۰ تا ۱۰۰ ورم پا در بارداری

از مشکلات رایج بارداری ورم پا است. این مشکل اغلب در اواخر بارداری رخ می‌دهد. با این حال می‌تواند موجب ناراحتی‌های زیادی شود. ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که علت بروز این مشکل چیست؟ چه زمانی این مشکل رخ می‌دهد و در چه صورتی رخ دادن آن طبیعی است؟ آیا پس از زایمان برطرف می‌شود؟ در این مقاله از سی سیب به این سوالات پاسخ می‌دهیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.

چه چیزی موجب متورم شدن پا در بارداری می‌شود؟

معمولا در اواخر بارداری پاها ورم می‌کنند و در تمام دوران بارداری این مشکل را تجربه نخواهید کرد. در دوران بارداری، ورم پا زمانی اتفاق می‌افتد که مایعات بدن برای تغذیه شما و کودکتان افزایش می‌یابد و در بافت‌های شما تجمع می‌یابد. در نتیجه افزایش جریان خون و فشار رحم در حال رشد شما بر سیاهرگ‌های لگن و ورید اجوف شما (ورید بزرگ سمت راست) این اتفاق می‌افتد. در ادامه به دلایل بروز این مشکل می‌پردازیم.

سه ماهه اول بارداری

افزایش سریع سطح هورمون پروژسترون هضم شما را کند می‌کند. این امر می‌تواند مدت‌ها قبل از ایجاد برآمدگی قابل‌توجه نوزاد، باعث نفخ شکم شود. در این زمان ممکن است متوجه پف کردن دست‌ها، پاها یا صورت خود شوید. البته میزان این ورم بسیار کم است. اگر در همان اوایل بارداری متوجه تورم زیاد شدید، به خصوص اگر با علائم دیگری مانند سرگیجه، سردرد یا خونریزی همراه باشد، بهتر است با پزشک یا متخصص زایمان خود تماس بگیرید.

سه ماهه دوم

سه ماهه دوم بارداری با هفته ۱۴ بارداری شروع می‌شود، تقریباً با شروع ماه چهارم. دیدن ورم پاها در حدود ماه ۵ بارداری غیرعادی نیست، به خصوص اگر زیاد روی پاهای خود هستید یا هوا گرم است. این تورم به دلیل افزایش حجم خون و مایعات در بدن شما است. حجم خون شما در طول دوران بارداری حدود ۵۰ درصد افزایش می‌یابد و این تغییر با احتباس مایعات هورمونی زیادی همراه است.

تمام این مایع اضافی به نرم شدن بدن و آماده‌سازی آن برای زایمان کمک می‌کند و این دقیقا همان چیزی است که شما می‌خواهید، یعنی زایمان راحت! مایع اضافی به سرعت در روزها و هفته‌های پس از تولد کودک شما کاهش می‌یابد.

سه ماهه سوم

با شروع هفته ۲۸ بارداری، سه ماهه سوم شایع‌ترین زمان برای تجربه ورم پا است. هر چه به هفته چهلم نزدیک‌تر شوید، ورم بیشتری را تجربه خواهید کرد. بدن شما به تولید خون و مایعات خود ادامه می‌دهد که این امر می‌تواند تورم را تشدید کند. رحم شما نیز با رشد کودک بسیار سنگین‌تر می‌شود که می‌تواند جریان خون را از پاها به سمت قلب کُند بکند. نگران نباشید، این مسئله خطرناک نیست، فقط ناراحت‌کننده است!

عوامل دیگری که می‌توانند در ایجاد ورم پا نقش داشته باشند عبارت‌اند از:

• آب و هوای گرم
• عدم تعادل رژیم غذایی
• مصرف کافئین
• ننوشیدن آب کافی
• برای مدت طولانی روی پاهای خود باشید

روش‌های درمان ورم پا در بارداری

هر چند در اکثر مواقع ورم پا در بارداری کاملا طبیعی است اما شما می‌توانید با استفاده از روش‌هایی ساده از میزان ورم بکاهید. در ادامه به این روش‌های درمانی اشاره می‌کنیم.

استفاده از برگ کلم

آیا می‌دانستید که برگ کلم می‌تواند مایعات بیش از حد پا را جذب کند؟ مقداری برگ کلم تازه را روی نواحی متورم قرار دهید و آن‌ها را با یک پارچه نخی بپوشانید. در کوتاه‌ترین زمان شاهد کاهش تورم خواهید بود!

دانه گشنیز بخورید

دانه‌های گشنیز (۲ تا ۳ قاشق غذاخوری) را در یک لیوان آب خیس کنید. این آب را بجوشانید و دانه‌ها را آبکش کنید و روزی یک بار بنوشید (بهتر است صبح با معده خالی مصرف شود).

مصرف پتاسیم به مقدار زیاد

پتاسیم ماده معدنی مهمی است که به حفظ نسبت نمک و آب در بدن شما کمک می‌کند. در اینجا برخی از میوه‌ها، سبزیجات و گیاهانی که حاوی مقدار زیادی پتاسیم هستند آورده شده است:

• آووکادو
• انجیر
• کاهو
• موز
• پاپایا
• جعفری
• ریواس
• کنگر فرنگی
• کیوی
• پیازچه
• شاهی
• کرفس
• آب آلو
• اسفناج
• گوجه فرنگی خشک شده
• کلم
• شوید

کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن

اضافه وزن می‌تواند باعث کاهش گردش خون شود و منجر به تورم اندام تحتانی شود. همچنین می‌تواند منجر به فشار اضافی روی پاها شود و در هنگام راه رفتن باعث درد شود. این امر می‌تواند منجر به بی‌تحرکی بیشتر شود. همین مسئله هم می‌تواند باعث تجمع مایع در پاها شود. کاهش وزن می‌تواند به کاهش فشار روی پاها کمک کند و احتمالاً ورم پا را نیز کاهش دهد. با پزشک خود در مورد این که آیا نیاز به کاهش وزن دارید یا خیر و روش‌های سالم برای انجام این کار مشورت کنید.

آب بیشتری بنوشید

شاید د ر ابتدا کمی عجیب به نظر برسد که برای دفع مایعات جمع شدن در بدن، باید آب بیشتری بنوشید اما باید بدانید که وقتی بدن شما فکر کند که کم آب شده است، آب بیشتری را در خود جمع می‌کند؛ بنابراین سعی کنید هر روز حداقل ۱۰ لیوان آب بنوشید تا کلیه‌هایتان مواد بد را دفع کنند و بدنتان هیدراته شود. اگر نمی‌توانید این میزان آب را بنوشید، می‌توانید آب را طعم‌دار کنید؛ مثلا به آن خیار، لیمو، نعناع و انواع توت اضافه کنید.

پوشیدن جوراب طبی و مخصوص

جوراب‌های مخصوصی برای درمان تورم پا وجود دارد. می‌توانید آن‌ها را تهیه کنید. از پوشیدن جوراب‌های کش‌دار خودداری کنید. مخصوصا جوراب‌هایی که بالای آن‌ها کش‌ دارد. جوراب‌های مخصوص از ایجاد واریس هم جلوگیری می‌کنند.

خوابیدن به پهلو

به پهلو بخوابید. این کار فشار روی ورید بزرگی که خون را از نیمه پایینی بدن شما به قلب باز می‌گرداند (ورید اجوف تحتانی) کاهش می‌دهد.

۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید

می‌توانید ورزش‌های ملایم‌تر را انتخاب کنید؛ مثلا یوگا کار کنید یا به شنا بروید. این ورزش‌ها برای حفظ گردش خون و مایعات در سراسر بدن عالی هستند. مطمئن شوید که هر ورزشی که انتخاب می‌کنید مورد تایید پزشک باشد و خیلی سخت نباشد.

مصرف مکمل‌های منیزیم

تجمع مایعات در بدن می‌تواند به دلیل کمبود منیزیم باشد. خوردن غذاهای سرشار از منیزیم می‌تواند کمک‌کننده باشد. در ادامه به برخی از منابع غنی منیزیم اشاره می‌کنیم:

• بادام‌ها
• توفو
• بادام هندی
• اسفناج
• شکلات تلخ
• کلم بروکلی
• آووکادو

مصرف روزانه ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم منیزیم ممکن است به کاهش تورم کمک کند؛ اما قبل از مصرف هر نوع مکملی، از پزشک خود سوال کنید. مکمل‌های منیزیم برای همه مناسب نیستند، به خصوص اگر بیماری کلیوی یا قلبی دارید.

مصرف کافئین را کم کنید

بهتر است برای درمان این مشکل، از میزان کافئین خود کم کنید یا به طور کلی آن را حذف کنید. می‌توانید به جای چای و قهوه از دمنوش‌های مختلف استفاده کنید. کافئین یک ادرارآور است، به این معنی که تعداد دفعات استفاده از دستشویی را افزایش می‌دهد. هنگامی که باردار هستید، این امر به راحتی می‌تواند منجر به کم آبی و احتباس مایعات شود. به جای آن از چای بابونه و نعناع استفاده کنید. هم چای بابونه و هم چای نعناع دارای بسیاری از مواد معدنی مفید از جمله پتاسیم هستند.

خیس کردن پا در حمام نمک اپسوم

نمک اپسوم (سولفات منیزیم) نه تنها ممکن است به درد عضلانی کمک کند بلکه ممکن است تورم و التهاب را کاهش دهد. برخی معتقد هستند که نمک اپسوم سموم را بیرون می‌کشد و آرامش را افزایش می‌دهد. وقتی می‌خواهید نم اپسوم تهیه کنید، حتما مطمئن شوید که استانداردهای لازم را دارند. حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه پاهای خود را در ظرفی قرار دهید که در آن نمک اپسوم را حل کرده‌اید. اگر می‌خواهید حمام کامل داشته باشید، یک فنجان کامل نمک اپسوم را به وان حمام خود اضافه کنید. فقط مطمئن شوید که آب حمام شما خیلی داغ نباشد. بهتر است در کنار آن از اسانس‌های آرامبخش مثل رز ماری و نعناع استفاده کنید.

پاهای خود را ترجیحاً بالای قلب خود قرار دهید

هنگام خواب پاهای خود را روی کوسن یا بالش قرار دهید. در طول روز هم چند بار این کار را انجام دهید. دراز بکشید و پاهای خود را در ارتفاعی قرار دهید که بالاتر از قلب شما باشد. حدود ۲۰ دقیقه این گونه استراحت کنید. سعی کنید از ایستادن طولانی‌مدت خودداری کنید و تا جایی که می‌توانید برای مدت طولانی سرپا نایستید.

پوشیدن لباس راحت و گشاد

پوشیدن لباس‌های تنگ، به خصوص در اطراف مچ دست، کمر و مچ پا، می‌تواند ورم را بدتر کند. اساساً از گردش خون این گونه کاهش می‌یابد. سعی کنید لباس‌های گشاد و راحت بپوشید یا حداقل از کش‌های تنگ اجتناب کنید.

بدن خود را خنک نگه‌دارید

اگر در ماه‌های تابستان و فصول گرم باردار هستید، بیشتر در خانه بمانید و از ورزش‌های شدید اجتناب کنید. سعی کنید در فضای خنک بمانید. لباس‌های خنک بپوشید و کمپرس سرد روی پاهای خود قرار دهید. همچنین بهتر است از پنکه یا کولر استفاده کنید. البته نه در حدی که سردی کنید. صرفا در اندازه‌ای که دمای بدن شما بالا نرود.

کفش راحت بپوشید

حتما در دوران بارداری از کفش‌های طبی و راحت استفاده کنید. پوشیدن کفش راحت برای کاهش تورم و جلوگیری از مشکلات لگن و کمر ناشی از جا به جایی مرکز ثقل بدن و افزایش وزن بسیار مهم است. علاوه بر تورم، رباط‌های بدن شما (از جمله پاهای شما) در دوران بارداری کشیده می‌شوند، بنابراین ممکن است اندازه پاهای شما تغییر کند. پاهای برخی از افراد به اندازه قبل از بارداری خود باز می‌گردد، اما بسیاری از افراد متوجه می‌شوند که پاهای آن‌ها برای همیشه نیم‌اندازه یا بیشتر بزرگ‌تر شده است.

شنا کردن

هیچ مطالعه‌ای وجود ندارد که ثابت کند فشار آب تورم در دوران بارداری را کاهش می‌دهد، اما بسیاری از افراد وقتی مدتی را در استخر می‌گذرانند، ورم بدن آن‌ها تسکین می‌یابد. سعی کنید در استخر بایستید و عمق آب تقریبا تا گردن شما باشد.

مصرف چای قاصدک و گزینه

سعی کنید هر روز یک تا دو فنجان چای دم کرده قاصدک و گزنه بنوشید تا به بهبود گردش خون و تعادل الکترولیت‌ها در بدن شما کمک شود.

ماساژ

با ماساژ دادن پا موجب گردش مایعاتی می‌شوید که در پا جمع می‌شوند. می‌توانید در حین ماساژ دادن از مقداری اسانس نعناع فلفی یا اسطوخودوس استفاده کنید. این کار را در خانه هم می‌توانید انجام دهید یا به مراکز تخصصی ماساژ بروید. ماساژ به کاهش استرس هم کمک می‌کند.

آیا ممکن است تورم پا در بارداری نشانه چیز دیگری باشد؟

گاهی تورم پا در بارداری می‌تواند نشانه پره اکلامپسی باشد. زنان همچنین ممکن است متوجه پف در صورت یا تورم در اطراف چشم یا تورم ناگهانی در دست‌ها شوند. اگر تورم پا شدید باشد، با فشار دادن پوست ممکن است برای چند ثانیه فرورفتگی ایجاد شود. همچنین ممکن است کمی تغییر رنگ در پاها وجود داشته باشد.

پره اکلامپسی یک وضعیت سلامتی است که می‌تواند در دوران بارداری یا پس از زایمان اتفاق بیفتد. پره اکلامپسی باعث فشار خون بسیار بالا و مشکلات ارگانی در زنان باردار می‌شود. اغلب بعد از هفته ۲۰ بارداری یا تا ۶ هفته پس از زایمان رخ می‌دهد. پره اکلامپسی می‌تواند به سرعت پیشرفت کند و اگر بدون درمان رها شود، می‌تواند برای زن و جنین بسیار خطرناک باشد. پزشک ممکن است داروهای ضد فشار خون را برای کاهش فشار خون تجویز کند. اگر بارداری به هفته ۳۷ یا بیشتر رسیده باشد، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است زایمان زودرس نوزاد را توصیه کنند.

تورم ناهموار در پاها ممکن است نشان‌دهنده لخته شدن خون باشد که به عنوان ترومبوز ورید عمقی (DVT) شناخته می‌شود. زنان باردار و زنانی که در ۳ ماه گذشته زایمان کرده‌اند، نسبت به زنانی که باردار نیستند، در معرض خطر بیشتری از DVT هستند. دلیل آن این است که خون در دوران بارداری راحت‌تر لخته می‌شود تا جلوی از دست دادن خون اضافی در هنگام زایمان گرفته شود. تورم ناشی از DVT فقط روی یک پا (معمولاً پای چپ) تأثیر می‌گذارد و ممکن است باعث احساس سنگینی یا درد شود که هنگام ایستادن بدتر می‌شود. پزشک ممکن است دارویی به نام هپارین با وزن مولکولی کم را برای پیشگیری یا درمان لخته شدن خون و DVT تجویز کند. آن‌ها دارو را زیر پوست تزریق خواهند کرد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده علائم زیر فورا با پزشک خود ارتباط برقرار کنید:

• افزایش ناگهانی تورم در پاها
• تورم ناگهانی در دست یا صورت یا اطراف چشم
• سردرد شدید یا سردرد کسل‌کننده مداوم
• تاری دید یا دیدن نورهای چشمک زن
• درد شدید زیر دنده‌ها یا در شکم، به خصوص در سمت راست
• حالت تهوع، استفراغ یا احساس ناخوشی
• تورم از همان ابتدای روز وجود دارد و هنگام دراز کشیدن یا بالا بردن پاها هم بهبود نمی‌یابد.
• وجود تورم در یک پا یا اختلاف تورم در دو پا
• احساس درد یا گرما در ساق پا یا جای دیگری از پا
• پوست پا قرمز یا تغییر رنگ داده است
• مشکل در تنفس
• درد قفسه سینه که هنگام سرفه یا تنفس عمیق بدتر می‌شود
• مشاهده خون در هنگام سرفه کردن
• ضربان قلب افزایش یافته یا نامنظم

تورم یا درد ناهموار در ساق پا می‌تواند نشان‌دهنده DVT باشد. در صورت عدم درمان DVT، این مشکل می‌تواند منجر به حرکت لخته خون به ریه‌ها و ایجاد آمبولی ریه شود.

همچنین علائم می‌توانند نشانه‌های پره اکلامپسی باشند و در این حالت زنان باردار فوراً به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.

کلام آخر

یکی از مشکلات رایج زنان در دوران بارداری، ورم پا است. ورم پا در بارداری می‌تواند کاملا طبیعی باشد اما با وجود طبیعی بودن این اتفاق، می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و انجام کارهای روزانه را برای زنان باردار دشوار کند. گاهی هم این تورم نشانه وجود مشکلی است که باید پیگیری شود. برای همین در صورت بروز این مشکل با پزشک خود مشورت کنید و او را از این اتفاق مطلع کنید تا بررسی‌های لازم انجام شود و خیال شما هم از نبود مشکلاتی خاص راحت شود. آیا شما هم در دوران بارداری خود این مشکل را تجربه کردید؟ لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.