رحم (در طول تخمک‌گذاری) هستند.

حدود 75 درصد از افرادی که دارای این نوع رحم هستند، یک شاخ ناقص دارند. شاخ ناقص چیزی است که از بافت رحمِ جذب شده، باقی مانده است. شاخ ناقص ممکن است به رحم تک شاخ متصل باشد یا از آن جدا باشد. علاوه بر این، ممکن است این شاخ پوشش/حفره آندومتری سالمی داشته باشد. همچنین ممکن است این پوشش را به صورت سالم نداشته باشد.

برخی از افرادی که دارای این نوع رحم هستند، ممکن است سقط جنین یا زایمان زودرس را تجربه کنند. هنگامی که رحم تک شاخ یک شاخ ناقص داشته باشد، فرد می‌تواند درد لگن را نیز تجربه کند. داشتن چنین رحمی نادر است. تقریباً 0.4 درصد از جمعیت دارای این نوع رحم هستند. از بین تمام ناهنجاری‌های رحمی، این یکی از نادرترین موارد است.

آیا رحم تک شاخ بر بارداری تاثیر می‌گذارد؟

بله، داشتن این نوع رحم می‌تواند بر بارداری تاثیر بگذارد. اگر رحم این چنینی دارید، همچنان می‌توانید بچه‌دار شوید، اما در معرض خطر بیشتری برای سقط جنین و زایمان زودرس قرار دارید. به همین دلیل، پزشک و ماما شما را با دقت بیشتری تحت نظر خواهد داشت. اغلب، فرد پس از مشکلات بارداری یا تکرار سقط متوجه می‌شود که دارای رحم تک شاخ است.

علائم رحم تک شاخ چیست؟

برخی از افراد اصلا متوجه نمی‌شوند که چنین رحمی دارند. برخی دیگر پس از باردار شدن یا در زمان اقدام برای ناباروری متوجه این عارضه می‌شوند. اگر شاخ ناقص به رحم شما متصل باشد، هیچ علامتی را در تمام طول عمر خود مشاهده نخواهید کرد. این امر به این دلیل است که خون می‌تواند از شاخ خارج شود و از طریق واژن شما جریان یابد. وقتی شاخ ناقص به رحم شما متصل نیست و حاوی آندومتر است، ممکن است علائمی وجود داشته باشد. این امر به این دلیل است که مایع قاعدگی جایی برای رفتن ندارد و به داخل شاخ برمی‌گردد.

علائم انسداد شاخ ناقص عبارت‌اند از:

• درد در دوران قاعدگی.
• درد مکرر لگن.
• هماتومتر (حفظ خون در رحم).

چه چیزی باعث ایجاد رحم تک شاخ می‌شود؟

رحم تک شاخ یک ناهنجاری مادرزادی است یعنی قبل از به دنیا آمدن ایجاد می‌شود. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که دو مجرای مولرین در طول رشد جنین با هم ترکیب نشوند. یک مجرای مولرین به رحم تک شاخ کوچک‌تر تبدیل می‌شود و مجرای مولرین دیگر توسط بدن جنین بازجذب می‌شود. در یک رحم معمولی، دو مجرا به هم می‌رسند و یک رحم ایجاد می‌کنند. پزشکان نمی‌دانند که چرا در برخی از افراد این مجاری به درستی به هم متصل نمی‌شود.

رحم تک شاخ چگونه بر پریود تأثیر می‌گذارد؟

اگر یک شاخ ناقص داشته باشید که به بقیه رحم شما متصل نیست، ممکن است قاعدگی دردناک را تجربه کنید زیرا خون نمی‌تواند از طریق آن و از واژن شما خارج شود. با این حال، اگر رحم شما چه شاخ ناقص متصل داشته باشد و چه نداشته باشد، ممکن است درد قاعدگی را احساس نکنید.

نحوه تشخیص رحم تک شاخ

برای تشخیص از معاینه لگن استفاده می‌شود. رحم تک شاخ معمولاً تنها زمانی تشخیص داده می‌شود که مشکلاتی مانند سقط‌های مکرر، مشکل در بارداری یا پریودهای دردناک را تجربه کنید. معمولاً در طول معاینات معمول زنان تشخیص داده نمی‌شود. پزشک از ابزارهای تصویربرداری مانند سونوگرافی، MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) یا هیستروسالپنگوگرام (HSG) برای تشخیص این نوع رحم استفاده می‌کند.

انواع رحم تک شاخ

این عارضه انواع مختلفی دارد که در ادامه آنان را بررسی می‌کنیم.

• بدون شاخ ناقص: این نوع رحم شاخ دومی ندارد و بقایای لوله فالوپ به آن متصل نیست. این نوع از رحم تک شاخ رایج‌ترین نوع است و معمولاً علائم دردناکی ایجاد نمی‌کند.
• با شاخ ناقص بدون حفره: در این نوع، شاخ دوم وجود دارد اما پوششی ندارد و بنابراین خونی در آن جمع نمی‌شود. به این نوع، شاخ بدون حفره آندومتر هم گفته می‌شود. این نوع هم معمولا علائم دردناکی را ایجاد نمی‌کند.
• دارای شاخ ناقص متصل: در این نوع، یک شاخ وجود دارد و شاخ حاوی آندومتر است و به بقیه رحم شما متصل است. این بدان معنی است که خون و مایعات می‌توانند از شاخ به سمت رحم و به سمت پایین برود و از واژن شما خارج شوند.
• شاخ ناقص غیر متصل: در این حالت یک شاخ وجود دارد که حاوی آندومتر است؛ اما به باقی رحم شما متصل نیست. در این حالت خون و مایع در داخل شاخ مسدود شده و نمی‌تواند از طریق رحم شما به پایین جریان پیدا کند. عوارض این نوع شامل درد لگن، احتباس خون در شاخ (هماتومتر) و ایجاد مشکل در بارداری می شود.

در افراد دارای رحم تک شاخ تقریباً:

• 35 درصد هیچ شاخ ناقصی نخواهند داشت.
• 33 درصد شاخ ناقص و بدون حفره خواهند داشت.
• 22 درصد شاخ ناقص غیر متصل خواهند داشت.
• 10 درصد دارای یک شاخ ناقص متصل هستند.

آیا می‌توان رحم تک شاخ را درمان کرد؟

درمان این عارضه به نوع رحم برمی‌گردد. همه چیز بستگی به این دارد که آیا رحم دارای شاخ ناقص است یا خیر. آیا این شاخ متصل است و آیا آندومتر دارد؟

اکثر پزشکان جراحی را توصیه نمی‌کنند مگر اینکه درد شدید داشته باشید یا توده‌ای در یک شاخ ناقص غیر متصل با حفره آندومتر ایجاد شود. این نوع شاخ ناقص عوارضی خواهد داشت، به خصوص اگر باردار شوید. این نوع رحم تک شاخ باعث ایجاد درد لگنی می‌شود زیرا خون قاعدگی در آن گیر می‌کند. اگر رحم شما شاخ ناقص ندارد یا بافت آندومتری در آن وجود ندارد، احتمالا نیاز به درمان نخواهید داشت.

هدف از جراحی هم برداشتن شاخ ناقص متصل و فعال است. این امر می‌تواند درد لگن و همچنین احتمال رشد حاملگی در داخل شاخ را از بین ببرد و این مسئله حتی می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. از جراحی نمی‌توان برای تغییر شکل و ظاهر رحم استفاده کرد. امکان جلوگیری از بروز این مشکل هم وجود ندارد.

تاثیر رحم تک شاخ بر سقط جنین

میزان سقط جنین در این افراد بیشتر است. با این حال، بسیاری از افرادی که دارای این نوع رحم هستند، بارداری سالمی خواهند داشت. میزان سقط جنین در افرادی که دارای این نوع رحم هستند، حدود 35 درصد است. همچنین این افراد بیشتر در معرض خطر زایمان زودرس و زایمان از طریق سزارین هستند.

عوارض بارداری رحم تک شاخ چیست؟

افرادی که با وجود این عارضه باردار می‌شوند، ممکن است عوارض زیر را تجربه کنند:

• سقط جنین.
• مرده زایی
• زایمان زودرس
• وضعیت نادرست جنین در رحم
• حاملگی خارج از رحم.
• خونریزی شدید واژن.
• مشکلات جفت مانند جفت سرراهی یا جدا شدن جفت.

بارداری در شاخ ناقص رحم بسیار خطرناک است. به دلیل کمبود فضا میزان خطر پارگی رحم در رحم با شاخ غیر متصل، بیشتر است.

افرادی که با این وضعیت باردار می‌شوند، باید بیشتر به پزشک مراجعه کنند و سونوگرافی‌های بیشتر انجام دهند.

آیا امکان بارداری دوقلو با رحم تک شاخ وجود دارد؟

در صورت داشتن چنینی رحمی امکان حمل دوقلو وجود دارد. با این حال خطر بسیار بالایی خواهد داشت، زیرا شکل و اندازه رحم برای دو نوزاد ایدئال نیست. از آنجایی که بسیاری از افراد دارای این نوع رحم با ناباروری دست و پنجه نرم می‌کنند، IVF (لقاح آزمایشگاهی) در بین آن‌ها رایج است. امکان بارداری چند قلو هم در لقاح آزمایشگاهی بالا است. پس باید بیشتر مراقب این قضیه باشند.

تاثیر رحم تک شاخ بر نوع زایمان

اگر چنین رحمی دارید، احتمال سزارین در شما بیشتر است. زیرااحتمالا کودک به دلیل کمبود فضا در رحم شما در وضعیت بریچ قرار دارد. اگر کودک شما در حالت بریچ باشد، به این معنی است که پاها یا بخش پایین بدن او در پایین رحم شما قرار دارد. همین امر به دنیا آوردن نوزاد به صورت طبیعی را سخت می‌کند و پزشکان حتی به افرادی که رحم سالم دارند، سزارین را توصیه می‌کنند.

ارتباط رحم تک شاخ با سایر مشکلات سلامتی

ارتباطی بین آژنزی کلیوی و رحم تک شاخ وجود دارد. آژنزی کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که شما در بدو تولد یک کلیه را از دست بدهید. ناهنجاری کلیه معمولاً در همان سمت شاخ ناقص دیده می‌شود. محققان کاملاً مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می‌افتد و چرا این دو مشکل به هم مرتبط هستند. داشتن چنین رحمی می تواند خطر ابتلا به آندومتریوز را در شما بیشتر کند، مخصوصاً زمانی که رحم شما شاخ ناقص مسدود داشته باشد.

سخن نهایی

در این مقاله از سی سیب به بررسی چیستی رحم تک شاخ پرداختیم و انواع آن را بررسی کردیم. متأسفانه نمی‌توان این مشکل را درمان کرد زیرا عارضه‌ای مادرزادی است و امکان ایجاد شاخه دیگر رحم در علم امروز وجود ندارد. در اکثر مواقع این عارضه نادر مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند و حتی شخص تا زمانی که با مشکلات باروری مواجه نشود، متوجه آن نخواهد شد. آیا شما هم دچار این عارضه هستید؟ لطفاً نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.