طبق آخرین مطالعات، تقریباً از هر هشت زن، یک زن به روش معمول باردار نمی‌شود. در نتیجه، از فناوری‌های کمک باروری مانند IVF در سراسر جهان استفاده می‌شود. IVF پرکاربردترین روش کمک باروری است که در آن اسپرم مرد و تخمک زن در آزمایشگاه بارور شده و جنین حاصل را به رحم تزریق می‌کند. با توجه به این که در این نوع از بارداری آزمایشگاه و عوامل دیگری دخیل هستند، ممکن است سوالی برای زنان پیش بیاید. این که وقتی زنی از این روش برای باردار شدن استفاده کند، چه کار باید بکند؟ آیا به مراقبت‌های خاصی نیاز دارد؟ در این مطلب از سی سیب به بررسی مراقبت های بعد از IVF می‌پردازیم.
چرا IVF انجام می‌شود؟
در بیشتر موارد، IVF برای زوج‌هایی با شرایط خاص پزشکی انجام می‌شود، از جمله:
- اختلالات تخمک‌گذاری
- آسیب یا انسداد لوله‌های فالوپ
- اندومتریوز
- نارسایی زودرس تخمدان
- فیبروئید رحم
- اختلالات ژنتیکی
- تولید غیرطبیعی اسپرم (آزواسپرمی).
بعد از انتقال IVF چه باید کرد؟
روز انتقال جنین در فرایند IVF بسیار هیجان‌انگیز است. شما تا کنون داروهای خود را مصرف کرده‌اید، دستورالعمل‌های پزشک خود را به طور کامل دنبال کرده‌اید و یک سبک زندگی فوق‌العاده سالم را حفظ کرده‌اید. پس از انتقال، باید بسیار از خود مراقبت کنید. به یاد داشته باشید، در حال حاضر و برای چند هفته آینده، شما و سلامتی شما در اولویت قرار دارد. البته نیازی نیست با خود مثل شیشه رفتار کنید زیرا قرار نیست جنین بیفتد! ولی مراقبت های بعد از IVF می‌تواند شانس بارداری موفق را تا حد زیادی افزایش دهد. در ادامه به برخی از مراقبت های بعد از IVF اشاره می‌کنیم.
به خودتان برسید
در چند روز پس از مرحله انتقال، لانه گزینی انجام می‌شود. منظور از لانه گزینی نیز قرارگیری جنین و در واقع محکم شدن آن در رحم شما است! برای همین لازم است در این چند روز آرامش خود را حفظ کنید. افکار مثبت و پرورش دهنده داشته باشید. در صورت امکان سعی کنید چند روز از کار خود مرخصی بگیرید. از نگرانی‌های دنیا جدا شوید. اخبار را دنبال نکنید. می‌توانید در زمان مناسب به اخبار روزانه، رسانه‌های اجتماعی و سایر روزمرگی‌های زندگی بازگردید. در این مدت به پارک یا کنار ساحل بروید. با همسرتان وقت بگذرانید. غذای سالم بخورید. برنامه‌های طنز نگاه کنید.
نیازی نیست حتماً این چند روز را در رختخواب بگذرانید اما بهتر است استراحت کنید. اکثر پزشکان پیشنهاد می‌کنند که انجام کارهای خانه مانند پخت و پز و جاروبرقی و همچنین باغبانی، هل دادن کالسکه و حتی انجام ورزش‌های متوسط در خانه می‌تواند استرس را کاهش داده و گردش خون را تنظیم کند که همه این‌ها منجر به بارداری موفق پس از انتقال جنین می‌شود. معمولاً پزشکان پس از IVF از بیماران می‌خواهند که تقریباً پنج روز در خانه استراحت کنند. طبق آخرین بررسی‌ها، استراحت مطلق پس از IVF توصیه نمی‌شود، زیرا عدم فعالیت بدنی می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد و ممکن است جریان خون جنین را قطع کند؛ بنابراین، اگر احساس خستگی نمی‌کنید، نیازی نیست تمام روز را در رختخواب بگذرانید. در طول فرآیند IVF، مراقبت های ذکر شده را در نظر بگیرید، آرامش خود را حفظ کنید و مثبت فکر کنید.
داروهای خود را مصرف کنید
از مهم‌ترین مراقبت های بعد از IVF این است که از مصرف داروهای خود غافل نشوید. اگر پزشک به شما دستور داده است که داروهای خاصی را ادامه دهید، حتماً طبق دستور عمل کنید. پروژسترون به ویژه برای حفظ بارداری حیاتی است و احتمالاً از شما خواسته می‌شود که مصرف داروها را ادامه دهید. برخی از داروهایی که بیماران باید پس از انتقال جنین مصرف کنند عبارت‌اند از:
- داروهای تیروئید برای بیماران مبتلا به مشکلات تیروئید
- داروهای استروئیدی برای بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص مانند لوپوس و آسم
- داروهای ضدافسردگی برای زنانی که افسردگی یا اختلالات اضطرابی دارند
- مکمل‌های حاوی ویتامین D (برای جلوگیری از ابتلای جنین به اوتیسم)
غذای سالم بخورید
تغذیه سالم بسیار مهم است. قطعا پزشک از شما خواسته است تا با داشتن تغذیه سالم بدن خود را برای IVF آماده کنید. پس از انتقال نیز باید این کار را ادامه دهید. به هر حال اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، یک ماه دیگر صاحب فرزندی خواهید شد و قطعا می‌خواهید سلامت شما حفظ شده باشد. ویتامین‌های خود را تا زمانی که پزشک شما تعیین کرده است مصرف کنید، یا ممکن است پزشک از شما بخواهد که ویتامین‌های دوران بارداری خود را از هم اکنون شروع کنید. خوردن میوه، سبزیجات و غذاهای غنی از کلسیم، پروتئین، ویتامین B و آهن می‌تواند ناراحتی گوارشی شما را به حداقل برساند و سلامت عمومی شما را بهبود بخشد. شکر زیاد، غذاهای فرآوری شده، کنسرو، نوشیدنی‌های الکلی، کافئین و غذاهای حاوی جیوه را مصرف نکنید.
مصرف فولیک اسید را فراموش نکنید
اگر قبل از این فولیک اسید مصرف نکرده‌اید، بهتر است از زمان انتقال مصرف آن را آغاز کنید. نشان داده شده است که مکمل اسید فولیک خطر نقص لوله عصبی، نقایص قلبی و شکاف کام را کاهش می‌دهد. با پزشک خود صحبت کنید و توصیه‌های او را در مورد میزان اسید فولیک مورد نیاز خود دریافت کنید.
محدود کردن قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز
مطمئناً شما مراقب قرار گرفتن در معرض هر چیزی که می‌تواند برای بارداری یا جنین شما خطری ایجاد کند، هستید. مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز در بسیاری از اقلام روزمره یافت می‌شود. سعی کنید قرار گرفتن در معرض این موارد را محدود کنید. البته در این دوران تقریباً غیرممکن است که ۱۰۰٪ از آن‌ها اجتناب کنید. چون در بسیاری از لوازم و چیزها وجود دارند.
علائم را نادیده نگیرید
اکنون زمان آن است که به بدن خود توجه ویژه‌ای داشته باشید و اگر چیزی احساس کردید که از نظرتان عادی نیست، فوراً با مطب پزشک خود تماس بگیرید. به احتمال زیاد چیزی نیست، اما بهتر است کوچک‌ترین نشانه‌ها را جدی بگیرید تا بعداً مشکلی پیش نیاید.
اکثر بیماران بعد از IVF خونریزی جزئی را تجربه می‌کنند و این طبیعی است؛ اما اگر خونریزی شما شدید است و برای مدت طولانی ادامه دارد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
عدم برقراری رابطه جنسی
برای مدتی از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید. نباید به بدن و به خصوص ناحیه لگن شما فشار وارد شود. رابطه جنسی ممکن است باعث عفونت و انقباض شود و در لانه گزینی جنین در رحم اختلال ایجاد کند.
عدم استفاده از تست بارداری
ممکن است در این دوران وسوسه شوید و آزمایش بارداری بدهید. لطفا این کار را نکنید. بدن شما چند هفته طول می‌کشد تا هورمون بارداری، HCG را که برای تایید بارداری لازم است، تولید کند. قطعا دوره انتظار سخت است اما نباید با این کار خود را دلسرد کنید.
ورزش بعد از IVF
از دیگر مراقبت های بعد از IVF این است که بدن خود را آماده نگه دارید. بسیاری از بیماران فکر می‌کنند که نباید بعد از IVF فعالیت بدنی انجام دهند. با این حال، باید بدانید که با انجام تمرینات سبک در این دوره می‌توانید BMI سالمی داشته باشید. در نتیجه رحم شما شرایط بهتری برای نگهداری جنین خواهد داشت. بهترین فعالیت بدنی بعد از انتقال جنین پیاده‌روی روزانه به مدت یک ساعت است.
از سوی دیگر باید به مدت هفت روز از ورزش‌های سنگین مانند دوچرخه‌سواری و دویدن خودداری کنید زیرا این فعالیت‌ها می‌توانند جریان خون را از رحم به سایر قسمت‌های بدن منتقل کنند و در نتیجه آندومتر رحم ضخیم شده و جنین به خطر بیفتد.
حمام کردن بعد از انتقال جنین
سه روز بعد از انتقال جنین می‌توانید حمام کنید، البته باید مراقب باشید که آب خیلی داغ نباشد. همچنین استفاده از جکوزی و سونا (به دلیل گرمای زیاد)، استخر و آبگرم برای شما و جنین مضر است؛ بنابراین، توصیه می‌شود حداقل تا سه هفته پس از IVF از استفاده از آن‌ها خودداری کنید.
موقعیت‌های خواب بعد از انتقال جنین
همان‌طور که قبلا ذکر شد، پس از انتقال جنین می‌توانید زندگی روزمره خود را از سر بگیرید. جنین برای کاشت به یک رحم آماده و یک پوشش ضخیم نیاز دارد. تا بتوانید در هر موقعیتی که راحت هستید، بخوابید. با این حال، برخی از پزشکان معتقدند که قرار دادن بالش زیر پاها می‌تواند جریان خون را در ناحیه لگن افزایش دهد و به لانه گزینی جنین کمک کند.
بالا رفتن از پله‌ها بعد از انتقال IVF
تا دو روز پس از انتقال IVF تا حد امکان از بالا رفتن از پله‌ها خودداری کنید. پس از آن، اگر وضعیت شما خوب است و لکه بینی یا خونریزی ندارید، می‌توانید به آرامی از پله‌ها بالا و پایین بروید و زمانی که نفس شما بند می‌آید و احساس تنگی نفس می‌کنید، استراحت کنید و به خود فشار نیاورید. به طور کلی استفاده از پله بعد از انتقال جنین مشکلی ندارد. با این حال، باید از دویدن، آهسته دویدن و پریدن روی پله‌ها اجتناب کنید زیرا این فعالیت‌ها ضربان قلب و دمای بدن شما را به یک‌باره افزایش می‌دهند.
تست‌های آزمایشگاهی بعد از IVF
پس از IVF، شما باید چندین آزمایش مانند آزمایشات هورمونی، آزمایش تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ، آنتی ژن سطحی هپاتیت B و سیفلیس (RPR) انجام دهید. در نهایت، دو هفته پس از انتقال جنین، آزمایش بارداری بتا برای تایید بارداری انجام می‌شود.
تست عملکرد تیروئید
این تست را باید قبل از انجام IVF انجام دهید. مشکلات تیروئید می‌تواند مستقیماً بر بارداری شما تأثیر بگذارد و گاهی منجر به سقط جنین شود. اگر مشکل تیروئید دارید، قبل از انتقال جنین با پزشک خود مشورت کنید و در صورت لزوم از داروهای تیروئید استفاده کنید.
کلام آخر
انجام IVF و تلاش برای بارداری از طریق این روش، می‌تواند برای زوجین و مخصوصا استرس‌زا باشد. از طرفی هم این گونه باردار شدن کمی حساس‌تر است. در نتیجه، همان گونه که در این مقاله اشاره شد، لازم است که مراقبت های بعد از IVF را جدی بگیرید تا علاوه بر توجه به جسم خود، به وضعیت روحی و روانی خود هم رسیدگی کنید؛ زیرا امکان این امر وجود دارد که استفاده از این روش کافی نباشد یا در بار اول جواب ندهد. دوران صبر برای شکل گرفتن جنین و لانه گزینی آن نیز می‌تواند استرس‌زا باشد. پس آن چه مهم است این است که از خود به خوبی مراقبت کنید تا روحیه خود را حفظ کنید و بتوانید به سلامت جسمی خود بپردازید. نظر شما در رابطه با مراقبت های بعد از IVF چیست؟ لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
