صفر تا صد شیردهی نوزاد و نکاتی که باید بدانید

زمان مطالعه: 8 دقیقه

بانوان پس از اتمام دوران بارداری و فارغ شدن، وارد دوران شیردهی نوزاد خود می شوند. این دوران مانند دوران بارداری اهمیت بالایی دارد. پس اگر شما فارغ شده اید و در این دوران به سر می برید، یا در انتظار تولد نوزاد خود هستید، باید برخی مطالب را درباره شیردهی نوزاد خود بدانید. پس برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره، ما را تا انتها همراهی نمایید.

شیردهی نوزاد

معمولا شیردهی نوزاد پس از تولد او آغاز می شود. نوزادان معمولا شیر مادر را به صورت مستقیم از پستان مادر مکیده، و آن را دریافت می کنند. اما برخی مادران بنا به دلایلی مجبورند، شیر خود را توسط شیر دوش، دوشیده و بعد به نوزاد خود دهند. اکثر متخصصان اطفال توصیه می کنند، که شیر دهی مادر به مدت 6 ماه و بدون غذای کمکی و آب میوه باشد. پس از آغاز تغذیه غذاهای کمکی، باید این شیردهی تا دومین سال زندگی کودک ادامه یابد.

فواید شیر مادر

اهمیت شیر مادر بر هیچ کس پوشیده نیست. شیر مادر نخستین غذایی است که شما به نوزاد تازه متولد شده می دهید. در نتیجه، این شیر دارای اهمیت بسیار زیادی است. مهم ترین منبع غذایی برای نوزاد شما، شیر مادر خواهد بود. نوزاد با خوردن این شیر در مقابل عفونت ها و بیماری ها ایمن می شود. پروتئینی که در شیر مادر وجود دارد، نسبت به پروتئین شیر گاو راحت تر هضم خواهد شد. در کل شیردهی نوزاد با شیر مادر می تواند نوعی تغذیه ایده آل باشد. این شیر می تواند بهترین غذا جهت رشد فکری و جسمی نوزاد باشد. در ادامه این فواید را بیشتر مورد بررسی قرار داده ایم:

• شیر مادر همیشه قابل دسترسی است

شیر مادر منبعی آماده و در دسترس است و نیازی به گرم کردن ندارد.

• بدن نوزاد را در برابر بیماری ها مقاوم می کند

می توان با شیر مادر، از ابتلا نوزاد به بیماری هایی مانند آلرژی، ذات الریه، عفونت گوش میانی، آلفولانزا، مسمومیت های غذایی، اسهال، سرخچه، دیابت، سندروم مرگ ناگهانی، بیماری قلبی و سرطان پیشگیری کرد.

• کاهش احتمال ابتلا به اختلالات روانی

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می کنند، کمتر در معرض ابتلا به بیماری ها و اختلالات روانی خواهند بود. مادر با شیردهی نوزاد، می تواند با او ارتباط عاطفی برقرار کند و در نهایت کودک در آینده فرد سالم تری خواد بود.

• شیر مادر سرشار از مواد مغذی است

این شیر، سرشار از پروتئین، چربی، ویتامین و املاح معدنی برای نوزاد است. این منابع می تواند تا مدتی که نوزاد به غذای کمکی نیاز پیدا کند، نیازهای او را برطرف نماید.

• نوزادی که با شیر مادر تغذیه می کند، دندان های سالم تری خواهد داشت

شیردهی نوزاد با شیر مادر می تواند موجب استحکام و سلامتی دندان های او شده و از طرف دیگر مکیدن پستان مادر توسط نوزاد، می تواند موجب تقویت فک و دندان های او شود.

• عدم اضافه وزن

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می کنند، دچار اضافه وزن نخواهند شد و اغلب دارای وزن ایده آلی هستند.

• افزایش هوش نوزاد

طی برخی مطالعات ثابت شده است که میان شیردهی نوزاد با افزایش بهره هوشی کودک رابطه وجود دارد. از طرفی مادر با شیردهی نوزاد خود، او را در آغوش می گیرد و با او تماس فیزیکی برقرار می کند. علاوه بر این تماس، مادر می تواند با نوزاد خود ارتباط چشمی داشته باشد، که می تواند موجب افزایش حس امنیت در نوزاد گردد.

فواید شیردهی نوزاد برای مادر

جالب است بدانید که شیردهی نوزاد علاوه بر نوزاد، برای مادران نیز فواید متعددی دارد. زیرا مطالعات حاکی از آن است که تغذیه با شیر مادر می تواند به بهبود سلامت نوزاد و مادر کمک کند. شیردهی نوزاد می تواند مادر را از نظر روحی تقویت می کند. برخی از فواید شیردهی برای مادر، شامل موارد زیر می شود:

• کاهش وزن مادر

در سه ماه اول پس از زایمان، اشتهای زنان افزایش می یابد. از طرفی بدن او تمایل به ذخیره چربی ها دارد و کاهش وزن زیادی نخواهند داشت. اما کاهش وزن مادران شیرده که نوزادان  3 تا 6 ماهه دارند نسبت به سایر مادرها بیشتر است. بدن مادر برای شیردهی نوزاد به صورت متوسط 500 کالری می سوزاند. در نهایت شیردهی می تواند موجب کاهش وزن او گردد.

• کاهش خطر ابتلا به بیماری افسردگی

مادرانی که به نوزادان خود شیر می دهند در مقایسه با مادرانی که به نوزاد خود شیر نمی دهند، کمتر به افسردگی پس از زایمان مبتلا می شوند. ترشح هورمون اکسی توسین می تواند از ابتلا به افسردگی مزمن در زنان شیرده پیشگیری می کند. زیرا مادر کمتر احساس خستگی و اضطراب می کند. در نتیجه مادر حس قوی تری، جهت برقراری ارتباط با نوزاد خود دارد.

• کاهش احتمال بارداری

شیردهی نوزاد می تواند، فرآیند تخمک گذاری و قاعدگی را برای مدتی به تاخیر بیندازد. توقف در چرخه قاعدگی موجب ایجاد فاصله در بارداری می شود. شاید این مورد زیاد قابل اعتماد نباشد، اما می تواند برای مدت کوتاهی راهی برای جلوگیری از بارداری باشد.

• کمک به انقباض رحم مادر پس از زایمان

هورمون اکسی توسین در زمان زایمان در بدن مادر ترشح می شود، تا موجب سهولت فرآیند زایمان شده و مانع خون ریزی او گردد. شیردهی نوزاد می تواند این هورمون را در بدن افزایش دهد و موجب انقباض رحم و بازگشت آن، به حالت اولیه شود.

• کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه

مطالعات نشان داده است که شیردهی نوزاد به مدت 12 ماه می تواند خطر ابتلا به سرطان سینه، تخمدان و رحم مادر، را تا حدود 28 درصد کاهش دهد.

مدت زمانی شیردهی به نوزاد

مدت زمان شیردهی، با توجه به سن و مراحل رشد نوزاد، متغیر است. برخی از مادران اعتقاد دارند درد هنگام شیردهی به زمانی که نوزاد سینه را می مکد وابسته است،در حالی که احساس درد هنگام شیردهی، به نحوه قرارگیری نوک پستان در دهان نوزاد بستگی دارد و نه مدت زمان شیردادن.

بنابراین به جای تعیین محدودیت‌های زمانی برای هر وعده شیر دادن، الگوهای مناسب شیردهی را بیاموزید و در صورتی که شیردهی طولانی شد، برای پایان دادن به آن عجله نکنید. هر وعده شیردهی، 20 تا 30 دقیقه بصورت میانگین طول می‌کشد. این عدد، صرفا میانگینی از زمانهای مختلف شیردهی است و در روزهای بدو تولد و ماههای ابتدایی که کودک رشد سریعتری دارد، این زمان طولانی‌تر می‌شود.

تغذیه نوزاد با شیر خشک

متاسفانه برخی از مادران بنا به دلایلی مانند خشک شدن شیر آن ها، شاغل بودن، استفاده از دارو و…  از شیردهی نوزاد خود محروم می شوند. به همین دلیل پزشک به آن ها شیردهی نوزاد با شیرخشک را پیشنهاد می کند. اما این نکته را در نظر بگیرید که تا حد ممکن بهتر است به نوزاد خود، شیر مادر بدهید. شما باید برای تغذیه نوزاد و کودک خود با شیر خشک، برخی نکات را رعایت کنید. این نکات شامل موارد زیر می شود:

• امروزه شیرهای متنوعی در بازار وجود دارد، شما باید شیر خشک نوزاد یا کودک خود را متناسب با نیاز و سن او، تهیه کنید.
• اگر رشد نوزاد شما کند است می توانید در صورت نیاز، شیردهی نوزاد خود را با شیرخشک غنی شده انجام دهید.
• سعی کنید بیش از نیاز نوزاد و کودتان به او شیر خشک ندهید. زیرا خوردن زیاد شیر خشک، موجب افزایش وزن نوزاد شده و این چاقی می تواند در سنین بالاتر ماندگار باشد.
• شیرخشک های آماده شده که باقی مانده است، را دور بریزید. حتما به این نکته توجه کنید که شیر دهی نوزاد، توسط شیر خشک آماده ای که از وعده قبل او باقی مانده است مناسب نیست و حتما باید دور ریخته شود.
• سرپستانک را شبیه به نوک پستان مادر که مکیدن آن برای نوزاد راحت است، انتخاب کنید. نوزاد به شیر خوردن توسط این سرپستانک، گرایش بیشتری دارد.
• شما باید برای تهیه شیر خشک تمام نکات بهداشتی را رعایت کنید. آب حتما باید جوشانده شده و به دمای متعادل برسد، سپس شیر را در شیشه شیر کاملا استریل و تمیز تهیه کنید. همچنین شیرخشک آماده شده را سریع استفاده کنید.

نشانه های گرسنه بودن نوزاد

یکی از متداول ترین و طبیعی ترین راهی که نوزاد شما می تواند گرسنگی خود را به شما بفهماند، گریه است. اما نشانه های دیگری نیز وجود دارد، که نوزاد می تواند گرسنگی خود را بیان کند. این نشانه ها موارد زیر هستند:

• مکیدن چیزها
• بازکردن دهان
• لیسیدن لب ها و بیرون آوردن زبان
• گذاشتن دست در دهان
• سروصدا کردن
• حرکت فک، دهان و یا سر او برای یافتن پستان مادر

نشانه های سیر شدن نوزاد و کافی بودن شیر مادر

در صورتی که نوزاد پس از شیر خوردن، نشانه‌های زیر را داشته باشد، علامت سیری و موفقیت شیردهی است:

• هنگام بیداری هوشیار، فعال و سرحال‌اند.
• حداقل 6 بار تعویض پوشک در 24ساعت پس از شیردهی انجام داده‌اید.
• حداقل یک دفع مدفوع زرد و شل هر روز پس از دفع اولیه مکونیوم (اولین عمل روده) داشته باشد.
• از نظر سلامتی، رشد خوب و وزنگیری طبیعی دارند (البته طبیعی است که نوزادان در هفته اول پس از تولد کمی وزن کم کنند). افزایش وزن طبیعی بین 20 تا 30 گرم در روز یا بین 150 تا 210 گرم در هفته است.

میزان شیر مورد نیاز نوزاد

شیردهی نوزاد حال چه شیر مادر یا شیر خشک باشد. بخش عمده ای از تغذیه نوزاد را به خود اختصاص می دهد. اغلب نوزادان در هنگام تولد خود، بسیار خواب آلود هستند و تمایلی به شیر خوردن ندارند و شما باید نوزاد خود را برای شیردهی بیدار کنید. یک نوزاد سالم خودش به شیرخوردن پایان می دهد. بیشتر نوزادان باید 8 الی 12 مرتبه در طول یک شبانه روز از شیر تغذیه می کنند. شما باید این روند را از 2 روزگی آغاز کرده و تا 3 تا 6 ماهگی ادامه دهید. شما نباید شیردهی نوزاد خود را مطابق ساعت تنظیم کنید.

• میزان شیرخوردن نوزاد سه ماهه

میزان شیر مورد نیاز نوزادان سه ماهه با یکدیگر متفاوت است. بهتر است فاصله زمانی شیردهی نوزاد، 10 الی 45 دقیقه با مرحله بعد فاصله داشته باشد.

• میزان شیر مورد نیاز نوزاد 4 ماهه

در این سن نوزادان به تدریج میزان شیردهی نوزاد کاهش می یابد، و به 6 مرتبه در روز کاهش می یابد.

• میزان شیر مورد نیاز کودک یک ساله

زمانی که کودک یک ساله شما غذاخوردن را شروع کرد، میزان شیر مادر یا شیر خشک به تدریج کاهش می یابد.

برخی علائم هشدار دهنده در دوران شیردهی

در دوران شیردهی شما دچار برخی عارضه های طبیعی مانند دم کردن پستان، تورفتگی نوک پستان، خشکی و ترک خوردن نوک پستان و مواردی از این قبیل خواهید شد، که جای نگرانی نیست. اما وجود برخی عوارض طبیعی نیست. شما باید در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک خود مشورت نمایید:

• اضافه نشدن وزن نوزاد و عدم دریافت شیر کافی توسط او
• سینه های شما، متورم، زخم، قرمز و سفت شده اند.
• ترشح یا خون ریزی غیر معمولی از نوک پستان

جمع بندی

ما در این مقاله تلاش نمودیم تا مطالبی درباره شیردهی نوزاد را در اختیار شما قرار دهیم. همان طور که عنوان کردیم اولین و بهترین انتخاب برای تغذیه نوزاد، شیر مادر است. شما می توانید علاوه بر تغذیه نوزاد خود با شیر مادر، مواد مغذی مورد نیاز او را تامین کرده، و از تمام مزایای آن بهره مند شوید. اما اگر مجبور به استفاده از شیر خشک شدید، توجه کنید که حتما شیر خشک متناسب با سن کودک انتخاب کنید. امیدواریم از مطالعه این مطالب لذت برده باشید.