هفته شانزدهم بارداری | علائم و عوارض + مراقبت ها

زمان مطالعه: ۱۰ دقیقه

در هفته شانزدهم بارداری جنین شبیه به یک انسان کوچک است. شکم مادر نیز بزرگ شده است و برجستگی مشخص است. در این هفته به چهار ماهگی رسیده‌اید. این یعنی تقریبا در نیمه راه هستید و فقط ۵ ماه دیگر باقی مانده است تا فرزند خود را در آغوش بگیرید. اکثر مادران در این زمان بسیار پرانرژی هستند و دیگر از علائم سه ماهه اول خبری نیست. در این مقاله از سی سیب قصد داریم به بررسی این هفته بپردازیم و نشانه‌ها و علائم آن را بررسی کنیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.

جنین در هفته شانزدهم چه شکلی است؟

جنین شما در این حدود ۱۲.۴ سانتی‌متر طول و ۱۴۴ گرم وزن دارد. قلب کودک آینده شما حدود ۱۵۰ تا ۱۸۰ بار در دقیقه می‌زند و تقریباً ۲۵ لیتر خون در روز پمپاژ می‌کند. جنین در این دوره از بارداری به سرعت در حال رشد است و به همین دلیل هم اندازه و وزن او در طول ماه آینده تقریباً به دو برابر هم خواهد رسید.
منافذ چشایی جنین نیز رشد کرده است و کار می‌کند؛ بنابراین، کودک شما می‌تواند مایع آمنیوتیک را هنگام ورود به دهان بچشد. از آنجایی که مایع آمنیوتیک طعم و مزه رژیم غذایی شما را به خود می‌گیرد، کودک شما اکنون می‌تواند ترجیحات چشایی خود را ایجاد کند!
از لحاظ فیزیکی نیز جنین بیشتر از هر زمان دیگری به نوزاد انسان شبیه است، چشم‌هایش دیگر کنار سرش نیست و گوش‌هایش هم در جای درستی قرار دارد. اولین حرکات چشم در زیر پلک، بین ۱۶ تا ۱۸ هفتگی دیده می‌شود. هنگامی که حرکات چشم شروع می‌شود، جنین شروع به لمس پلک‌های خود می‌کند. قدرت شنوایی جنین هنوز هم در حال رشد است اما ممکن است صداهای محدودی را بشنود.
همه مفاصل جنین در هفته ۱۶ بارداری کار می کند و بدین ترتیب به راحتی انگشتان دست و پا را تکان می دهد. رشد ماهیچه‌ها و استخوان‌ها ادامه پیدا می‌کند. و شاید برایتان جالب باشد بدانید که جنین شما در این دوره می تواند ماهیچه ها و اندام های خود را خم کند و حتی بند ناف را در دستانش بگیرد! 
بند ناف نیز در این هفته به طور کامل تشکیل شده و دارای ۲ شریان و ۱ ورید است.
سر کودک شما در حال حاضر عمودی و صاف‌تر است و در یک راستا با بدن قرار دارد.
موهایی در ناحیه ابروها، لب بالایی و چانه رشد می‌کند.

آزمایش های هفته شانزدهم بارداری

بین هفته‌های ۱۶ و ۱۸ بارداری، پزشک یک آزمایش غربالگری سه ماهه دوم یا کواد مارکر (multiple marker test) را به شما پیشنهاد دهد. در این آزمایش ۳ فاکتور آلفا فتوپروتئین (AFP)، هورمون اچ‌سی‌جی یا گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) و استریول غیرکونژوگه بررسی می شوند که در این صورت به آن آزمایش غربالگری سه گانه گفته می شود. اما اگر یک فاکتور دیگر به نام مهارکننده A (inhibin-A) نیز اضافه گردد، به آن غربالگری چهارگانه گفته می شود.

اگر قبلاً در سه ماهه اول بارداری (آزمایش غربالگری سه ماهه اول) آزمایش خون و یا سونوگرافی انجام داده اید، نتایج این دو آزمایش با هم یک آزمایش غربالگری کامل و یکپارچه نامیده می شود. نتایج این آزمایش‌ها می‌تواند نشان دهد که آیا جنین در معرض خطر نقص لوله عصبی ( NTDs ) مانند اسپینا بیفیدا یا ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون هست یا نه. علاوه بر این آزمایش‌ها، فشار خون و وزن مادر، آزمایش ادرار و سونوگرافی برای بررسی ضربان قلب جنین نیز ضروری است.

سونوگرافی هفته شانزدهم

احتمالاً در این هفته باید به پزشک مراجعه کنید. معمولاً هم آزمایش ادرار انجام می‌شود تا علائم دیابت بارداری و پره اکلامپسی بررسی شود. ممکن است پزشک پیشنهاد دهد سونوگرافی انجام دهید. انجام سونوگرافی بستگی به پزشک و شرایط شما دارد.

علائم شایع بارداری در هفته شانزدهم

در هفته شانزدهم بارداری، علائم بارداری ممکن است تغییر کنند و برای هر زن ممکن است متفاوت باشند. با این حال، برخی از علائم معمولی در این مرحله شامل موارد زیر می‌شوند:

افزایش اندازه شکم

در هفته‌های چهاردهم تا شانزدهم، شکم شما ممکن است به نمای بارداری بیشتری برسد و به طور قابل توجهی بزرگتر شود. برجستگی شکم برخی از زنان در این زمان بسیار مشخص است. در حالی که ممکن است برخی دیگر، بتوانند این برجستگی را از دیگران پنهان کنند. معمولاً پنهان کردن برجستگی شکم در این هفته کار سختی است چون ظاهر مادر خیلی تغییر می‌کند.

حرکت‌های جنین

برخی از مادران در این هفته حرکات کمی را احساس خواهند کرد. در ابتدا حرکت نوزاد شبیه به گاز یا انقباض عضلانی است؛ اما با گذشت زمان، با بزرگ‌تر شدن و قوی‌تر شدن کودک تکان خوردن او به وضوح احساس می‌شود. اگر دو قلو بارداری هستید حرکات بیشتری را احساس خواهید کرد. تکان خوردن نوزاد می‌تواند با مسائلی همچون تنگی نفس همراه باشد؛ زیرا ریه‌ها در این زمان به شدت درگیر می‌شوند.

افزایش اشتها

بسیاری از زنان در این مرحله افزایش اشتها تجربه می‌کنند. این افزایش معمولاً به خاطر رشد جنین و نیاز بیشتر به تغذیه است.

کاهش احتمال استفاده از توالت

فشار بر مثانه کمتر می‌شود و به عنوان نتیجه شما ممکن است کمتر به توالت نیاز داشته باشید.

تغییرات در پوست

پوست شما ممکن است بیشتر کشش یابد و لکه‌های خورشیدی روی پوست به وضوح‌تر بشوند و یا پوست و موی بسیاری از زنان در این دوران درخشنده‌تر و قوی‌تر می‌شود. پوست صاف و سالم یکی از نشانه‌های رایج بارداری است. در این زمان به خوبی از پوست خود مراقبت کنید و از مصرف محصولاتی که حاوی Retin-A و اسید سالیسیلیک خودداری کنید.

تغییرات در سینه

سینه‌های مادر از هفته‌های قبل تغییراتی را نشان داده‌اند و در حال بزرگ‌تر شدن هستند. سینه‌ها قرار است برای شیردهی آماده شوند. این روند تا سه ماهه دوم بارداری ادامه خواهد داشت.

خستگی

خستگی معمولی در دوران بارداری ادامه دارد و در هفته شانزدهم نیز ممکن است احساس شود.

تغییرات در هورمون‌ها

تغییرات هورمونی ممکن است به تغییرات در مزاج و احساسات منجر شود.

عوارض شایع بارداری در هفتۀ شانزدهم

احتمالا اکنون حالتان نسبت به سه ماهه اول خیلی بهتر است و بسیاری از عوارض بارداری در آن زمان را ندارید. می‌توان گفت بعضی از عوارض این هفته خوشایند هستند. در این بخش عوارض این هفته را بررسی می‌کنیم.

ویار

از آنجایی که از میزان حالت تهوع مادر در این زمان بسیار کاسته می‌شود، بسیاری از آن‌ها ویار شدیدی پیدا می‌کنند. دیگر از غذاها بیزار نیستند و بوی غذاها آنان را آزار نمی‌دهد. به همین دلیل هم ممکن است مدام بخواهید غذاهای مختلفی بخورید. بین ۵۰ الی ۹۰ درصد زنان در این زمان دچار ویار می‌شوند. می‌توان گفت که علت بروز این حالت همان هورمون‌ها هستند. در عین حال می‌توان گفت این حالت برای این رخ می‌دهد که مادر سراغ مواد مغذی خاصی برود که برای رشد کودک و حفظ سلامت او مهم است. حواستان باشد که ویار باعث پرخوری شما نشود.

پیکا

پیکا نوع عجیبی از ویار است که برخی از مادران باردار دچار آن می‌شوند. شاید فکر کنید هوس خوردن بستنی با خیارشور عجیب باشد اما این حالت پیکا محسوب نمی‌شود. منظور از پیکا هوس خوردن چیزهایی است که ارزش غذایی ندارند مثل یخ، ماسه، گچ، خاک، صابون، مواد شوینده و… . پیکا نشان دهنده کمبودهای غذایی به ویژه کم خونی است. با این حال همیشه هم این طور نیست. این حالت نباید باعث شود که واقعا سراغ این چیزها بروید؛ زیرا برای سلامت شما و جنین بسیار مضر هستند؛ بنابراین باید در برابر این هوس‌ها مقاومت کنید و این مورد را به پزشک خود اطلاع دهید.

کمردرد

کمردرد از عوارض هورمون‌های بارداری است. برای تسکین کمردرد می‌توانید ورزش‌های کم فشار انجام دهید. صاف بنشینید و تمرینات کششی انجام دهید.

یبوست

با توجه به بزرگ شدن رحم، به روده‌ها فشار وارد می‌شود. در نتیجه مادر دچار یبوست می‌شود. برای جلوگیری از این مشکل باید فیبر مصرف کنید. زیاد آب بنوشید و تحرک داشته باشید.

فراموشی

برخی از زنان باردار در این دوران دچار فراموشی‌هایی می‌شوند و مدام چیزها را فراموش می‌کنند. علت بروز این حالت مشخص نیست. ممکن است دلیل آن بیولوژیکی باشد یا فقط ناشی از استرس‌های دوران بارداری باشد.

خشک و حساس شدن چشم‌ها

مقصر بروز این مشکل هم هورمون‌ها هستند. برخی از زنان در این زمان دچار خارش چشم می‌شوند و چشمان آن‌ها حساس‌تر می‌شود. این مشکل بیشتر برای زنانی رخ می‌دهد که آلرژی دارند. برای جلوگیری از این مشکل می‌توانید از داورهای آلرژی بدون نسخه یا قطره‌های چشمی استفاده کنید اما پیش از مصرف آن‌ها با پزشک مشورت کنید.

سایر عوارض

برخی از زنان باردار ممکن است عوارض زیر را نیز در هفته ۱۶ بارداری تجربه کنند:

• اختلال در تمرکز 
• خونریزی بینی
• خونریزی لثه
• سوزش سردل
• افزایش وزن 
• هموروئید احتمالی
• خونریزی بینی

خود مراقبتی در هفته شانزدهم بارداری

علائم آزاردهنده اوایل بارداری ممکن است در هفته ۱۶ بارداری ناپدید شده باشد و احتمالاً انرژی بیشتری خواهید داشت. با پیاده روی، شنا یا یوگای دوران بارداری، از این زمان لذت ببرید. اگر هنگام خواب احساس ناراحتی می‌کنید، از بالش‌ اضافی برای حمایت بیشتر در هر جایی که نیاز است، برای مثال بین زانوها و زیر شکم خود استفاده کنید. بالش‌های مخصوص بارداری نیز گزینه مناسبی هستند.

در برنامه خودمراقبتی خود استراحت و تفریح را فراموش نکنید! بهتر است برای یک تعطیلات آخر هفته به جایی نزدیک بروید، یا ممکن است به فکر سفر طولانی‌تری باشید. همیشه مطمئن‌ترین کار این است که قبل از رفتن به سفر با پزشک خود مشورت کنید. ورزش، یوگا، مدیتیشن، استراحت، انجام فعالیت‌های هنری، گوش دادن به موسیقی و انجام کارهایی که دوستشان دارید بهترین راه مراقبت از خود به عنوان یک مادر آگاه است، پس برای عبور از دوران بارداری به بهترین شکل ممکن بهتر است اول از همه هوای خودتان را داشته باشید!

در ادامه نکات و مسائلی که لازم در هفته ۱۶ بارداری رعایت کنید تا بتوانید به بهترین نحو ممکن از خود و جنین مراقبت کنید را بررسی می‌کنیم.

. تغییر وضعیت خواب

شاید خوابیدن در بارداری از سخت‌ترین کارها باشد زیرا پیدا کردن موقعیت راحت برای خوابیدن دشوار است. شکم روز به روز بزرگ‌تر می‌شود. مادر باید به پهلو بخوابد. در زمان خواب هم مطمئن شوید که دمای اتاق مناسب است. دمای اتاق نباید خیلی گرم یا خیلی سرد باشد. هر زمان که احساس خستگی کردید حتماً استراحت کنید و بخوابید. برای خواب راحت‌تر می‌توانید از بالش بارداری استفاده کنید.

. میان وعده‌های سالم

احتمالاً در این زمان زیاد گرسنه شوید و بخواهید سراغ میان وعده‌های مختلف بروید. اگر بین وعده‌های اصلی غذا گرسنه شدید، میان وعده‌های سالم و مغذی بخورید. سراغ خوراکی‌های چرب، شور، خیلی شیرین و فرآوری شده نروید. این خوراکی‌های برای سلامت شما و جنین مضر هستند و ممکن است کالری سالمی نباشند. وقتی شکم خود را با کالری ناسالم و نادرست پر کنید، بیشتر گرسنه خواهید شد. به همین دلیل باید در انتخاب میان وعده‌های خود دقت کنید.

. انتخاب نام

شاید بهتر باشد به دنبال نامی مناسب برای فرزند خود باشید و با آن نام با او حرف بزنید. همان طور که گفتیم کودک شما کم کم می‌تواند بشنود. در نتیجه می‌توانید با نامی که انتخاب کردید با او صحبت کنید.

. اعلام خبر بارداری

همان طور که گفتیم شکم شما در این زمان برجسته شده است و اکثر زنان بارداری در این زمان نمی‌توانند شکم خود را پنهان کنند. برای همین باید تصمیم بگیرید که می‌خواهید این خبر را به دیگران بدهید یا خیر. ممکن است بخواهید کمی بیشتر صبر کنید. باید در این مورد با همسر خود مشورت کنید.

. جلوگیری از بروز آکنه

چربی اضافی که در دوران بارداری تولید می‌شود ممکن است باعث بروز آکنه شود. صورت خود را با شوینده‌های ملایم بشویید. از محصولاتی که دارای اسید گلیکولیک یا بنزوئیل پراکسید هستند خودداری کنید. حتماً قبل از مصرف داروها با پزشک خود مشورت کنید.

. پوشیدن لباس‌های راحتی

احتمالاً دیگر لباس‌های قبل بارداری اندازه شما نیست یا برای شما تنگ شده‌اند. بهتر است سراغ لباس‌های بارداری بروید و پارچه‌هایی نرم و پنبه‌ای را برای لباس‌های خود انتخاب کنید.

. مقابله با ترک‌های پوستی

حقیقتاً مقابله با ترک‌های پوستی امکان‌پذیر نیست. این ترک‌ها روی پوست برخی از زنان بیشتر نمایان می‌شوند. در حالی که ممکن است برخی دیگر آنان را تجربه نکنند؛ اما معمولاً اکثر زنان با کشیده شدن پوست شکم دچار ترک‌های دوران بارداری می‌شوند. شما می‌توانید شکم خود را با لوسیون‌های آبرسان مرطوب نگه دارید و از روغن‌های مرطوب‌کننده پوست استفاده کنید تا از شدت این ترک‌ها بکاهید.

باید‌های هفته شانزدهم بارداری

برخی نکاتی که باید در هفته شانزدهم بارداری رعایت کنید، عبارتند از:

۱. به خوردن یک رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی میوه، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های بدون چربی ادامه دهید.

۲. با نوشیدن آب فراوان در طول روز هیدراته بمانید.

۳. ورزش منظم مانند پیاده روی، شنا یا یوگای دوران بارداری را جدی بگیرید.

۴. ویتامین های دوران بارداری را به طور مرتب مصرف کنید تا مطمئن شوید که تمام مواد مغذی لازم برای خود و جنینتان را دریافت می کنید.

۵. استراحت کافی داشته باشید و خواب را در اولویت قرار دهید.

۶. در تمام معاینات پیش از تولد شرکت کنید و توصیه های پزشک خود را برای آزمایش ها و غربالگری هایی که پیشتر نیز ذکر کردیم، دنبال کنید.

۷. گرفتگی آزاردهنده در بینی و حتی گاهی اوقات خونریزی بینی همراه با آن، معمولا از هفته ۱۶ بارداری شروع می شود. سعی کنید از یک مرطوب کننده یا آب مقطر برای مرطوب کردن بینی خشک خود استفاده کنید یا از پزشک خود برای توصیه های درمانی کمک بخواهید.

۸. کمردرد خود را با انجام یوگا یا حرکات پیلاتس مخصوص بارداری مدیریت کنید.

نبایدهای هفته ۱۶ بارداری

۱. از مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر خودداری کنید زیرا می توانند خطرات جدی برای سلامت کودک شما ایجاد کنند.

۲. از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا مواد سمی مانند محصولات پاک کننده یا آفت کش ها خودداری کنید.

۳. از مصرف بیش از حد کافئین خودداری کنید، زیرا ممکن است خطر سقط جنین یا زایمان زودرس را افزایش دهد.

۴. هیچ دارو یا مکملی را بدون مشورت با پزشک خود شروع یا قطع نکنید.

۵. از استرس یا اضطراب بیش از حد خودداری کنید، زیرا می تواند بر سلامت شما و کودک شما تأثیر بگذارد.

۶. از پوشیدن لباس های تنگ و ناراحت یا کفش های پاشنه بلند که ممکن است باعث ناراحتی یا محدود شدن جریان خون شوند، خودداری کنید.

۷. تجربه بارداری خود را با دیگران مقایسه نکنید یا توصیه های دیگران را بدون مشورت با پزشک خود دنبال نکنید. فراموش نکنید که هر بارداری منحصر به فرد است.

سخن نهایی

 در این مقاله از سی سیب به بررسی هفته شانزدهم بارداری پرداختیم. نشانه‌ها و علائم مادر را در این هفته بررسی کردیم. همان طور که گفتیم برجستگی شکم مادر دیگر مشخص است و پنهان کردن آن دشوار است. با این حال، تصمیم رساندن این خبر خوش به دیگران با خود شما است و نیازی نیست در صورت عدم تمایل این خبر را اکنون به دیگران برسانید. مهم‌ترین چیز این است که از خود و جنین مراقبت کنید. این مراقبت باید جسمانی و روانی باشد. نظر شما در این باره چیست؟ لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.