نفخ شکم نوزاد، امری طبیعی است (به ویژه در مرحلۀ نوزادی که دستگاه گوارش نوزاد هنوز در حال بلوغ است). با این حال، گاهی اوقات، غرغر کردن و گریه‌های کودک شما ممکن است شما را نگران کند و برایتان سوال پیش بیاید که چگونه می‌توانید به نوزاد خود برای رفع نفخ کمک کنید. در این مطلب از مجموعۀ سی سیب، نحوۀ تشخیص نفخ شکم نوزاد، نحوۀ تسکین نفخ در نوزادان، غذاهایی که باعث ایجاد نفخ در نوزادان شیرخوار می‌شوند و همچنین تشخیص زمانی که احتیاج است برای رفع نفخ کودک خود به پزشک متخصص مراجعه کنید را بررسی می‌کنیم.
فهرست عناوین مطلب
نفخ شکم نوزاد
مشکلات مربوط به نفخ شکم نوزاد معمولاً بلافاصله بعد از تولد یا زمانی که نوزادان فقط چند هفته دارند شروع می‌شود. نوزادان معمولاً دچار نفخ شکم هستند. زیرا سیستم گوارشی نابالغی دارند و هوا را در حین تغذیه می‌بلعند.
خوشبختانه، در بیشتر نوزادان، در سن ۴ الی ۶ ماهگی این مشکل به اندازۀ قابل توجهی برطرف می‌شود. البته در برخی از نوزادان، نفخ شکم نوزاد می‌تواند زمان بیشتری طول بکشد و تنها به تجمع هوا در دستگاه گوارشی محدود نشود و عوارض روده‌ای نیز به همراه داشته باشد. اگر نوزاد شما با چنین مواردی رو به رو شد، باید به یک پزشک متخصص مراجعه کرده و درمان نوزاد خود را پیگیری کنید.
تمام انسان‌ها، در طول زندگی خود، باد معده تولید کرده و دفع می‌کنند. در ادامه نحوه تشکیل بادمعده و نفخ شکم را بررسی می‌کنیم. هنگامی که غذا از طریق دستگاه گوارش حرکت می‌کند، رودۀ کوچک،مواد قابل استفاده را جذب می‌کند. باکتری‌های رودۀ بزرگ، باقیمانده‌های غذا را تجزیه کرده و هیدروژن و دی‌اکسید کربن آزاد می‌کنند. در طی این فرآیند، حباب‌های گاز (باد معده) تولید می‌شود.
اروغ زدن باعث می‌شود که مقداری از گاز تولید شده، از اوایل معده خارج شود. باقی ماندۀ گاز ایجاد شده، به سمت راست روده حرکت می‌کند. در این بخش (راست روده) عمدتاً از طریق حرکات روده، باد معده خارج می‌شود.
اما وقتی گاز معده، به راحتی در دستگاه گوارش عبور نمی‌کند، در دستگاه گوارش جمع شده و باعث نفخ و ناراحتی شخص می‌شود. تمامی انسان‌ها (به ویژه نوزادان) ممکن است که با این مشکل مواجه شوند. نوزادانی که با شیشۀ شیر تغذیه می‌شوند، بیشتر دچار نفخ می‌شوند.
بیشتر بخوانید
چه چیزی باعث ایجاد نفخ در نوزادان می‌شود؟
با شروع اولین تغذیۀ نوزاد از شیر مادر، نحوۀ دریافت مواد مغذی توسط نوزاد، از جفت (این عضو، در هنگام بارداری مادر، مواد مغذی و اکسیژن را به وسیلۀ بند ناف به جنین رسانده و مواد زائد را از جنین گرفته و دفع می‌کند) به نوشیدن و هضم شیر مادر یا شیر خشک، تغییر پیدا می‌کند. این فرآیند برای سیستم گوارشی کوچک نوزاد که هنوز در حال رشد است، یک تغییر بزرگ به شمار می‌آید.
این تغییر در نحوۀ دریافت مواد مغذی توسط نوزاد، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که باعث ایجاد نفخ شکم در نوزاد می‌شود. به طور کلی، مدتی طول می‌کشد تا دستگاه گوارش کودک شما به طور کامل توسعه یافته و یک میکروبیوم (ترکیبی از ارگانیسم‌های کوچک در بدن، از جمله باکتری‌های سالم روده) بسازد. هنگامی که سیستم گوارشی نابالغ نوزاد، با بلعیدن بیش از حد هوا به چالش کشیده می‌شود، احتمال بروز نفخ شکم در نوزاد نیز افزایش پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید
علائم نفخ شکم نوزاد
به طور کلی، ممکن است از طریق شنیدن صدا و به مشام رسیدن بوی نامطلوب از سمت نوزاد خود، متوجه نفخ شکم نوزاد شوید. اما علاوه بر این دو مورد، علائم و نشانه‌های احتمالی دیگری نیز وجود دارند، که نشان دهندۀ ایجاد نفخ در شکم نوزاد شما هستند. در این مطلب از مجموعۀ سی سیب، برخی دیگر از علائم و نشانه‌های بروز نفخ در شکم نوزاد را نام برده و بررسی می‌کنیم. برخی از علائم و نشانه‌های بروز نفخ در شکم نوزاد عبارتند از:
تف کردن
این مورد که نوزادان بعد از خوردن شیر، آب دهانشان را بیرون بیاورند، امری بسیار رایج است. این امر معمولاً به دلیل بلع بیش از حد هوا در هنگام خوردن شیر ایجاد می‌شود. همان طور که گفته شد، ورود بیش از حد هوا به دستگاه گوارش نوزاد، باعث ایجاد نفخ در شکم نوزاد می‌شود. با این حال، تف کردن نوزاد خوب است. زیرا هوا را قبل از حرکت به سمت معده و دستگاه گوارش، از دهان نوزاد خارج می‌کند.
گریه نوزاد
باد معده برای نوزادان نیز به همان اندازه که برای بزرگسالان ناراحت کننده است، آزار دهنده می‌باشد. این ناراحتی ممکن است باعث شود که نوزاد شما گریه کند یا بی‌قرار شود.
کشیدن پاها به سمت بالا
اگر کودک شما پاهای خود را به سمت بالا و به سمت شکم حرکت می‌دهد، می‌تواند نشانه‌ای از درد شکم ناشی از نفخ باشد. نوزاد شما سعی می‌کند با این حرکت، ناراحتی خود را از بین ببرد.
کاهش اشتها
یکی دیگر از علائم رایج بروز نفخ شکم در نوزاد، کاهش اشتها است. نوزاد مبتلا به نفخ شکم ممکن است از گرفتگی یا نفخ و به دنبال آن از اسهال رنج ببرد. این مشکلات می‌توانند بر اشتهای نوزاد نیز تأثیر بگذارند.
بیشتر بدانید
چرا کودک من مرتب به نفخ شکم دچار می‌شود؟
دلیلی برای خجالت کشیدن از این سوال وجود ندارد. شما تنها والدینی نیستید که این مشکل را دارند. باد معدۀ بیش از حد نوزاد می‌تواند ناشی از چندین عامل مختلف باشد. در این بخش، برخی از مواردی که باعث می‌شوند یک نوزاد باد معدۀ بیش از حدی داشته باشد را بررسی می‌کنیم.
۱.حساسیت های غذایی یا آلرژی
ممکن است نوزاد تازه متولد شدۀ شما، حساسیت‌های غذایی داشته باشد که باعث ایجاد باد معده در دستگاه گوارش نوزاد شود. این امر کاملا طبیعی بوده و جای نگرانی ندارد. نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند، بیشتر مستعد این حساسیت‌ها است. دلیل این اتفاق معمولاً مربوط به رژیم غذایی مادر است. آلرژی‌های غذایی ممکن است باعث مشکلات دیگری مانند کهیر یا خس خس هم بشوند. بنابراین شما باید در اسرع وقت، در مورد رژیم غذایی خود (اگر خود شما به فرزندتان شیر می‌دهید و از شیر خشک استفاده نمی‌کنید) و همچنین برای تشخیص آلرژی‌های نوزاد خود، با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
۲.عدم تحمل لاکتوز
اکثر متخصصان، استفاده از شیر خشک تولید شده با شیر گاو (به دلیل ارزش غذایی بالایی که نسبت به سایر شیر خشک‌های تولید شده دارد) را به والدین نوزاد توصیه می‌کنند. اما اگر کودک شما به لاکتوز حساسیت ندارد و از این نوع شیر خشک برای نوزاد خود استفاده می‌کنید، لازم است بدانید ممکن است در نوزاد خود، نسبت به نوزادی که از شیر مادر یا سایر شیر خشک‌ها استفاده می‌کند، متوجه باد معده، شل شدن مدفوع، حالت تهوع و استفراغ بیشتری شوید.
عدم تحمل لاکتوز به این معنا است که در بدن شما، آنزیم هضم کنندۀ لاکتوز (که لاکتاز نام دارد)، به مقدار کافی یا به طور کلی وجود ندارد. لاکتوز همان قند موجود در شیر و فرآورده‌های شیری است. مشکل عدم تحمل لاکتوز ممکن از از بعد تولد شخص با او همراه باشد. بنابراین باید متوجه شوید که آیا فرزند شما با این مشکل مواجه هست یا خیر.
۳.پرخوری به دلیل وجود بیش از حد شیر مادر یا پر شدن سینه
اگر در حال شیردهی هستید و دچار گرفتگی سینه یا افزایش بیش از حد شیر در سینۀ خود شده‌اید، امکان بروز نفخ شکم در نوزاد شما بیشتر می‌شود. نوزاد شما ممکن است به طور غریزی، شیر را به سرعت ببلعد. این کار باعث می‌شود که هوای بیشتری وارد شکم نوزاد شود. در ادامه و با گذشت زمان، این هوا اضافی وارد شده به شکم نوزاد می‌تواند حباب‌های گازی (باد معده) ایجاد کند و باعث بروز نفخ شکم در نوزاد شود.
مطالعه بیشتر
چگونه نفخ شکم نوزاد را تسکین دهیم؟
راهبردها و درمان‌های خانگی مؤثر زیادی برای کمک به نوزاد مبتلا به نفخ شکم وجود دارد. شما باید برای درمان نوزاد خود، حباب‌های گازی (باد معده) که در شکم و دستگاه گوارش نوزاد ایجاد شده‌اند را از بین ببرید. در این بخش، برخی از راهکارهای موثر خانگی برای از بین بردن نفخ شکم نوزاد را بررسی می‌کنیم.
نوزاد در حین و بعد از شیر دادن آروغ بزند
از آنجایی که حباب‌های گاز معمولاً از هوایی که در حین تغذیۀ نوزاد به داخل شکم نوزاد می‌رود تشکیل می‌شوند، کمک به آروغ زدن نوزاد، راه حل اول شماست. آروغ زدن، هوایی که می‌تواند در شکم نوزاد شما به باد معده تبدیل شود را آزاد می‌کند. اگرچه آروغ زدن نوزاد پس از شیر دادن یک روش معمول است، اما اگر نوزاد شما از گاز معده رنج می‌برد، می‌توانید در حین شیر دادن نیز آروغ زدن را امتحان کنید.
آروغ زدن می‌تواند به نوزاد شما کمک کند تا مقداری از تجمع هوا کم در شکم خود را کم کند. در تمامی دفعات شیر دهی (به خصوص در هنگام شیر دادن به نوزاد در قبل از خواب) آروغ زدن نوزاد را فراموش نکنید. زیرا این کار باعث می‌شود نوزاد شما خواب راحتی داشته باشد و همچنین احتمال بروز نفخ در شکم نوزاد نیز کاهش می‌یابد.
آهسته غذا خوردن نوزاد خود را تشویق کنید
اگر کودک شما خیلی سریع غذا می‌خورد هوای بیشتری را نیز در هنگام غذا خوردن می‌بلعد و نتیجه حباب‌های گاز بیشتری در شکم نوزاد ایجاد می‌شود. شما می‌توانید با استفاده از یک شیشه شیر، با اندازۀ مجرای استاندارد، غذا خوردن نوزاد خود را تصحیح کنید. اگر خود شما به نوزاد شیر می‌دهید و با افزایش بیش از حد شیر در سینۀ خود مواجه هستید، باید با یک پزشک متخصص مشورت کنید .
از شیشه شیر مناسب استفاده کنید
سینۀ مادر معمولاٌ به اندازۀ استاندارد شیر تراوش می‌کند (مگر در مواقع استثنا که در بالا ذکر شد). اما شیشه شیر‌های نوزاد، انواع گوناگونی دارند. برای پیشگیری از نفخ شکم نوزاد، پیشنهاد می‌شود از شیشه شیرهایی با جریان آهسته، دارای تهویه، زاویه‌دار یا جمع شونده استفاده کنید. متخصصان، این نوع بطری‌ها را طراحی کرده‌اند تا میزان هوایی که کودک شما در هنگام غذا خوردن می‌بلعد، محدود و کنترل شده باشد.
حساسیت‌های غذایی نوزاد خود را شناسایی کنید
اگر کودک شما بعد از تغذیه با شیر مادر ناراحت به نظر می‌رسد، ممکن است نسبت به غذاهایی که می‌خورید حساسیت داشته باشد. شما می‌توانید سعی کنید این غذاها را شناسایی کرده و حداقل به مدت یک هفته آنها را از رژیم غذایی خود حذف کنید تا ببینید آیا حذف این غذاها به رفع نفخ شکم نوزاد شما کمک می‌کند یا خیر. برخی از غذاهای رایجی که ممکن است باعث ایجاد نفخ شکم در نوزادانی شوند که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، شامل غذاهای حاوی کافئین، لبنیات، پیاز، کلم و غذاهای تند هستند.
مطالب بیشتر
تغییر شیرخشک
بهترین شیر خشک برای هر نوزاد، به عوامل فردی زیادی بستگی دارد. همان طور که گفته شد، اکثر متخصصان، شیر خشک‌هایی که با شیر گاو تولید می‌شوند را توصیه می‌کنند. اما همانطور که در بالا ذکر شد، کودک شما ممکن است به شیر خشک در نظر گرفته شده (شیر خشک تولید شده با شیر گاو)، حساسیت داشته یا مشکل عدم تحمل لاکتوز داشته باشد.
در این صورت، استفاده از یک شیر خشک حاوی سویا غنی شده با آهن، یا یک شیر خشک ضد حساسیت، ممکن است انتخاب بهتری برای فرزند شما باشد. اگر به فکر تعویض شیر خشک نوزاد خود هستید، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا از عدم حساسیت احتمالی نوزاد خود نسبت به شیر خشک جدید، تا حد زیادی اطمینان حاصل کنید.
نوزاد خود را در موقعیت دفع باد معده قرار دهید
چند پوزیشن مختلف وجود دارند که می‌توانند از معده و دستگاه گوارش محفاظت کرده و احتمال نفخ شکم نوزاد را کاهش دهند. در ادامه، برخی از این پوزیشن‌ها را به شما معرفی می‌کنیم.
غلتاندن به سمت چپ
در حالتی که نوزاد را در آغوش خود گرفته‌اید، به آرامی او را به سمت چپ بغلتانید. شما می‌توانید پشت نوزادتان را مالش دهید تا آرام شود.
غلتاندن به پشت
کودک خود را در حالی که پاهایش را حرکت می‌دهد، به پشت قرار دهید (به شکلی که انگار در حال دوچرخه سواری است). همچنین بهترین حالت خوابیدن برای نوزاد مبتلا به نفخ شکم (و همچنین بهترین و ایمن‌ترین حالت خواب برای همۀ نوزادان تا اولین سالگرد تولدشان)، خوابیدن به پشت است.
غلتاندن بر روی شکم
خواباندن نوزاد بر روی شکم فواید، زیادی دارد. از جملۀ این فواید می‌توان به این مورد اشاره کرد که خواباندن نوزاد بر روی شکم، ممکن است به هضم غذا کمک کند. شما می‌توانید با کمی فشار آوردن بر روی شکم نوزاد، به شکستن حباب‌های گاز ایجاد شده در شکم نوزاد کمک کنید.
بیشتر بخوانید
قطرۀ ضد نفخ شکم نوزاد را امتحان کنید
برخی از والدین در جستجوی چگونگی کمک به نوزاد خود، استفاده از قطره‌های ضد نفخ شکم نوزاد را امتحان می‌کنند. داروی‌های ضد نفخ موجود برای نوزادان، همیشه جواب نمی‌دهد. اما اگر داروهای دیگر نتوانستند مشکل نوزاد شما را تسکین دهند، داروهای ضد نفخ نوزاد، ارزش امتحان کردن را خواهند داشت. برای تولید قطره‌های ضد نفخ شکم نوزاد، معمولاً از سیمتیکون استفاده می‌شود.
سیمتیکون برای دفع نفخ و درد ناشی از نفخ شکم، موثر است. به طور کلی تصور می‌شود که این دارو (سیمتیکون) برای نوزادان بی خطر است. اما شما باید قبل از مصرف این دارو برای نوزاد خود، از بی خطر بودن این دارو برای نوزاد خود، اطمینان حاصل کنید.
شما باید قبل از مصرف داروهای ضد نفخ برای نوزاد خود، برچسب‌ها و دستورالعمل‌های موجود در پاکت رو بر روی بدنه دارو را بخوانید تا متوجه شوید که باید چه مقدار از دارو را به نوزاد خود بدهید. همیشه قبل از دادن هر گونه دارو به نوزاد (حتی داروهای پرمصرف و بدون نسخه)، باید با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
چه زمانی باید با پزشک خود تماس بگیرید؟
این ایده که همیشه در مورد آنچه در مورد نوزاد شما در حال وقوع است با پزشک خود مشورت کنید، ایدۀ بسیار مهم و خوبی به شما می‌رود. اگر کودک شما با مشکلی مواجه شد (حتی اگر فکر کردید که مشکل نوزاد شما جدی به نظر نمی‌رسد)، باز هم بهتر است که با یک پزشک متخصص در مورد مشکل نوزاد خود مشورت کنید. به طور کلی چند نشانۀ واضح وجود دارد که باید در صورت مشاهدۀ آنها هر چه سریع‌تر به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. اگر متوجه هر یک از موارد زیر شدید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
- کودک شما وزن اضافه نمی‌کند
- کودک شما اغلب نمی‌خواهد غذا بخورد یا به سختی غذا می‌خورد
- به نظر می‌رسد کودک شما یبوست دارد یا با اجابت مزاج مشکل دارد
- کودک شما یک واکنش آلرژیک دارد
نتیجه گیری
در این مطلب از مجموعۀ سی سیب به این نتیجه رسیدیم که بروز نفخ شکم در نوزاد، امری طبیعی است. اما ممکن است شما بخواهید بدانید که چگونه می‌توانید به نوزادتان در مورد دفع نفخ شکم او کمک کنید. همان طور که گفته شد، به احتمال زیاد، مشکل نفخ شکم نوزاد شما موقتی است. زیرا نوزاد شما یک سیستم گوارشی قوی دارد که با گذشت زمان، به رژیم غذایی جدید (استفاده از شیر مادر یا شیر خشک) عادت می‌کند.
از اطلاعات گفته شده برای درک چگونگی کمک به دفع نفخ شکم نوزاد خود استفاده کنید. اگر دیدید که میزان باد معدۀ فرزند شما زیاد است یا باعث ایجاد درد در نوزاد شما می‌شود، هر چه سریع‌تر به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. نوزاد شما ممکن است از آلرژی غذایی رنج ببرد یا به نوع دیگری از شیر خشک نیاز داشته باشد. شما با مراجعه به یک پزشک متخصص می‌توانید این مشکلات را شناسایی کرده و به راحتی برطرف کنید.
بارداری
زایمان