بارداری عوارض مختلفی می‌تواند داشته باشد. یکی از این عوارض، بی اختیاری ادرار است. این مشکل می‌تواند مادر را دچار دردسر کند. حال ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که چه چیزی موجب بی اختیاری ادرار در بارداری می‌شود؟ آیا این مشکل پس از بارداری رفع می‌شود یا ادامه پیدا می‌کند؟ چگونه می‌توان آن را کنترل کرد؟ در این مقاله از سی سیب به بررسی این مسئله می‌پردازیم و به این سوالات پاسخ می‌دهیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
بی اختیاری ادرار چیست؟
در دوران بارداری، کودک در حال رشد شما می‌تواند فشار زیادی به مثانه شما وارد کند. این فشار منجر به بی اختیاری ادرار یا در واقع نشت آن می‌شود. مشکلات کنترل مثانه می‌تواند هم در دوران بارداری و هم بعد از زایمان اتفاق بیفتد. عوامل مختلفی می‌تواند موجب بروز این مشکل شود. در واقع با برزو این مشکل شما نمی‌توانید دفع ادرار خود را کنترل کنید. این مشکل موجب می‌شود تا مجبور شوید بارها به سرویس بهداشتی بروید.
مثانه شما اندامی گرد و عضلانی است که در بالای استخوان لگن قرار دارد. این عضو توسط عضلات لگن در جای خود نگه داشته می‌شود. لوله‌ای به نام مجرای ادرار به ادرار اجازه می‌دهد تا از مثانه خارج شود. با پر شدن مثانه از ادرار، عضله مثانه شل می‌شود، در حالی که عضلات اسفنکتر به بسته نگه داشتن مثانه کمک می‌کنند تا زمانی که برای ادرار آماده شوید.
سایر سیستم‌های بدن شما نیز به کنترل مثانه کمک می‌کنند. اعصاب مثانه هنگامی که مثانه پر است سیگنال‌هایی را به مغز می‌فرستند و سپس اعصاب مغز به مثانه سیگنال می‌دهند که مثانه آماده تخلیه شود. همه این اعصاب و عضلات باید با هم کار کنند تا مثانه شما بتواند به طور طبیعی کار کند.
بارداری و زایمان چه تاثیری بر کنترل مثانه دارد؟
یکی از مشکلاتی که ممکن است در دوران بارداری آن را تجربه کنید، بی اختیاری ادرار است. بی اختیاری ادرار انواع مختلفی دارد و چیزی که اکثر زنان باردار به آن مبتلا می‌شوند، بی اختیاری استرسی است. در این حالت ممکن است شما در زمان سرفه کردن، خندیدن و فعالیت بدنی متوجه نشت ادرار شوید.
مثانه شما در زیر رحم قرار دارد. همان‌طور که کودک در حال رشد شما بزرگ می‌شود، مثانه فشرده می‌شود (مسطح می‌شود) و فضای کمتری برای ادرار دارد. این فشار اضافی می‌تواند باعث شود بیشتر از حد معمول میل به ادرار کردن پیدا کنید. معمولاً این حالت موقتی است و در عرض چند هفته پس از تولد نوزاد از بین می‌رود.
خطر ابتلا به بی اختیاری ادرار پس از بارداری هم به دوران بارداری شما، نوع زایمان و تعداد فرزندانتان بستگی دارد. زنانی که زایمان واژینال یا سزارین داشته‌اند، بیشتر از زنانی که بچه‌ای ندارد، در معرض بی اختیاری استرسی قرار می‌گیرند.
از دست دادن کنترل مثانه می‌تواند ناشی از افتادگی اندام لگنی هم باشد که گاهی ممکن است پس از زایمان اتفاق بیفتد. عضلات لگن شما می‌توانند در طول بارداری یا زایمان واژینال کشیده و ضعیف شوند. هنگامی که مثانه افتادگی داشته باشد، می‌تواند باعث کشیده شدن دهانه مجرای ادرار شود. به این حالت، سیستوسل میگویند.
آیا بی اختیاری ادرار در بارداری طبیعی است؟
این مشکل برای بسیاری از زنان در زمان بارداری یا پس از زایمان ایجاد می‌شود. همان‌طور که بدن شما در طول بارداری تغییر می‌کند تا کودک در حال رشد را در خود جای دهد، مثانه می‌تواند تحت فشار قرار گیرد.
نحوه تشخیص بی اختیاری ادرار در بارداری
اگرچه اکثر مشکلات مربوط به کنترل مثانه در طول یا بعد از بارداری به مرور زمان ناپدید می‌شوند، اگر این مشکل تا شش هفته یا بیشتر پس از تولد ادامه داشت، باید با پزشک خود صحبت کنید. بهتر است دفتری بردارید و زمان رفتن به توالت را یادداشت کنید. برای این که پزشک بتواند متوجه شود دقیقا مشکل از چیست، یک معاینه انجام می‌دهد و ممکن است آزمایش‌هایی را توصیه کند:
- آزمایش ادرار: در طی این آزمایش از شما خواسته می‌شود که نمونه ادرار ارائه دهید. این نمونه برای عفونت‌های احتمالی که می‌تواند باعث بی‌اختیاری ادرار شود، تجزیه و تحلیل می‌شود.
- سونوگرافی: با این دستگاه نیز تصاویری از مثانه شما گرفته می‌شود.
- تست استرس مثانه: در طول این آزمایش از شما خواسته می‌شود تا سرفه کنید. سپس پزشک علائم نشت ادرار را در این زمان بررسی می‌کند.
- سیستوسکوپی: این آزمایش شامل یک لوله نازک با یک دوربین مینیاتوری در یک انتهای آن است که وارد مجرای ادرار شما می‌شود. سپس پزشک با این دستگاه داخل مثانه و مجرای ادرار شما را مشاهده می‌کند.
- اورودینامیک: یک لوله نازک در طول این آزمایش به مثانه شما وارد می‌شود. آب از طریق این لوله جریان می‌یابد تا مثانه را پر کند، به طوری که فشار داخل مثانه قابل اندازه‌گیری شود.
چه عواملی ابتلا به بی اختیاری ادرار در بارداری را تشدید می‌کنند؟
این که شما در دوران بارداری دچار بی اختیاری ادرار شوید، طبیعی است. مخصوصا اگر قبل از بارداری مثانه بیش‌فعال یا بی اختیاری استرسی را تجربه کرده باشید. عوامل دیگری نیز موجب تشدید این مشکل در دوران حاملگی می‌شود:
- سن بالای مادر
- داشتن اضافه وزن
- زایمان واژینال در گذشته
- جراحی لگن در گذشته
- سیگار کشیدن که منجر به سرفه همیشگی و مزمن می‌شود
- دیابت
- بیماری‌های عصبی
چقدر طول می‌کشد تا این مشکل پس از زایمان رفع شود؟
در اکثر زنان این مشکل پس از چند روز یا چند هفته پس از زایمان رفع می‌شود. وقتی عضلات شما بهبود پیدا کنند، این مشکل نیز کاهش می‌یابد و به مرور رفع می‌شود. در برخی موارد این مشکل بدتر می‌شود. در این حالت با کمک روش‌های درمانی می‌توانید این مشکل را کنترل یا رفع کنید. اگر پس از زایمان همچنان مشکل وجود دارد و با وجود تغییر در سبک زندگی همچنان ادامه دارد، باید با پزشک خود صحبت کنید.
البته ناگفته نماند که در برخی از زنان سه تا شش ماه یا حتی بیشتر طول می‌کشد تا کنترل کامل مثانه را به دست آورند. در این حالت باید صبور باشید و با انجام روند درمانی بهبود یابید. در ادامه روش‌های درمانی برای بهبود این مشکل را توضیح می‌دهیم.
آیا امکان پیشگیری از بی‌اختیاری ادرار بعد از بارداری وجود دارد؟
راه‌هایی وجود دارد که بتوانید از این مشکل پیشگیری کنید یا از آن‌ها برای بهبود کنترل مثانه استفاده کنید.
در زمان استفاده از توالت عجله نکنید. از فشار آوردن به لگن برای خارج کردن ادرار استفاده نکنید.
در صورت دچار شدن به عفونت دستگاه ادراری یا UTIs فورا آن را درمان کنید. UTI ها پوشش مثانه را تحریک می‌کنند و در صورت داشتن علائم ضروری است که فوراً به دنبال درمان باشید.
میزان رفتن به دستشویی را یادداشت کنید. این اطلاعات را باید به پزشک ارائه دهید.
وزن سالم خود را حفظ کنید. اضافه وزن می‌تواند فشار بیشتری بر عضلات کف لگن وارد کند.
سیگار کشیدن می‌تواند منجر به سرفه‌های مزمن شود. سرفه‌هایی که کف لگن را ضعیف می‌کنند و موجب بی‌اختیاری ادرار می‌شوند.
تمرینات مخصوص همانند تمرین کگل را انجام دهید. این کار را قبل، در حین و بعد از زایمان انجام دهید. انجام این نرمش بی‌خطر است.
از مصرف نوشیدنی‌های گازدار و کافئین دار مانند نوشابه، قهوه یا چای خودداری کنید.
نحوه درمان بی اختیاری ادرار در بارداری
اولین کاری که برای درمان این مشکل باید انجام دهید، تغییر سبک زندگی و مدیریت مثانه است. اگر این موارد نتواند مشکل شما را رفع کند، پزشک گزینه‌های درمانی دیگری را توصیه می‌کند. این گزینه‌ها ممکن است شامل موارد زیر شوند:
- کنترل عضلات کف لگن – تمرینات کگل.
- حذف مواد غذایی و نوشیدنی‌های محرک مثانه.
- خوردن غذاهای پرفیبر
- استفاده از پساری در مجرای ادرار برای جلوگیری از نشت ادرار
- جراحی مجرای ادرار که در این جراحی بندی را در اطراف مجرای ادرار قرار می‌دهند تا به وضعیت طبیعی برگردد.
- استفاده از تامپون بی‌اختیاری در ادرار که برای جلوگیری از نشت ادرار استفاده می‌شود
- داروهای درمان مثانه بیش‌فعال (برای زنان باردار توصیه نمی‌شود)
- تاکتیک‌های کنترل مثانه برای مدیریت بی‌اختیاری
نکته مهم در فرایند درمان این است که صبور باشید زیرا ممکن است فرایند درمان طولانی شود و بیش از یک ماه طول بکشد.
ورزش‌های کنترل بی‌اختیاری ادرار
چندین ورزش ساده وجود دارد که زنان می‌توانند در خانه خود برای تقویت عضلات کف لگن و بهبود کنترل مثانه انجام دهند. این تمرینات کمک می‌کند تا اثرات بی اختیاری ادرار که در دوران بارداری به آن دچار شدید، پس از زایمان کمتر شود.
تمرینات کگل
این تمرین ساده را می‌توانید در هر مکانی انجام دهید. این تمرین موجب عرق کردن هم نمی‌شود. اگر نمی‌دانید این تمرین را چگونه انجام دهید، ابتدا باید عضلات کف لگن خود را شناسایی کنید. این کار را می‌توانید در توالت و زمانی که در حال ادرار کردن هستید، انجام دهید. در اواسط جریان ادرار، خود را نگه دارید. به انقباض عضلات برای نگه داشتن جریان ادرار، کگل گفته می‌شود. البته به خاطر داشته باشید که توقف جریان ادرار در اواسط تخلیه نباید به یک عادت تبدیل شود، زیرا می‌تواند به مرور زمان به عضلات آسیب وارد کند.
هنگامی که آن عضلات را شناسایی کردید، می‌توانید تمرین کگل را در برنامه روزانه خود قرار دهید. کگل را می‌توان به صورت دراز کشیده یا نشسته انجام داد. در این حالت فقط باید روی سفت کردن عضلات کف لگن تمرکز کنید و کاری با شکم، ران یا باسن نداشته باشید.
- مرحله اول: عضلات کف لگن خود را به مدت 3-5 ثانیه منقبض کنید.
- مرحله دوم: عضلات خود را برای 3-5 ثانیه دیگر شل کنید.
- مرحله سوم: این کار را دوباره تکرار کنید.
بسته به سطح بی اختیاری ادرار شما پس از زایمان، مقدار ست‌های توصیه شده کگل در روز متفاوت خواهد بود. برای شروع سعی کنید چند ست کگل را برای سه بار در روز انجام دهید.
تمرین پل زدن
این تمرین کی از حرکات یوگا است. برای انجام آن باید مراحل زیر را اجرا کنید:
- ابتدا یک پتو یا تشک یوگا را برای راحتی کار روی زمین پهن کنید.
- سپس صاف روی پشت خود دراز بکشید. زانوها را خم کنید. پاها را به عرض باسن از هم جدا کنید. بازوها باید در کنار بدن قرار بگیرند.
- عضلات کف لگن و شکم خود را بکشید و باسن خود را بلند کنید.
- به مدت سه نفس آهسته در این حالت بمانید؛ یعنی وقتی در این وضعیت هستید، سه بار به آهستگی نفس بکشید. از عضلات شکم، پا و باسن استفاده کنید. به گردن و شانه‌های خود فشار نیاورید.
- سپس به آرامی پایین بیایید. این کار را ده بار انجام دهید. مراقب باشید به شما فشار وارد نشود.
تمرین سگ پرنده
- یک تشک ورزشی پهن کنید. سپس روی چهار دست و پا قرار بگیرید. زانوها را به اندازه عرض باسن باز کنید. دست‌ها را محکم روی زمین قرار دهید. عضلات شکم خود را سفت کنید.
- بازو را به جلو دراز کنید. هم‌زمان پای مخالف آن دست را دراز کنید. سعی کنید یک خط مستقیم از دست تا پا ایجاد کنید.
- چند ثانیه در این حالت بمانید. سپس دست و پا را جمع کنید. شکم شما باید در طول تمرین درگیر باشد.
- حال همین کار را برای دست و پای دیگر انجام دهید.
- پنج تا ده بار این کار را انجام دهید. می‌توانید این ست ده تایی را برای سه بار در روز تکرار کنید.
تمرین کشش زانو
- مرحله اول: برای راحتی یک پتو یا تشک یوگا روی زمین بگذارید.
- مرحله دوم: صاف روی پشت خود دراز بکشید. زانوها را خم کنید. پاها را به اندازه عرض باسن باز کنید. دست‌ها را کنار بدن صاف کنید.
- مرحله سوم: عضلات شکم و کف لگن خود را درگیر نگه دارید.
- مرحله چهارم: به آرامی یک پا را تا مفصل ران بلند کنید. مفصل زانو را مستقیما بالای مفصل ران بیاورید و یک زاویه 90 درجه از زانو تا مچ پا ایجاد کنید.
- مرحله پنجم: به آرامی زانوی خود را پایین بیاورید.
- مرحله ششم: این کار را برای ده بار تکرار کنید و هر بار پای خود را عوض کنید.
کلام آخر
در این مقاله از سی سیب به بررسی بی اختیاری ادرار در بارداری و نحوه درمان آن پرداختیم. باید بدانید که بروز این مشکل طبیعی است و اکثر زنان دچار آن می‌شوند. برای درمان نیز باید حوصله به خرج دهید و زمان بگذارید. ممکن است این مشکل به صورت کامل رفع نشود و پس از زایمان همچنان ادامه داشته باشد. با این حال راه‌های مختلفی برای کنترل و درمان آن وجود دارد. آیا شما هم دچار این مشکل شدید؟ لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
بارداری
زایمان