بسیاری از زنان ممکن است به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مبتلا باشند. وضعیتی که شامل عدم تعادل هورمونی و مشکلات متابولیسمی می‌شود. این مشکل می‌تواند تخمدان‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. برای همین ممکن است فکر کنید در صورت دچار شدن به این سندروم نابارور می‌شوید و بارداری برای شما سخت خواهد شد. در این مقاله به این سؤال پاسخ می‌دهیم که آیا سندروم تخمدان پلی کیستیک واقعاً موجب ناباروری می‌شود؟ آیا باردار شدن با این سندروم سخت خواهد بود؟ چه ارتباطی بین سندروم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری وجود دارد؟ اگر می‌خواهید پاسخ این سوالات را بدانید، با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
PCOS (سندرم تخمدان پلی کیستیک) یک مشکل شایع هورمونی است که می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد و بچه‌دار شدن را دشوارتر کند. این مشکل موجب عدم تعادل هورمونی می‌شود. در نتیجه، فرد پریودهای نامنظم خواهد داشت و در عین حال، ممکن است دچار افزایش وزن، آکنه و رشد موهای غیرطبیعی شود.
وقتی از تخمدان فرد مبتلا به این مشکل عکس‌برداری شود، به نظر می‌رسد که در این عضو از بدن او تخمک‌های زیادی وجود دارد؛ اما در واقع، نقاط سیاه رنگی که در سونوگرافی دیده می‌شود، کیست هستند. در حال حاضر علت دقیق PCOS مشخص نیست؛ اما عوامل زیادی می‌توانند روی ابتلای فرد به این عارضه تأثیر بگذارند. یکی از این عوامل، ژنتیک است. اگر مادر، خواهر و دیگر زنان فامیل شما دچار این مشکل شده‌اند، به احتمال زیاد شما هم آن را تجربه خواهید کرد.
زنانی که دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند، سطوح بالاتری از آندروژن یا هورمون‌های مردانه دارند. مقادیر زیاد هورمون‌های مردانه می‌تواند جلوی آزادسازی تخمک از تخمدان (در هر سیکل قاعدگی) را بگیرد و فرد را دچار عوارضی کند که پیشتر به آنان اشاره کردیم. زنان مبتلا به این عارضه سطوح بالاتری از انسولین را در بدن خود دارند. این هورمون نحوه تبدیل غذا به انرژی را کنترل می‌کند. در این افراد مقاومت به انسولین وجود دارد.
بین ۵ الی ۱۳ درصد زنانی که در سن باروری هستند، دچار این مشکل می‌شوند. البته نکته مهم این است که این بیماری را می‌توان کنترل کرد. نمی‌توان گفت درمان دقیقی برای آن وجود دارد اما راه‌های کنترلی می‌توانند به شما کمک کنند تا مشکل را مدیریت کنید و به هدف خود یعنی باردار شدن برسید.
سندروم تخمدان پلی کیستیک چگونه بر باروری تأثیر می‌گذارد؟
همان طور که اشاره کردیم افراد مبتلا به PCOS دارای عدم تعادل هورمونی هستند و همین امر موجب ناباروری می‌شود. عدم تعادل هورمونی نتایج زیر را خواهد داشت:
- سطوح بالای هورمون‌هایی به نام آندروژن
- تشکیل کیسه‌های کوچک، بدون درد و پر از مایع در تخمدان‌ها
- ضخیم شدن پوسته خارجی تخمدان‌ها
- سطوح بالای انسولین
تمامی این موارد می‌توانند در تخمک‌گذاری اختلال ایجاد کنند. برای همین هم پریود شما نامنظم می‌شود یا اصلاً پریودی نخواهید داشت. طبق نتایج مطالعات انجام شده حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد زنان مبتلا به این عارضه، ناباروری را هم تجربه خواهند کرد.
علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک
رویش موهای زائد روی صورت و دیگر بخش‌های بدن که در زنان معمول نیست
- نازک شدن موهای سر
- پوست چرب یا آکنه شدید
- لکه‌های پوستی روی گردن یا زیر بغل و کشاله ران
- افزایش وزن یا مشکل در کاهش وزن
آنچه که موجب ناباروری می‌شود، پریود نامنظم یا حتی نداشتن پریود است. این یعنی تخمک‌گذاری به درستی انجام نمی‌شود یا به طور کلی تخمکی آزاد نمی‌شود.
روش‌های درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری
پیشتر اشاره کردیم که برای این مشکل درمان قطعی وجود ندارد؛ اما می‌توان آن را مدیریت کرد و عوارضش را با کمک داروها برطرف کرد. البته ابتدا باید مشخص کنید که می‌خواهید باردار شوید یا خیر. چون برخی از روش‌ها به گونه‌ای هستند که جلوی بارداری شما را می‌گیرند. در واقع شما نابارور نمی‌شوید اما با استفاده از آن داروها بارداری شما متوقف می‌شود.
قرص‌های هورمونی ضدبارداری می‌تواند برای کسانی که نمی‌خواهند باردار شوند مفید باشد. البته روش‌هایی هم وجود دارد که به شما کمک کند بارور شوید. همین قرص‌ها می‌توانند به تنظیم چرخه قاعدگی و محافظت در برابر اندومتریوز کمک کنند.
البته اگر اضافه وزن یا کمبود وزن دارید، باید آن را درمان کنید زیرا وزن شما بر منظم شدن دوره قاعدگی اثر می‌گذارد. علاوه بر این، سطح گلوکز خون نیز کنترل می‌شود؛ بنابراین داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل و ورزش منظم جز ضروریات است.
در ادامه داروهایی را که برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری می‌توانید استفاده کنید، نام می‌بریم.
کلومیفن سیترات
کلومیفن سیترات یک محرک تخمک‌گذاری است و با مسدود کردن بازخورد استروژن به مغز عمل می‌کند. این دارو را باید در آغاز چرخه قاعدگی خود به مدت ۵ روز مصرف کنید. معمولاً هم درمان با این دارو با کمترین دوز آغاز می‌شود. در صورت نیاز پزشک آن را افزایش می‌دهد. این دارو در اکثر زنان موثر است و ناباروری را رفع می‌کند؛ اما حدود ۱۵ درصد از زنان ممکن است با حداکثر دوز مصرفی هم به نتیجه دلخواه نرسند.
لتروزول
لتروزول (Femara) یک نوع مهارکننده آروماتاز است. از این دارو برای درمان سرطان سینه و برای شروع سریع تخمک‌گذاری در افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری استفاده می‌شود. این دارو تولید استروژن را مسدود می‌کند و ترشح هورمون محرک فولیکول (FSH) را برای تحریک تخمک‌گذاری افزایش می‌دهد.
متفورمین
متفورمین برای درمان دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود و توانایی بدن برای استفاده موثر از انسولین را افزایش می‌دهد. از این دارو باید در کنار سایر داروها استفاده شود؛ زیرا نمی‌توان آن را جز روش‌های کنترلی دسته اول برای PCOS دانست.
گنادوتروپین ها
گنادوتروپین ها هورمون‌های تزریقی هستند که می‌توانند به تخمک‌گذاری کمک کنند.
جراحی
اگر داروها مشکل شما را حل نکردند، ممکن است پزشک انجام لاپاروسکوپی را توصیه کند. از آن جایی که PCOS می‌تواند پوسته بیرونی تخمدان‌ها را ضخیم کند و تخمک‌گذاری را مسدود کند، در این روش از دستگاهی برای مشاهده مستقیم این عضو استفاده می‌شود. سپس چند سوراخ روی سطح تخمدان ایجاد می‌شود. این روش می‌تواند تخمک‌گذاری را برای ۶ تا ۸ ماه بازیابی کند. این عمل سرپایی است و نتایج آن دائمی نیستند.
در کنار موارد گفته شده باید نکاتی را رعایت کنید تا سندروم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری شما درمان شود:
رژیم غذایی و ورزش
آن چه می‌خورید، تأثیر زیادی بر عملکرد تخمدان‌ها و سلامت کلی شما دارد. می‌توانید از رژیمی کم کالری و کم کربوهیدرات و در عین حال مغذی استفاده کنید. روزانه به مدت ده دقیقه هم که شده ورزش کنید یا یک برنامه دقیق برای ورزش خود داشته باشید؛ مثلا سه روز در هفته به مدت سی دقیقه ورزش کنید. شما باید BMI خود را تنظیم کنید. برای این کار می‌توانید از یک متخصص تغذیه کمک بگیرید.
طب سوزنی
نمی‌توان گفت این روش می‌تواند به تنهایی مشکل شما را حل کند اما به کارگیری آن در کنار سایر روش‌ها می‌تواند مفید باشد. اثرات طب سوزنی عبارت‌اند از:
- افزایش جریان خون به تخمدان‌ها
- کاهش حجم تخمدان و کیست تخمدان
- مدیریت هیپرگلیسمی
- کاهش سطح کورتیزول
- کمک به کاهش وزن
IVF یا لقاح آزمایشگاهی
در صورتی که هیچ کدام از روش‌های انجام شده برای درمان سندروم پلی کیستیک و ناباروری جواب نداد، می‌توانید از IVF استفاده کنید. در این حالت تخمدان شما با داروهای مخصوص تحریک می‌شود تا چند تخمک آزاد کند و تخمک‌های سالم در آزمایشگاه با اسپرم ترکیب شوند و سپس با دستگاه مخصوص در رحم شما قرار داده شوند.
میزان ناباروری مرتبط با سندروم تخمدان پلی کیستیک چقدر است؟
زنانی که مبتلا به این مشکل هستند معمولاً برای بارداری شدن مشکل خواهند داشت. درست است که تنها ۵ الی ۱۳ درصد زنان دچار این مشکل می‌شوند اما ۷۰ الی ۸۰ درصد آنان با ناباروری دست و پنجه نرم می‌کنند. البته برخی از زنان مبتلا به این مشکل تخمک‌گذاری می‌کنند اما برخی دیگر در این زمینه مشکل خواهند داشت.
نگران نباشید. اکثریت زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌توانند با درمان باروری بچه‌دار شوند. سوال اصلی این است که کدام روش درمانی روی شما تأثیر مثبت می‌گذارد. پزشک شما را در این زمینه راهنمایی خواهد کرد. شانس بارداری شدن شما در صورتی بالاتر خواهد بود که زیر ۳۵ سال سن داشته باشید.
سخن نهایی
در این مقاله به رابطه بین سندروم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری پرداختیم و آن را از جنبه‌های مختلف بررسی کردیم. درست است که این عارضه با ناباروری ارتباط دارد اما دلیل نمی‌شود که شما ناامید شوید و فکر کنید که قرار است ناباروری بمانید؛ زیرا روش‌های مختلفی برای کنترل این مشکل وجود دارد و اکثر زنانی که دچار این عارضه هستند، بچه‌دار می‌شوند. بنابراین آرامش خود را حفظ کنید زیرا مضطرب شدن و استرس هم می‌تواند روی فرایند تخمک‌گذاری اثر منفی بگذارد. آیا شما هم به این مشکل دچار شده‌اید؟ لطفاً نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
