همه چیز درباره مراقبتهای پس از سزارین

سزارین یک عمل جراحی بزرگ محسوب می شود و مدتی طول می کشد تا به حالت عادی برگردید. لبه های برش خورده پوست شکم در زمان کوتاهتری جوش می خورد اما بهبود داخلی ماهیچه ها و سایر بافت های زیرین برای چندین ماه ادامه دارد. مراقبتهای پس از سزارین باید حتما تا مدتی در منزل ادامه داشته باشد و فعالیتهای بدنی محدود شوند. در این مقاله از سایت سی سیب به مراقبتهای پس از سزارین به شکلی ویژه پرداخته ایم. محتوای این مقاله آموزشی راهنمای بسیار خوبی برای مادرانی است که به تازگی سزارین را پشت سر گذاشته اند. شما را به خواندن این مقاله مفید دعوت می کنیم.

مراقبت های بدنی بعد از سزارین

قبل از ترک بیمارستان

در ۲۴ ساعت اول پس از سزارین از شما خواسته می شود که بلند شوید، قدم بزنید و سعی کنید به دستشویی بروید. قدم زدن به شروع روند بهبودی کمک می کند و شما را به حرکت با وجود برش ها و بخیه ها عادت می دهد. به یاد داشته باشید که به آرامی حرکت کنید زیرا ممکن است دچار سرگیجه یا تنگی نفس شوید.

گاهی اوقات ادرار کردن پس از برداشتن کاتتر ممکن است دردناک باشد. از پرستار یا متصدی خود بخواهید راه هایی را برای آسان تر کردن آن پیشنهاد دهد.

با پزشک یا مامای خود در مورد مقابله با درد پس از جراحی صحبت کنید. اگر دارو یا نسخه ای نیاز است که دریافت کنید درباره آن مشورت بخواهید. اگر می خواهید از مصرف داروهای ضددرد اجتناب کنید درباره روشهای جایگزین دارو راهنمایی بخواهید.

پس از زایمان، رحم فرآیند کوچک شدن و رسیدن به اندازه قبل از بارداری را آغاز می کند. در این مدت شما خونریزی شدید را تجربه می کنید که به این حالت لوچیا گفته می شود و می تواند تا ۶ هفته ادامه یابد. شما باید پدهای قاعدگی فوق العاده جاذب داشته باشید. در این مدت از تامپون استفاده نکنید.  ذکر این نکته ضروری است که خونریزی بعد از سزارین در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است از چند روز تا چند هفته طول بکشد. در بیشتر موارد، خونریزی در عرض ۳-۴ هفته متوقف می شود اما ترشح بیش از ۶ هفته ادامه می یابد.

بعد از رفتن به خانه

سطح فعالیت شما باید پایین نگه داشته شود تا زمانی که پزشک مجوز فعالیت های بیشتر را دهد. در ابتدا شما باید از بلند کردن چیزهای سنگین تر از نوزاد خودداری کنید و کارهای سنگین خانه داری را بسیار محدود کنید.  خونریزی پس از زایمان متغیر است و می تواند با تغییر فعالیت و موقعیت افزایش یابد. از خونریزی خود به عنوان علامتی برای اطمینان از اینکه درگیر فعالیت زیاد نیستید استفاده کنید. خون پس از زایمان با گذشت زمان به صورتی کم رنگ یا قرمز تیره و سپس در نهایت به رنگ زرد یا روشن تغییر می کند.

مایعات فراوان مصرف کنید و از کم آب شدن بدن خودداری کنید. مصرف مایعات، میوه و آبمیوه طبیعی و سبزیجات از یبوست نیز جلوگیری می کند. نسبت به هر تب یا درد هوشیار باشید زیرا هر دو می توانند نشانه عفونت باشند. علائم عفونت عبارتند از:

• تب بیش از ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتیگراد)
• تخلیه  چرک ناشی در محل برش
• افزایش درد، قرمزی یا تورم

درمان عفونت بسته به شدت با آنتی بیوتیک خوراکی یا آنتی بیوتیک داخل وریدی درمان می شود.

لباس های گشاد بپوشید. لباس‌های تنگ  برش شما را تحریک می کنند، بنابراین شلوار جین تنگ را کنار بگذارید و لباس خواب، پیراهن‌های گشاد  یا دیگر لباس‌های گشاد را انتخاب کنید. لباس های آزاد برشهای شما را در معرض هوا قرار می دهند که می تواند به سرعت بخشیدن به روند بهبودی کمک کند.

مواردی که باید از آن اجتناب کنید:

• آمیزش جنسی ( حتما طبق دستور پزشک عمل کنید)
• استفاده از تامپون
• حمام کردن تا زمانی که برش شما بهبود یابد و دیگر خونریزی نداشته باشید
• استخرهای عمومی و جکوزی
• بلند کردن هر چیزی که سنگین تر از کودک است
• استفاده مکرر از پله ها
• محدودیت فعالیتهای ورزشی(طبق دستور پزشک عمل کنید)

خونریزی بعد از سزارین چند روز طول میکشد؟

خونریزی بلافاصله بعد از عمل سزارین آغاز می‌شود و در ابتدا می‌تواند شدید باشد. دلیل این خونریزی معمولا بریده شدن رگ‌های خونی و آتونی رحم است. آتونی رحم به شرایطی گفته می‌شود که پس از تولد نوزاد، رحم دیگر حالت انقباضی را به خود نمی‌گیرد و این باعث می‌شود که رگ‌های آسیب دیده بسته نشوند. هرچه که از عمل می‌گذرد میزان خونریزی شما کاهش خواهد یافت. یکی از دلایلی که اغلب خانم‌ها باید ۴۸ ساعت پس از جراحی در بیمارستان بمانند همین مسئله است که خونریزی احتمالی قابل کنترل باشد.

به طور رایج خونریزی تا ۴ هفته پس از سزارین طبیعی تلقی می‌شود. در صورت رعایت مراقبت های بعد از سزارین پس از ۴ هفته خونریزی تقریبا متوقف شده و ترشحات زردرنگی را تا هفته ششم مشاهده خواهید کرد. در پاسخ به اینکه بخیه سزارین چند روزه خوب میشه هم باید گفت که به ۶ هفته زمان نیاز دارد. به طور طبیعی باید روز به روز خونریزی شما کاهش یابد و اگر مشاهده کردید که خونریزی درحال افزایش است یا بوی بدی پیدا کرده است ممکن است نشانه بروز مشکلی باشد و باید با پزشک مشورت کنید.

مراقبت های عاطفی بعد از سزارین

• روزانه زمان بیشتری را برای نشستن و ارتباط با کودک خود اختصاص دهید
• اگر بعد از زایمان سزارین با شیردهی مشکل دارید، برای راهنمایی و پشتیبانی با مشاور شیردهی تماس بگیرید.
• برای کمک به مقابله با هر گونه احساس منفی در مورد تجربه خود، تجربه زایمان را با فرد پشتیبان(مشاور یا اعضای خانواده) در میان بگذارید.
• از درخواست کمک نترسید! مراقبت‌های فیزیکی اضافی مورد نیاز پس از سزارین می‌تواند باعث شود مادر احساس تنهایی و ناامیدی کند.

اسکار سزارین

سزارین روشی است که برای زایمان از برش شکم مادر استفاده می شود. بستن برش سزارین شامل پیوند مجدد چندین لایه عضله و فاسیا با بخیه است. سپس تطبیق مجدد لایه های پوست با بخیه انجام می شود. اسکارهای سزارین بسیار کوچک هستند.

اسکارها معمولا زیر خط موی شرمگاهی ساخته می شوند و ممکن است اصلاً جای زخم سزارین خود را نبینید. این خطوط برای چندین ماه قرمز یا صورتی به نظر می رسد اما در نهایت به یک خط کم رنگ، صاف و نازک تبدیل می شوند. اغلب اوقات، جای زخم های سزارین به طور کامل بهبود می یابد. اما گاهی اوقات روند بهبودی بدن طولانی می شود که می‌تواند منجر به مشکلات پوستی مانند اسکار شود. اسکارهایی که تشکیل می شوند از دو نوع هستند:

کلوئید

اسکار کلوئید زمانی رخ می دهد که بافت اسکار فراتر از قسمتهای اصلی زخم گسترش یابد و منجر به ایجاد توده های بافت اسکار در اطراف برش می شود.

اسکار هیپرتروفیک

 اسکار هیپرتروفیک ضخیم‌تر، محکم‌تر و معمولاً برجسته‌تر از اسکار معمولی است اما برخلاف اسکار کلوئید، در قسمتهای خط برش اصلی خود باقی می‌ماند.

نکات مراقبتی و بهبود اسکار سزارین

رعایت این نکات به بهبود بهتر جای زخم سزارین کمک می کند:

تمیز کردن

یک بار در روز (هنگامی که دوش می گیرید)، اجازه دهید آب صابون روی زخم شما چکه کند( از شستشوی شدید خودداری کنید). وقتی استحمام تمام شد، به آرامی آن ناحیه را با یک حوله تمیز خشک کنید.

هوادهی کردن

هوا باعث بهبود جراحات پوستی می شود، بنابراین تا حد امکان، جای زخم خود را در معرض هوا قرار دهید، مانند پوشیدن یک لباس گشاد در شب برای گردش هوا.

ویزیت های منظم داشته باشید

اولین معاینه پزشک سه هفته پس از زایمان انجام شود و یک معاینه جامع دیگر در عرض ۱۲ هفته پس از زایمان انجام شود. برای زایمان سزارین، زمان و دفعات ملاقات با پزشک ممکن است متفاوت باشد، بنابراین با پزشک خود در مورد زمان مراجعه بعد از زایمان صحبت کنید.

ورزش را متوقف کنید

ورزش در دوران نقاهت پس از سزارین ممنوع است زیرا مانع از جوش خوردن برش های سطحی و عمقی می شود. بنابراین تا حد امکان از خم شدن یا چرخاندن بدن یا انجام حرکات ناگهانی خودداری کنید و چیزی سنگین تر از کودک خود را بلند نکنید. قبل از شروع مجدد ورزش با پزشک مشورت کنید.

حرکت کنید

محدودیت در ورزش کردن به این معنا نیست که تمام فعالیتهای خود را تعطیل کنید. افزایش جریان خون، به بهبودی کمک می کند و شانس ابتلا به ترومبوز ورید عمقی یا DVT (لخته خونی که در دوران بارداری و دوره پس از زایمان شایع تر است) را کاهش می دهد. پیاده روی می تواند انتخاب خوبی برای تحرک روزانه باشد.

قرار گرفتن در معرض نور خورشید را محدود کنید

 نور خورشید با تیره‌تر یا روشن‌تر کردن جای زخم نسبت به پوست اطراف، باعث می‌شود که جای زخم بیشتر به چشم بیاید، بنابراین سعی کنید در سال اول زخم را از نور مستقیم خورشید دور نگه دارید و پس از آن از ضد آفتاب استفاده کنید.

اگرچه جای زخم سزارین به مرور زمان خود به خود محو می‌شود، چند ترفند ساده می‌تواند جای زخم را به حداقل برساند:

• ورق سیلیکونی

برخی تحقیقات نشان داده اند که ورق های سیلیکونی به نرم و صاف کردن جای زخم ها کمک می کند به خصوص اگر  احتمال تشکیل اسکار کلوئیدی یا هیپرتروفیک زیاد باشد. استفاده از پوشش سیلیکونی می تواند سه یا چهار هفته پس از سزارین شما شروع شود. ممکن است در یک ماه نتایج را مشاهده کنید (اگرچه برای زخم های تهاجمی تر نیاز به استفاده طولانی تر از آنها است).

• ژل ها و کرم های سیلیکونی

ژل‌ها و کرم‌های سیلیکونی همان تاثیر ورقه های سیلیکونی را دارند.

مدت زمان بهبودی اسکار سزارین چقدر است؟

پس از ۲هفته جای زخم سطحی پوست بهتر می شود. ۶هفته تا ۳ ماه نیز برای جوش خوردن برش های عمیق بافتی زمان می برد.

بعد از عمل سزارین چند روز باید استراحت کرد؟

به طور کلی سزارین یک عمل جراحی سنگین محسوب می‌شود. بنابراین لازم است که به خوبی استراحت کنید و به خود برسید. اینکه بعد از سزارین چند روز باید استراحت کرد باید گفت اغلب افراد پس از گذشت ۶ هفته می‌توانند به فعالیت‌های عادی خود برگردند. با این حال نباید فشار زیادی به بدن خود وارد کنید. در هفته اول باید استراحت بیشتری (نزدیک به مطلق) داشته باشید و مراقبت های بعد از سزارین را جدی‌تر بگیرید. تنها کاری که باید در این هفته انجام دهید، قدم زدنی است که پزشک برای شما تجویز می‌کند. بعد از طی شش هفته می‌توانید به سر کار خود برگردید، سوار خودرو و هواپیما شوید، آشپزی کنید و همچنین سایر فعالیت‌های زندگی روزمره را انجام دهید. اما فعالیت‌های سنگینی مثل ورزش‌های بدن‌سازی، شنا، دویدن و… را نباید انجام دهید. حضور در استخر تا زمانی که جای زخم‌های شما به طور کامل بهبود یابد باید عقب بیفتد.

در مدت استراحت سعی کنید تغذیه کاملی داشته باشید تا بدن شما سریع‌تر به حالت نرمال خود بازگردد. در این شش هفته لازم است مراقبت بعد از عمل سزارین را جدی بگیرید و همیشه یکی از اعضای خانواده یا یک دوست نزدیک کنار شما باشد تا در انجام فعالیت‌ها به شما کمک کند. چیزی که مهم است این است که برای شروع هیچ فعالیتی عجله نکنید و فقط زمانی اقدام به انجام آن نمایید که از توانایی خود برای آن مطمئن شده‌اید.

نحوه خوابیدن پس از سزارین

زمانی که کودکتان استراحت می کند استراحت کنید. وقتی بدن شما پس از سزارین بهبود می یابد حتی بیشتر از حد معمول به استراحت نیاز دارید. سعی کنید  با کمک گرفتن از دیگران برای تعویض پوشک یا آماده‌سازی وعده‌های غذایی زمان بیشتری برای استراحت‌هایتان اختصاص دهید.

نحوه خوابیدن

ممکن است برای یافتن موقعیتی که بتوانید بدون درد بخوابید آزمون و خطا انجام دهید. موقعیتهای مختلف را امتحان کنید تا ببینید با کدام روش خوابیدن راحت تر هستید. مطمئن شوید که برای رفتن یا خارج شدن از تخت یا درازکشیدن بیش از حد به خود فشار نمی‌آورید.

خوابیدن به پشت

به گفته مرکز تخصصی جراحی، بهترین وضعیت خواب بعد از سزارین و اکثر جراحی ها روی کمر است. بسیاری از اوقات خوابیدن به پشت بهترین گزینه برای از بین بردن هرگونه فشار روی برش جراحی است. سعی کنید یک بالش زیر زانوهای خود قرار دهید یا گاهی اوقات یک بالش کوچکتر برای گردن خود قرار دهید تا تعادلی را پیدا کنید که برای شما راحت باشد. اگر به پشت می خوابید برای بلند شدن به یکباره حرکت نکنید، ابتدا به پهلو غلت بزنید و از بازوهای خود برای کمک به نشستن استفاده کنید. قبل از اینکه پاهای خود را از روی تخت بیرون بیاورید، با زانوهای خم شده به پهلو بغلتانید. قبل از اینکه بلند شوید روی تخت بنشینید.

خوابیدن به پهلو

خوابیدن به پهلوی چپ به جریان خون بهینه کمک می کند که برای بدن در حال بهبودی شما عالی است. این وضعیت همچنین باعث می‌شود که راحت‌تر به رختخواب بروید و از رختخواب خارج شوید. بسیاری از مادران تازه وارد می‌دانند که وضعیت دراز کشیدن به پهلو راحت‌ترین وضعیت شیردهی برای مادرانی است که در حال نقاهت پس از سزارین هستند. اگر تصمیم به شیر دادن با نوزاد خود در این وضعیت دارید، مطمئن شوید که کودک خود را ایمن نگه داشته اید و قبل از اینکه بخوابید او را از تخت خود خارج کنید.

خوابیدن در وضعیت عمودی

برای خوابیدن و استراحت در این حالت می توان از صندلی های شیردهی و مبل مخصوص شیردهی استفاده کرد. خوابیدن عمودی روش مناسبی برای شیردهی آسان مادر است و نوزاد نیز در این حالت موقعیت خوبی در آغوش مادر دارد. خوابیدن در حالت عمودی برای روزهای نخست پس از جراحی توصیه می شود.

بالا نگه داشتن بالا تنه

بالاتنه خود را با چند بالش نگه دارید تا تمام بدن بالا بیاید. این حالت به تنفس بهتر کمک می کند و همچنین خوابیدن را راحت می کند. اگر در بالا بردن کل بدن راحت نیستید، از بالش بین زانو و زیر باسن خود استفاده کنید.

اولین راه رفتن بعد از سزارین

راه رفتن یکی از مهمترین مراقبت های بعد از سزارین است. اولین راه رفتن شما در همان روز جراحی و چند ساعت بعد از عمل خواهد بود. پزشک زمان دقیق راه رفتن را به شما اعلام خواهد کرد. این راه رفتن معمولا چند قدم بیشتر نیست و از چسبندگی و ایجاد لخته خون در پاها جلوگیری می‌کند. همچنین از تجمع گاز در شکم و ایجاد فشار به زخم‌ها پیشگیری می‌نماید. اولین راه رفتن برای اغلب زنان دردناک است و به سختی قدم‌های اول را برمی‌دارند، اما در دفعات بعد به شکل قابل ملاحظه‌ای درد و ناراحتی شما کاهش خواهد یافت.

زنانی که به علت وزن بالا یا درد خیلی زیاد قادر به راه رفتن نباشند، ممکن است به استفاده از جوراب واریش توصیه شوند. این جوراب‌ها ساق پا را تحت فشار قرار می‌دهند و جریان خون را در پاهای مادر حفظ خواهند کرد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

پس از سزارین، افراد در صورت مشاهده موارد زیر باید با پزشک تماس بگیرند یا به پزشک مراجعه کنند:

• گرفتگی شدید رحم
• گرفتگی رحم که از بین می رود و سپس برمی گردد
• مشکل در ادرار کردن
• سردردهای مکرر
• اضطراب یا افسردگی
• شروع ناگهانی درد در ناحیه شکم، مانند حساسیت به لمس یا احساس سوزش
• بوی بد ناشی از ترشحات واژن
• شروع ناگهانی درد در ناحیه برش که می تواند شامل ترشحات چرک باشد
• سوزش ادرار یا خون در ادرار
• ظاهر بثورات یا کهیر
•  ناحیه دردناک، قرمز و دردناک روی سینه‌ها که ممکن است با علائمی شبیه آنفولانزا همراه باشد
• احساس اضطراب، وحشت و/یا افسردگی

در صورت مشاهده موارد زیر باید به اورژانس مراجعه شود:

• خونریزی که بیش از یک پد یا تامپون در ساعت به مدت بیش از ۲ ساعت خیس می شود
• علائم پاره شدن برش، مانند خونریزی یا ترشح از برش
• افکار آسیب رساندن به خود یا نوزادشان
• درد شدید ساق پا، به خصوص اگر همراه با تورم یا بی حسی در پا باشد
• تنگی نفس

سخن آخر

مراقبت های پس از سزارین در بیمارستان و منزل ادامه می یابد. مراقبتهای بیمارستان بر عهده پرستاران و متصدیان بخش زایمان است و مراقبتهای منزل نیز با کمک همسر و سایر اعضای خانواده باید ادامه یابد. پاکسازی زخم، محدودیت فعالیتهای بدنی، خواب کافی، تغذیه مناسب، توجه به میزان خونریزی پس از جراحی، درد، تب و عفونت از مهم ترین مراقبتهایی است که در منزل باید انجام شود. در صورت دیدن هرگونه علائم هشدار دهنده باید به پزشک یا اورژانس مراجعه شود.