پارگی کیسه آب در بارداری و خطرات آن

زمان مطالعه: ۷ دقیقه

در دوران بارداری، جنین شما درون یک کیسه آب غوطه ور است که از آن در مقابل عفونت و ضربه محافظت می‌کند. درون این کیسه یک مایع شفاف و بدون بو به نام مایع آمنیوتیک وجود دارد که در صورت مخلوط شدن با خون یا مدفوع می‌تواند مشکل ساز شود. پارگی کیسه آمنیوتیک در حین زایمان یا ساعاتی قبل از آن امری طبیعی است اما اگر این مسئله قبل از هفته ۳۷ بارداریی اتفاق بیفتد، دیگر نرمال نیست و یک وضعیت اورژانسی در نظر گرفته می‌شود. در چنین شرایطی احتمال زایمان زودرس و گسترش عفونت در بدن مادر و کودک به شدت افزایش می‌یابد. در مطلب امروز قصد داریم بطور کامل به بحث پارگی کیسه آب در بارداری بپردازیم.

ابتدا توضیح می‌دهیم که پارگی زودرس کیسه آب دقیقا به چه معنا است، سپس به علائم، دلایل وقوع و خطرات آن می‌پردازیم و در انتها در مورد روش تشخیص و اقدامات لازم پس از پارگی زودرس کیسه آمنیوتیک صحبت خواهیم کرد. لطفا تا پایان مطلب مفید امروز با ما همراه باشید.

پارگی زودرس کیسه آب

مایع آمنیوتیک، آبی است که کودک شما را درون رحم احاطه کرده است. این مایع در غشاها یا لایه‌هایی از بافت به نام کیسه آمنیوتیک جمع شده است. در اغلب موارد این غشاها در حین زایمان یا نزدیک آن پاره می‌شوند که این جای نگرانی ندارد. اما اگر این کیسه قبل از هفته ۳۷ حاملگی پاره شود، به آن پارگی زودرس کیسه آب (PPROM) می‌گونید  که برای ۳ درصد از زنان باردار رخ می‌دهد. هر چه این مسئله زودتر اتفاق بیفتد، خطرات آن برای شما و کودک‌تان بیشتر خواهد بود.

نشانه‌های پارگی کیسه آب در بارداری

تشخیص قطعی این وضعیت توسط پزشک متخصص انجام می‌شود اما آگاهی از نشانه‌های نشت مایع آمنیوتیک می‌تواند  به پیگیری سریع‌تر شما منجر شود. موارد زیر، متداول‌ترین نشانه‌هایی هستند که باید به آنها توجه کنید:

• جریان نشت مایع، غیر قابل کنترل است: در صورت پارگی کیسه آمنیوتیک ممکن است شما جریان شدید مایع را احساس کنید یا فقط متوجه یک نشت آهسته شوید. مقدار آن به محل پارگی کیسه بستگی خواهد داشت. اگر کیسه در زیر سر نوزاد پاره شود، مایع جمع شده و بیرون می ریزد اما اگر پارگی در قسمت‌های بالاتر رحم اتفاق بیفتد، مایع بین کیسه و دیواره رحم نشت می‌کند و بنابریان جریان آنقدر سنگین نخواهد بود.
• عمدتا شفاف و بدون بو است: بطور کلی مایع آمنیوتیک بدون بو است اگرچه برخی از افراد یک بوی شیرین مانند کلر را تشخیص می‌دهند. همچنین آن عموما شفاف یا صورتی ملایم با رگه‌هایی از خون است.
• شما نوعی زور یا فشار بدون درد را احساس خواهید کرد: برخی از افراد در هنگام پاره شدن کیسه آمنیوتیک، احساس فشار می‌کنند. بقیه ممکن است نوعی صدای ترکیدن را پس از نشت مایع بشنوند. اما هیچ کدام از اینها دردناک نیست.
• ممکن است شبیه نشت ادرار باشد: این وضعیت می‌تواند شبیه بی اختیاری ادرار باشد که در سه ماهه سوم حاملگی رایج است اما تفاوت هایی با آن دارد. رنگ ادرار زرد و بوی آن شبیه آمونیاک است در حالیکه مایع آمنیویک معمولا بدون رنگ و بو است.
• مانند ترشحات چسبنده و غلیظ نیست: خانم‌های باردار ممکن است پارگی کیسه آمنیوتیک را با ترشحات معمول بارداری اشتباه بگیرند بخصوص اگر به آرامی نشت کند. در حالیکه هر دو آنها بدون بو هستند اما ترشحات معمولا چسبنده‌تر و غلیظ تر بوده و ممکن است شبیه مخاط سفید شفاف یا شیری بنظر برسند. در حالیکه مایع آمنیوتیک معمولا بسیار رقیق و آبکی است.

دلایل پارگی کیسه آب در بارداری و خطرات آن

در بیشتر موارد، علت دقیق این مسئله مشخص نیست اما برخی از علل یا عوامل خطر عبارتند از:

• عفونت‌های رحم، دهانه رحم یا واژن
• کشش بیش از حد مایع آمنیوتیک – در صورتی اتفاق می‌افتد که حجم مایع آمنیوتیک از حد نرمال بیشتر شود
• سیگار کشیدن
• جراحی یا بیوپسی (نمونه برداری) از دهانه رحم
• اگر در بارداری قبلی‌تان سابقه پارگی کیسه آب داشتید

اما در اغلب موارد زنانی که به این وضعیت دچار می‌شوند، هیچ گونه ریسک فاکتوری ندارند.

خطرات

همانطور که گفته شد، پاره شدن زودتر از موعد ساک آمنیوتیک می‌تواند عوارضی برای مادر و کودک به همراه داشته باشد. در زیر به مهم‌ترین آنها می‌پردازیم.

عفونت

این غشاها یک سد محافظ در اطراف کودک تشکیل می‌دهند. پس از پاره شدن این غشاها، خطر ورود عفونت (کوریوآمنیوتیت) به رحم شما وجود دارد. اگر به عفونت دچار شوید، این امر می‌تواند منجر شود که زودتر زایمان کنید یا باعث ایجاد سپسیس در شما یا نوزادتان شود.

علائم عفونت عبارتند از افزایش دمای بدن، ترشح غیر معمول واژن با بوی نامطبوع، ضربان نبض سریع و درد در قسمت پایین شکم. ضربان قلب کودک نیز ممکن است سریع‌تر از حد طبیعی باشد.

اگر نشانه‌هایی مبنی بر عفونت وجود داشته باشد، ممکن است لازم باشد برای جلوگیری از بدحالی بیشتر شما و نوزادتان، او را فورا بدنیا بیاورید.

زایمان زودرس

حدود ۵۰ درصد از زنانی که پارگی زودرس کیسه آب را تجربه می‌کنند، در عرض هفته اول پس از این اتفاق زایمان می‌نمایند. هر چه هفته بارداری شما بالاتر باشد، احتمال زایمان‌تان در عرض یک هفته پس از پارگی این کیسه بیشتر خواهد بود. در مواقعی که خطر زایمان زودرس وجود داشته باشد، پزشکان معمولا برای کمک به رشد سریع‌تر جنین به مادر آمپول بتامتازون تزریق می‌کنند.

مشکلات نارس بودن

نوزادانی که زودتر از موعد بدنیا می‌آیند، بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات سلامتی – بویژه مشکلات تنفسی، تغذیه‌ای و عفونت – قرار دارند و ممکن است به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) نیاز پیدا کنند. هر چه نوزاد شما زودتر بدنیا بیاید، احتمال بستری شدن  او افزایش خواهد یافت.

سایر عوارض

موارد زیر، سایر عوارضی هستند که به احتمال کمتری اتفاق می‌افتند:

• افتادگی بند ناف: هنگامی است که بند ناف از طریق دهانه رحم به داخل واژن می‌افتد. این یک وضعیت اورژانسی است و می‌تواند برای کودک شما خطرناک باشد اما در موارد نادر اتفاق می‌افتد.
• هیپوپلازی ریوی: زمانی است که ریه‌های کودک شما به دلیل کمبود مایع در اطراف آن بطور طبیعی رشد نمی‌کنند. این عارضه در صورتی که کیسه آب در اوایل بارداری (کمتر از۲۴ هفته) پاره شود، شایع‌تر است.
• جدا شدگی جفت: زمانی است که جفت زودتر از موعد از رحم شما جدا ‌شود. این امر می‌تواند باعث خونریزی شدید شود و برای شما و کودک‌تان خطرناک باشد.

مهم‌ترین نکته در مورد خطرات پارگی کیسه آب در بارداری، آن است که ممکن است باعث شود کودک شما پس از تولد زنده نماند. اگر این پارگی خیلی زود اتفاق بیفتد، اگر نوزاد خیلی نارس یا در برخی موارد بدنبال عفونت یا افتادگی بند ناف متولد شود، ریسک از دست دادن نوزادتان افزایش می‌یابد.

پارگی کیسه آب در بارداری چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بهترین روش تشخیص این وضعیت، معاینه واژینال است. پزشک با رضایت شما از یک اسپکولوم استریل – وسیله‌ای برای باز کردن دیواره‌های واژن – استفاده می‌کند تا به رحم شما نگاه کند و ببیند آیا مایع نشت کننده، همان مایع آمنیوتیک است یا نه.

اگر پس از معاینه با اسپکولوم هنوز مشخص نباشد که نشت مربوط به مایع آمنیوتیک است یا نه، تست سواب از مایع می‌تواند به تصمیم گیری در مورد پارگی کیسه آب کمک کند.

گاهی اوقات انجام یک اسکن اولتراسوند می‌تواند برای تخمین مقدار مایع اطراف کودک شما مفید باشد.

اقدامات لازم پس از نشت مایع آمنیوتیک

اگر پزشک تشخیص دهد که کیسه آب شما پاره شده است، باید تا زمان تولد کودک‌تان در بیمارستان بمانید. اقدامات لازم پس از تأیید نشت مایع آمنیوتیک به سن بارداری شما بستگی خواهد داشت.

پس از هفته ۳۷ حاملگی

همانطور که گفته شد اگر سن حاملگی شما از ۳۷ هفته گذشته باشد، کودک‌تان آماده بدنیا آمدن است بنابراین باید هر چه زودتر زایمان را آغاز کنید. هر چه زمان شروع زایمان بیشتر باشد، احتمال ابتلا به عفونت افزایش خواهد یافت.

شما می‌توانید مدت کوتاهی منتظر بمانید تا زایمان خود بخود آغاز شود یا می‌توانید از القای زایمان با دارو استفاده کنید. خانم‌هایی که در عرض ۲۴ ساعت پس از نشت مایع آمنیوتیک زایمان می‌کنند، کمتر احتمال دارد به عفونت مبتلا شوند. بنابراین اگر زایمان بخودی خود آغاز نشود، روش ایمن‌تر القای زایمان است.

بین هفته‌های ۳۴ و ۳۷ حاملگی

اگر بین هفته‌های ۳۴ و ۳۷ حاملگی به پارگی کیسه آب دچار شوید، پزشک‌تان احتمالا القای زایمان را به شما توصیه خواهد کرد. درست است که در این زمان، کودک شما هنوز آماده بدنیا آمدن نیست اما تولد نوزاد چند هفته زودتر، ایمن‌تر از ریسک عفونت برای شما است.

قبل از هفته ۳۴ حاملگی

اگر کیسه آمنیوتیک شما قبل از هفته ۳۴ پاره شود، وضعیت جدی‌تر خواهد بود. اگر هیچ نشانه‌ای از عفونت وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک سعی کند با تجویز استراحت مطلق برای شما، روند زایمان را به تعویق بیندازد. همچنین ممکن است او برای کمک به رشد سریع‌تر ریه‌های کودک از داروهای استروئیدی (آمپول بتامتازون) استفاده کند. هر چه ریه‌های نوزاد قبل از تولد بالغ‌تر شوند، عوارض زایمان زودرس کمتر خواهد شد.

همچنین برای جلوگیری از بروز عفونت به شما آنتی بیوتیک داده می‌شود. شما و کودک‌تان بطور دقیق در بیمارستان تحت نظر خواهید بود. پزشک ممکن است تست‌هایی برای بررسی ریه‌های کودک شما انجام دهد. هنگامیکه ریه‌های او به اندازه کافی رشد کردند، پزشک القای زایمان را آغاز خواهد کرد.

حرف آخر

جنین در دوران بارداری درون کیسه‌ای به نام کیسه آمنیوتیک غوطه ور است. این کیسه از جنین در برابر عوامل بیماری‌زا و ضربات فیزیکی محافظت می‌کند و همچنین بخشی از نیازهای تغذیه ای او را تأمین می‌نماید. بنابراین سالم ماندن آن تا انتهای بارداری اهمیت بسیاری دارد.

در صورت نشت کیسه آب پس از هفته ۳۷ بارداری جای نگرانی نیست چون نوزاد آماده تولد است اما وقوع این پارگی قبل از هفته ۳۷ می‌تواند عوارضی از جمله  خطر گسترش عفونت و تولد نوزاد نارس را در پی داشته باشد.

در صورت مشاهده نشت مایع غیر قابل کنترل، بی بو و شفاف که عموما بدون درد است، حتما به پزشک مراجعه نمایید. او می‌تواند تفاوت بین پارگی کیسه آب، نشت ادرار یا ترشحات معمول حاملگی را بخوبی تشخیص دهد.

خواننده گرامی از همراهی‌تان تا انتهای مطلب بسیار سپاسگزاریم. اگر شما هم تجربه یا نظری در زمینه نشت کیسه آمنیوتیک دارید، خوشحال می‌شویم آن را با ما در میان بگذارید.