یکی از دغدغه‌های زوج‌ها این است که نکند مشکلاتی داشته باشند که به ناباروری منجر شود و نتوانند فرزندی داشته باشند. ناباروری می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. ناباروری یا نازایی ثانویه یکی از این انواع است. این نوع از ناباروری زمانی رخ می‌دهد که زوجین یک بار بارداری موفق را تجربه کرده‌اند. در این مقاله از سی سیب به بررسی جنبه‌های مختلف ناباروری ثانویه می‌پردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
ناباروری ثانویه چیست؟
ناباروری ثانویه عبارت است از ناتوانی در بچه‌دار شدن یا حاملگی کامل پس از یک زایمان. برای طبقه‌بندی یک ناباروری به عنوان ناباروری ثانویه، زایمان قبلی باید بدون کمک داروها یا درمان‌های باروری مانند لقاح آزمایشگاهی اتفاق افتاده باشد. ناباروری ثانویه معمولاً پس از تلاش ناموفق برای باردار شدن به مدت شش ماه تا یک سال تشخیص داده می‌شود. یک وضعیت مرتبط با آن، سقط مکرر حاملگی است که در آن بیماران و زوجین قادر به باردار شدن هستند اما نمی‌توانند دوره بارداری را به پایان برسانند.
علل نازایی ثانویه
ناباروری ثانویه می‌تواند به زن یا مرد یا هر دوی آن‌ها مربوط باشد. حدود یک سوم همه موارد نازایی ثانویه مربوط به زن است. یک سوم دیگر را می‌توان در مرد ردیابی کرد. در 30 درصد باقی، ناباروری ثانویه یا به هر دو طرف مرتبط است یا علت آن ناشناخته است. دلایل ناباروری ثانویه برای مردان و زنان متفاوت است. علل ناباروری اولیه و ثانویه اغلب مشابه است. در اینجا برخی از شایع‌ترین علل ناباروری به طور کلی آورده شده است که معمولاً به ناباروری ثانویه نیز مربوط می‌شوند.
اختلالات تخمک‌گذاری
اغلب ناباروری در زنان به دلیل اختلالات تخمک‌گذاری است. در واقع، 40 درصد از زنان مبتلا به ناباروری به طور مداوم تخمک‌گذاری نمی‌کنند. مشکلات تخمک‌گذاری می‌تواند ناشی از شرایط و عوامل مختلفی باشد، مانند:
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- نارسایی اولیه تخمدان (POI)
- کاهش تولید تخمک مرتبط با افزایش سن
- تیروئید یا سایر اختلالات غدد درون‌ریز که بر تولید هورمون تأثیر می‌گذارد
- برخی از عوامل سبک زندگی مانند وزن، تغذیه و سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
یکی از شایع‌ترین علل ناباروری زنان PCOS است که باعث می‌شود تخمدان‌ها یا غدد فوق کلیوی هورمون‌های زیادی تولید کنند که مانع از آزاد شدن تخمک توسط تخمدان‌ها می‌شود. همچنین می‌تواند باعث ایجاد کیست در تخمدان‌ها شود که ممکن است در تخمک‌گذاری تداخل بیشتری ایجاد کنند.
مشکلات رحم یا لوله‌های فالوپ
مشکلات ساختاری می‌تواند بر توانایی شما برای باردار شدن تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، اگر در لوله‌های فالوپ انسداد وجود داشته باشد، ممکن است اسپرم و تخمک نتوانند به هم برسند. رحم همچنین ممکن است نقص ساختاری یا بافتی داشته باشد که از لانه گزینی جلوگیری می‌کند. در اینجا به برخی از شرایط خاص که بر لوله‌های فالوپ یا رحم تأثیر می‌گذارد، اشاره می‌کنیم.
- اندومتریوز
- فیبروم یا پولیپ رحم
- جای اسکار در رحم
- ناهنجاری در شکل رحم، مانند رحم تک شاخ
25 تا 50 درصد از زنان مبتلا به ناباروری به اندومتریوز مبتلا هستند. ناباروری ثانویه به دلیل آندومتریوز می‌تواند بعد از سزارین یا جراحی رحم ایجاد شود، زمانی که سلول‌های رحمی ممکن است در جای خود قرار نگیرند و علائم شروع یا افزایش یابد.
جای زخم سزارین
اگر در بارداری قبلی زایمان سزارین داشته‌اید، ممکن است جای زخمی در رحم وجود داشته باشد که به آن ایستموسل گفته می‌شود. ایستموسل می‌تواند منجر به التهاب در رحم شود که بر لانه گزینی تأثیر می‌گذارد.
عفونت‌ها
عفونت‌ها از جمله عفونت‌های مقاربتی می‌توانند باعث بیماری التهابی لگن شوند. این مشکل می‌تواند منجر به زخم و انسداد لوله‌های فالوپ شود. عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) (و درمان‌های آن) نیز ممکن است بر مخاط دهانه رحم تأثیر بگذارد و باروری را نیز کاهش دهد.
اختلالات خود ایمنی
رابطه بین اختلالات خود ایمنی و ناباروری به طور کامل شناخته نشده است. به طور کلی، اختلالات خود ایمنی باعث می‌شود که بدن به بافت‌های سالم حمله کند. این امر می‌تواند شامل بافت‌های تولید مثلی نیز باشد. اختلالات خود ایمنی مانند هاشیموتو، لوپوس و آرتریت روماتوئید ممکن است با ایجاد التهاب در رحم و جفت بر باروری تأثیر بگذارد؛ و داروهایی که این اختلالات را درمان می‌کنند نیز ممکن است در این امر نقش داشته باشند.
سن
سن در باروری نقش دارد. نتایج مطالعه‌ای که در سال 2018 انجام شد نشان می‌دهد که سن یک عامل آماری معنی‌دار در ناباروری ثانویه در مقایسه با ناباروری اولیه است. در این مطالعه، میانگین سنی زوج‌ها در بین کسانی که ناباروری ثانویه را تجربه می‌کردند، بالاتر بود.
از نظر بیولوژیکی، باروری در زنان در حدود 20 سالگی به اوج خود می‌رسد و در 30 سالگی شروع به کاهش می‌کند. سپس با کاهش قابل توجهی در سن 40 سالگی همراه است. البته در سنین بالاتر فقط ممکن است بارداری بیشتر طول بکشد یا چالش برانگیزتر باشد. کیفیت مایع منی نیز معمولاً پس از 40 سالگی کاهش می‌یابد.
دلایل غیرقابل توضیح
این پاسخی است که هیچ زنی نمی‌خواهد بشنود، اما گاهی (و متاسفانه معمولا) پزشکان نمی‌توانند دلیل قابل تشخیصی برای ناباروری ثانویه پیدا کنند. پس از آزمایش‌ها، درمان‌ها و تلاش‌های بسیار، ممکن است دلیل قانع‌کننده‌ای را نتوان یافت.
افزایش بیش از حد وزن
افزایش وزن می‌تواند منجر به اختلال عملکرد تخمدان در برخی از زنان شود. از طرفی هم به ازای هر 20 پوند اضافه وزن یک مرد، احتمال ناباروری 10 درصد افزایش می‌یابد.
مسائل مربوط به هورمون‌های مردانه
سطوح پایین تستوسترون: تستوسترون برای تولید اسپرم بسیار مهم است، اما می‌تواند به دلیل افزایش سن یا آسیب‌های ناحیه تناسلی کاهش یابد. سطح تستوسترون می‌تواند به دلیل افزایش سن، آسیب به اندام‌های ادراری یا تناسلی یا برخی شرایط پزشکی کاهش یابد. این شرایط عبارت‌اند از:
- عفونت‌های تناسلی.
- بیماری‌های تیروئید
- دیابت.
- بیماری سل.
- اوریون.
- آبله.
- بیماری‌های خونی
- تومورهای خوش‌خیم
- انفارکتوس میوکارد.
- کما
- سکته.
- نارسایی تنفسی.
- نارسایی احتقانی قلب.
- جراحی در دستگاه تناسلی.
- وجود مایکوپلاسما که نوعی باکتری است.
- بیهوشی.
- واریکوسل بیضه.
بزرگ شدن پروستات: بزرگ شدن پروستات می‌تواند تعداد اسپرم را کاهش دهد و انزال را محدود کند.
برداشتن پروستات: برداشتن پروستات به عنوان درمانی برای سرطان یا سایر شرایط می‌تواند باعث جریان معکوس اسپرم شود.
هیپوگنادیسم دیررس: این حالت وضعیتی است که باعث کاهش ترشح هورمون مردانه می‌شود.
نحوه درمان ناباروری ثانویه
برای درمان باید چند آزمایش انجام دهید:
- آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون شما
- تست‌های تخمک‌گذاری
- یک معاینه لگنی
- اشعه ایکس برای مشاهده لوله‌های فالوپ شما
- سونوگرافی ترانس واژینال
- سایر آزمایشات برای مشاهده رحم و دهانه رحم
هنگامی که علت آن را یافتید، پزشک می‌تواند یک برنامه درمانی برای افزایش احتمال باردار شدن شما ایجاد کند. در اینجا چند درمان رایج برای ناباروری در زنان آورده شده است.
استفاده از دارو
معمولا از دارو برای تعدیل هورمون‌ها استفاده می‌شود. در موارد دیگر، داروهای تقویت کننده باروری برای کمک به تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شوند. داروهایی مانند کلومیفن و لتروزول، برای تحریک تخمک‌گذاری در زنان مبتلا به اختلال تخمک‌گذاری استفاده می‌شود. در کنار استفاده از دارو باید سبک زندگی سالم هم داشته باشید. به عنوان مثال، اگر وزن بالایی دارید، با تغذیه و ورزش وزن را کم کنید.
جراحی
در برخی موارد ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. چندین روش جراحی موثر وجود دارد که ممکن است مشکلاتی مانند فیبروم رحم، اسکار رحم یا اندومتریوز پیشرفته را درمان کند. بسیاری از این روش‌ها با حداقل تهاجم انجام می‌شوند. هیستروسکوپی برای تشخیص و درمان ناهنجاری‌های رحم مانند پولیپ و اندومتریوز استفاده می‌شود. لاپاراسکوپی روشی است برای کمک به تشخیص ناباروری در زمانی که سایر اقدامات ناموفق بوده است، استفاده می‌شود و می‌تواند همراه با هیستروسکوپی به عنوان درمان موثر مورد استفاده قرار گیرد.
فناوری تولید مثل پیشرفته (ART)
گاهی نمی‌توان از طریق روش طبیعی باردار شد. در این حالت می‌توانید از فناوری تولید مثل پیشرفته (ART) استفاده کنید. رایج‌ترین آن‌ها تلقیح داخل رحمی (IUI) و IVF هستند. با IUI، اسپرم جمع‌آوری می‌شود و سپس در زمان تخمک‌گذاری وارد رحم می‌شود. در IVF، تخمک زن و همچنین اسپرم جمع‌آوری می‌شود. در آزمایشگاه، تخمک با اسپرم بارور می‌شود و در آنجا به جنین تبدیل می‌شود. سپس، یک جنین (یا بیش از یک جنین) در رحم زن کاشته می‌شود.
کلام آخر
در این مقاله از سی سیب ناباروری ثانویه را بررسی کردیم. علل و نحوه تشخیص و درمان آن را توضیح دادیم. این مشکل تقریبا مشابه با نازایی اولیه است. اگر دچار این مشکل شده‌اید، استرس و نگرانی به خود وارد نکنید زیرا همین عوامل می‌توانند بارداری بیشتر مختل کنند. علت این که میگوییم مضطرب نشوید این است که راه‌های مختلفی برای درمان این مشکل وجود دارد و به هر حال علم پیشرفت کرده است و روز به روز هم پیشرفته‌تر می‌شود. آیا شما هم دچار نازایی ثانویه شده‌اید؟ لطفاً نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید.
بارداری
زایمان