همه آن چیزی که باید درباره مدفوع نوزاد و انواع آن بدانید

زمان مطالعه: ۱۰ دقیقه

مدفوع نوزاد چیزی است که شما به عنوان یک مادر باردار حتماً انتظار مقابله با آن را داشته‌اید. اما آیا می‌دانید که محتویات پوشک کودک شما (مدفوع کودک) چقدر می‌تواند متفاوت باشد؟ میزان سفت بودن مدفوع، رنگ آن و حتی مخاط مدفوع نوزاد شما می‌تواند برای شما چالش برانگیز باشد.

عوض کردن پوشک نوزاد، بخش قطعی از برنامۀ روزانۀ شما به عنوان یک مادر است. اما توجه داشته باشید که همین کار، می‌تواند به شما کمک کند تا مراقب سلامتی کودک خود باشید. زیرا انواع رنگ، میزان سفتی و دفعات مدفوع نوزاد می‌تواند در مورد سلامت و رشد کودک اطلاعات زیادی به شما بدهد.

برای اینکه متوجه شوید چگونه می‌توانید این اطلاعات بدست آورده و از آنها استفاده کنید، به شما پیشنهاد می‌کنیم به مطالعۀ ادامۀ این مطلب از مجموعه سی سیب بپردازید.

مدفوع طبیعی نوزاد

اولین قدم این است که بدانید مدفوع نوزاد در چه حالتی طبیعی و در چه حالتی غیر طبیعی است. زیرا رنگ و میزان سفتی مدفوع نوزاد شما در طول زمان، بسته به آنچه کودک شما می‌خورد، متغیر است. در این مطلب یک راهنمای تقریبی در مورد آنچه که احتمالاً در طی چند روز، هفته و ماه اول پس از تولد کودکتان در پوشک فرزند خود خواهید یافت، آورده شده است.

 مدفوع نوزاد تازه متولد شده

اولین پوشک‌های کودک شما احتمالاً حاوی ماده‌ای تیره و قیر مانند است که تقریباً هیچ بویی ندارد. نام این ماده مکونیوم است. این ماده، نوع متمایزی از مدفوع است که از مواردی مانند موکوس (مخاط)، سلول‌های پوست و موهای لانوگو (و سایر ذراتی که کودکتان بلعیده است)، به همراه مایع آمنیوتیک تشکیل شده است.

معمولاً چند روز طول می‌کشد تا کودک شما تمام مکونیوم را از سیستم گوارشی خود خارج کند. بعد از این مرحله، مدفوع منظم نوزاد شروع می‌شود. رنگ مدفوع نوزاد در دفعات نخستین، از رنگ تقریباً سیاه به سبز مایل به زرد تغییر می‌کند و ممکن است مخاط کمتری در آن وجود داشته باشد.

اگر در طی ۲۴ ساعت پس از تولد، نوزادتان دفع مدفوع نداشت حتما این مشکل را با پزشک متخصص مطرح نمایید.

مدفوع منظم نوزاد

هنگامی که مکونیوم از سیستم گوارشی کودک شما خارج می‌شود، مدفوع معمولی براساس نحوه تغذیۀ کودک می‌تواند بسیار متفاوت باشد. در ادامه، انواع مدفوع نوزادان بر اساس تغذیۀ آنها را بررسی می‌کنیم.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند

اگر نوزاد شما با شیر مادر تغذیه می‌شود، مدفوع او در طی چند ماه اول ممکن است کمی شبیه به خردل باشد. یعنی مدفوع نوزاد دارای سفتی کم، روان بودن نسبتا زیاد و احتمالاً ذرات چربی سفید و دانه مانند خواهد بود.

نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند

اگر کودک شما با شیر خشک تغذیه می‌شود، مدفوع او معمولاً به اندازۀ نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود شل و آبکی نیست، قوام (سفتی مدفوع) خمیری بیشتری خواهد داشت (اگرچه نباید سفت‌تر از کره بادام زمینی باشد) و همچنین رنگ زرد یا خرمایی تیره‌تری دارد.

نوزادان در مرحله از شیر گرفتن

هنگامی که شروع به استفاده از غذاهای جامد در رژیم غذایی کودک خود می‌کنید (که زمان شروع استفاده از این نوع غذاها معمولا از حدود ۶ ماهگی توصیه می‌شود)، شاهد برخی تغییرات عمده در محتویات پوشک و مخصوصاً مدفوع کودک خود خواهید بود. در این مرحله، مدفوع نوزاد سفت‌تر شده و رنگ آن نیز به اندازۀ زیادی تغییر پیدا خواهد کرد.

اگر کودک شما غذاهای انگشتی می‌خورد، ممکن است تکه‌های غذای هضم نشده، مانند پوست نخود فرنگی یا گوجه فرنگی را در مدفوع نوزاد ببینید. وجود این تکه‌های غذا به این دلیل است که دستگاه گوارش کودک شما به تازگی با این غذاهای جدید مواجه شده و هنوز قادر به گوارش کامل این غذاهای جدید نیست. دورۀ مناسب برای از شیر گرفتن کودک، زمانی است که مدفوع کودک شما به دلیل چربی‌ها و قندهای اضافی در رژیم غذایی او، بوی قوی‌تری می‌دهد.

انواع مدفوع نوزاد

ممکن است گاهی از تغییر رنگ مدفوع نوزاد خود متعجب شوید. این تغییر رنگ می‌تواند از رنگ‌ خردلی مدفوع نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند، تا رنگ زرد مدفوع نوزادی که شیرخشک می‌خورد و همچنین رنگ‌های دیگری مانند قهوه‌ای و حتی سبز را نیز شامل شود. همچنین ممکن است در مدفوع نوزاد خود کمی خلط پیدا کنید. این خلط می‌تواند رنگی شفاف یا شیری مانند را در مدفوع نوزاد ایجاد کند. اما نگران نباشید هیچ مشکلی نیست و این تغییر رنگ‌ها طبیعی است. درادامۀ این مطلب از مجموعۀ سی سیب با ما همراه باشید تا با رنگ‌های طبیعی و غیر طبیعی مدفوع نوزاد که نیاز به بررسی پزشک دارند آشنا شوید.

رنگ های طبیعی مدفوع نوزاد

در ادامۀ این مطلب از مجموعه سی سیب به بررسی رنگ های طبیعی مدفوع نوزاد می‌پردازیم.

مدفوع سبز

این رنگ مدفوع نوزاد معمولاً بی‌ضرر است. موارد زیادی می‌تواند باعث ایجاد رنگ سبز در مدفوع نوزاد شود. برخی از داروهای خاص (که توسط کودک یا خود شما (در دوران شیردهی) مصرف می‌شود)، غذا‌‌های سبز رنگی که کودک شما به طور مستقیم از آنها تغذیه می‌کند و همچنین شیر مادر (در صورتی که شما از غذاهای سبز رنگ خورده باشید)، می‌توانند از دلایل سبز شدن مدفوع کودک شما باشند. اکثر اوقات مدفوع سبزی که می‌بینید، صرفاً محصول هضم طبیعی کودک شماست!

طیف زرد

به طور کلی، اگر رنگ مدفوع کودک شما در طیف رنگ‌های خاکی (زرد، سبز و قهوه‌ای) باشد، طبیعی است. اما اگر در مورد رنگ مدفوع کودک خود نیاز به اطمینان داشتید، می‌توانید به یک پزشک متخصص مراجعه کرده و با او مشاوره کنید.

رنگ های هشدار دهنده و غیرطبیعی مدفوع نوزاد

رنگ‌های مشخصی از مدفوع کودک، می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل احتمالی در سلامت نوزاد باشد. اگر مدفوع نوزاد شما به یکی از رنگ‌های زیر دیده شد، با پزشک متخصص اطفال تماس گرفته یا به مطب پزشک مراجعه کنید.

قرمز

وجود رنگ قرمز در مدفوع کودک شما، می‌تواند به دلیل وجود خون در مدفوع کودک باشد. بنابراین مهم است که علت وجود رنگ قرمز در مدفوع کودک خود را بررسی کنید. با این حال، به خاطر داشته باشید که موارد زیادی وجود دارند که باعث ایجاد رنگ قرمز در مدفوع کودک شما می‌شوند اما بی خطر هستند. در ادامه، به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم.

• در یک نوزاد تازه متولد شده، ممکن است در هنگام زایمان، کمی خون توسط کودک بلعیده باشد.
• اگر به فرزندتان شیر می‌دهید، ممکن است نوک سینه‌های شما خونریزی کرده و خون با شیر مخلوط شود.
• اگر کودک شما در حال خوردن مواد جامد است، ممکن است غذای خاصی مانند چغندر (که مدفوع را قرمز رنگ می‌کند) خورده باشد.

مشکی

 مدفوع سیاه در برخی موارد ممکن است ناشی از خون باشد. زیرا ممکن است رنگ خون در روده، به مرور زمان از رنگ قرمز به رنگ سیاه تبدیل شده باشد. مهم است بدانید مدفوعی که رنگ سبز تیره دارد، گاهی اوقات ممکن است سیاه به نظر برسد. در مدفوع سبز رنگ حتی اگر یک سایۀ تیره رنگ نیز دیده شد، معمولاً جای نگرانی نیست. همچنین مکونیوم نیز می‌تواند سیاه به نظر برسد.

سفید یا خاکستری

مدفوع بسیار کم رنگ و سفید یا خاکستری مانند نوزاد، بسیار نادر است. اما اگر مدفوع این رنگی را در پوشک کودک خود مشاهده کردید، به پزشک متخصص مراجعه کنید. زیرا وجود مدفوع سفید یا خاکستری رنگ در پوشک نوزاد شما می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری کبدی باشد که نیاز به درمان دارد.

همان طور که گفته شد، رنگ مدفوع کودک شما ممکن است بسته به چیزی که شما می‌خورید نیز تغییر پیدا کند. به عنوان مثال، اگر سبزیجات سبز رنگی مانند اسفناج خورده باشید، ممکن است مدفوع نسبتا سیز رنگی در پوشک کودک خود مشاهده کنید.

وجود مخاط در مدفوع نوزاد

همانطور که گفته شد، وجود مخاط در مدفوع نوزاد اغلب بی‌ضرر و طبیعی است. مکونیوم تقریباً در اکثر مواقع دارای مخاط است. با افزایش سن کودک و خوردن غذاهای متنوع نیز یافتن مقادیر کمی از مخاط در مدفوع کودک، غیر طبیعی نیست. مخاط موجود در مدفوع نوزاد معمولاً شفاف یا کمی شیری رنگ است.

با این حال، اگر مخاط موجود در مدفوع نوزاد شما با علائم و موارد دیگری همراه باشد، این امر می‌تواند نشانۀ وجود عفونت یا مشکلات گوارشی باشد. در ادامه، به برخی از علائمی که شما باید به آنها توجه داشته باشید اشاره می‌کنیم.

علائمی که در صورت مشاهده در مدفوع نوزاد باید مراقب آنها بود عبارتند از:

• خون در مدفوع
• اسهال
• تب بالا
• از دست دادن اشتها
• استفراغ و ضعف

اگر متوجه هر یک از این علائم شدید (به خصوص در صورتی که در مدفوع کودک خود کمی مخاط نیز مشاهده کنید)، برای بررسی بیشتر حتماً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

تعداد و دفعات مدفوع نوزاد

تعداد دفعات مدفوع نوزاد شما با رشد کودک‌ و همچنین رشد سیستم گوارشی کودک، تغییر پیدا می‌کند. اما روش تغذیه‌ای که شما برای کودک خود استفاده می‌کنید نیز بر روی تعداد دفعات مدفوع نوزاد شما تاثیر می‌گذارد.

تغذیه با شیر مادر

اگر کودک شما از شیر مادر تغذیه می‌کند، احتمال دارد نسبت به همسالان خود که از شیر خشک تغذیه می‌کنند، بیشتر مدفوع کند. به عنوان یک قاعدۀ کلی، پس از گذشت چند روز از تولد نوزاد خود، تا زمانی که کودک شما به حدود ۶ هفتگی برسد، ممکن است بین ۲ تا ۵ بار در روز، اجابت مزاج (دفع مدفوع و ادرار) کودک خود را مشاهده کنید.

به خاطر داشته باشید که بعد از ۳ تا ۶ هفتگی، کودکی که با شیر مادر تغذیه می‌شود ممکن است حتی چند روز بین دفعات اجابت مزاجش فاصله وجود داشته باشد. این امر به این دلیل است که سیستم گوارشی کودک شما قادر است شیر ​​مادر را به صورت بسیار کاملی هضم کند و مواد زائد جامد بسیار کمی از خود باقی بگذارد.

یک دلیل دیگر ممکن است این باشد که در این زمان، شیر مادر معمولاً دیگر حاوی آغوز نیست. آغوز می‌تواند به عنوان یک ملین در سیستم گوارشی نوزاد عمل کند. به همین دلیل، این عدم وجود آغوز در شیر مادر، باعث منسجم و جامد شدن مدفوع نوزاد شده و در نتیجه، تعداد دفعات اجابت مزاج کودک را کاهش می‌دهد.

 تغذیه با شیر خشک

اگر کودک شما تمام یا بیشتر غذای روزانۀ خود را از طریق شیر خشک دریافت می‌کند، ممکن است در چند روز اول پس از تولد، حداقل یک بار در روز پوشک خود را پر کند. البته گاهی اوقات نیز ممکن است کودک شما یک یا دو روز را بدون اجابت مزاج  بگذراند. لازم است بدانید بروز این اتفاق نیز برای کودک شما غیرعادی نبوده و مشکل محسوب نمی‌شود. البته به شرطی که مدفوع نوزاد شما نرم باشد.

تکرر مدفوع (اسهال)

مقدار مدفوع نوزاد شما در هر نوبت، می‌تواند متفاوت باشد. تا زمانی که افزایش وزن کودک شما در مسیر درست بوده و مدفوع نرم باشد، احتمالاً حال نوزاد شما نیز خوب است.

اگر مدفوع نوزاد شما آبکی به نظر می‌رسد یا پر از مخاط است، تعداد دفعات مدفوع نوزاد بیشتر از حد معمول بوده یا با علائم دیگری مانند درجه حرارت بالا (۱۰۰.۴ درجه فارنهایت یا بالاتر) همراه است، ممکن است فرزند شما دچار اسهال شده باشد. اگر فکر می کنید کودک شما ممکن است اسهال داشته باشد (به ویژه اگر سن او زیر ۳ ماه باشد)، بهتر است هر چه زودتر به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

شایان ذکر است احتمال بیشتری وجود دارد که در نوزادان کوچکتر، اجابت مزاج به صورت مقدار کم و در تعداد دفعات زیاد باشد. پس اگر متوجه شدید که کودک شما به تازگی اجابت مزاج داشته است، ممکن است بتوانید از تعویض پوشک اضافی برای فرزندتان جلوگیری کرده و مقداری صرفه جویی کنید. کافیست فقط کمی بیشتر منتظر بمانید.

یبوست

با وجود همۀ تفاوت‌هایی که در تعداد دفعات دفع مدفوع نوزاد وجود دارد، ممکن است دچار این مشکل شوید که چگونه می‌توانید تشخیص دهید که آیا کودک شما یبوست دارد یا خیر؟

بروز یبوست در نوزادان، پس از ورود مواد غذایی جامد به رژیم غذایی کودک، شایع‌تر است. اما در نوزادان کوچک‌تر که هنوز خوردن غذاهای جامد را شروع نکرده‌اند نیز ممکن است یبوست رخ دهد. در ادامه، به برخی از علائم معمول بروز یبوست در یک کودک در سنین مختلف اشاره می‌کنیم.

در یک نوزاد تازه متولد شده

• دفع مدفوع سفت
• دفع مدفوع توسط نوزاد کمتر از یکبار باشد

در یک نوزاد بزرگ تر (نسبت به یک نوزاد تازه متولد شده)

• دفع مدفوع سفت و فشرده که فقط هر سه یا چهار روز یکبار دفع می‌شود

در نوزاد یا کودک در هر سنی

• مدفوع بزرگ، سفت و خشک که دفع آن دردناک است
• وجود خون روی مدفوع یا داخل مدفوع کودک
• فشار اوردن بیش از ۱۰ دقیقه برای دفع مدفوع و عدم دفع مدفوع توسط کودک

در مورد یبوست چه کاری می توانید انجام دهید؟

اگر فکر می‌کنید کودک شما یبوست دارد، برای مشاوره به پزشک مراجعه کنید. بدون تجویز پزشک، هیچ دارویی (از جمله ملین)، به کودک خود ندهید. دارویی که برای طبیعی شدن روند دفع مدفوع کودک خود باید به کودک بدهید، باید حتما توسط پزشک متخصص تجویز شده باشد.

علائم جانبی دیگر

اگر فرزند شما علائم دیگری مانند موارد زیر را داشت، فوراً با پزشک تماس بگیرید. زیرا وجود این علائم نیازمند بررسی است. برخی از مواردی که شما باید با مشاهدۀ آنها سریعاً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید عبارتند از:

• استفراغ
• تب
• بی حالی
• از دست دادن اشتها
• خون در مدفوع

چگونه متوجه شویم که نوزاد نیاز به تعویض پوشک دارد؟

مدفوع کودک شما ممکن است همیشه بوی زیادی نداشته باشد (به خصوص در هفته‌های اول پس از تولد). بنابراین ممکن است این سوال برای شما به وجود بیاید که چگونه می‌توانید تشخیص دهید که چه زمانی نیاز به تعویض پوشک کودک است؟

توجه به علائم زیر می‌تواند برای تشخیص زمان تعویض پوشک به شما کمک کند:

زور زدن

دفع مدفوع برای نوزادان کوچک کار سختی است. ممکن است متوجه قرمز شدن صورت کودک خود برای بیرون راندن مدفوع شوید.

حالت های صورت کودک

با گذشت زمان، شما با حالت صورت کودکتان هنگام اجابت مزاج آشنا خواهید شد. به عنوان مثال زمانی که کودکتان کمی بزرگتر شد و نیاز به اجابت مزاج داشت، ممکن است به حالت چمباتمه بنشیند تا به شما نشان دهد که نیاز به اجابت مزاج دارد.

نتیجه گیری

شاید تا به حال متوجه شده‌اید که چقدر باید به مدفوع کودک خود توجه داشته و اطلاعات داشته باشید. اما جای نگرانی نیست. زیرا نیازی نیست که تک تک پوشک‌های کثیف کودک خود را با ذره بین چک کنید. هنگامی که به الگوهای حرکت رودۀ کودک خود و همچنین رنگ و بافت معمول مدفوع نوزاد عادت کنید، به سرعت متوجه ایجاد تغییرات در مدفوع نوزاد خود خواهید شد.

شما باید رنگ و قوام مدفوع نوزاد را زیر نظر داشته باشید و در صورت شباهت رنگ و قوام مدفوع نوزاد، به یکی از موارد خطرناک ذکر شده، به پزشک متخصص مراجعه نمایید. پس از مراجعه به پزشک متخصص، شما می‌توانید هر اقدامی که پزشک متخصص به شما توصیه کرده است را انجام داده و وضعیت مدفوع کودک را به حالت عادی بازگردانید.

مجموعۀ سی سیب درکنار شماست تا بتوانید کودکی سالم و شاد داشته باشید.