صفر تا صد آن چیزی که باید درباره یبوست نوزاد بدانید

زمان مطالعه: 7 دقیقه

به طور معمول، نوزادان اجابت مزاج طولانی مدتی دارند. در بیشتر مواقع، این که نوزاد برای چندین روز (یا حتی بیشتر از یک هفته) مدفوع نمی‌کند، طبیعی است. با این حال برخی اوقات نیز نوزاد به یبوست مبتلا می‌شود و نیاز به درمان دارد. یبوست نوزاد گاهی اوقات و به ندرت، به دلیل برخی از بیماری‌ها ایجاد می‌شود. در ادامه به بیماری‌هایی که باعث بروز یبوست در نوزاد می‌شوند اشاره می‌کنیم. برخی از بیماری‌هایی که باعث بروز یبوست در نوزاد می‌شوند عبارتند از:

• بیماری هیرشپرونگ (بیماری که رودهٔ بزرگ را تحت تأثیر قرار داده و دفع مدفوع را دشوار می‌سازد)
• کم کاری تیروئید
• فیبرو کیستیک (یک بیماری ژنتیکی که منجر به اختلال در عملکرد ریه، کبد و دستگاه گوارش می‌شود)

از نظر متخصصان اطفال، اولین و بهترین درمان برای یبوست نوزاد، درمان‌های خانگی، تغییر در رژیم غذایی نوزاد و گاهی تغییر در رژیم غذایی مادر است (برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند). اما در صورتی که با این راهکارها، علائم یبوست نوزاد بهبود نیافت، بهتر است برای درمان یبوست نوزاد خود، به متخصص اطفال مراجعه کنید.

در این مطلب از مجموعۀ سی سیب، تمام مواردی که لازم است در رابطه با یبوست نوزاد خود بدانید را بررسی می‌کنیم.

علائم یبوست نوزاد

یبوست در نوزادان شایع نیست اما هنگامی که متوجه شدید نوزاد شما به یبوست مبتلا شده است، باید با یک متخصص اطفال در مورد نحوۀ درمان یبوست نوزاد خود مشورت کنید. همچنین باید توجه داشته باشید، تعداد دفعاتی که نوزاد شما اجابت مزاج دارد، به سن و نوع تغذیهٔ نوزاد بستگی خواهد داشت. در این بخش از مقاله، علائم کلی بروز یبوست در نوزاد را بررسی می‌کنیم. علائم کلی بروز یبوست نوزاد به شرح زیر است.

• دفع مدفوع سفت و خشک (که بسیار دردناک و دشوار است و باعث می‌شود نوزاد گریه کرده و کمر خود را قوس مانند کند)
• مدفوع سفت و گلوله مانند
• کمتر شدن حرکات روده
• زور زدن و گریه کردن نوزاد هنگام مدفوع کردن
• وجود رگه‌های خون در مدفوع نوزاد
• بی اشتهایی یا کمبود اشتهای نوزاد
• سفت شدن شکم نوزاد

بهترین راه های درمان یبوست نوزاد

یبوست نوزاد معمولاً زمانی شروع می‌شود که شروع به خوردن غذاهای جامد و سفت می‌کند. بنابراین هنگامی که متوجه شدید نوزاد شما به یبوست مبتلا شده است، باید در رژیم غذایی نوزاد تغییراتی ایجاد کنید. به یاد داشته باشید که زور زدن نوزاد در هنگام مدفوع کردن، همیشه نشانهٔ یبوست نیست. زور زدن نوزاد برخی اوقات به این دلیل است که ماهیچه‌های شکمی ضعیفی دارد و بیشتر اوقات، در هنگام بروز حرکات روده، به نوزاد فشار وارد می‌شود. یکی از راه‌های تشخیص یبوست نوزاد این است که اگر بعد از زور زدن برای مدفوع کردن، مدفوعی نرم و معمولی داشته باشد، یعنی دچار یبوست نشده است.

در این مقاله از مجموعۀ سی سیب سعی داریم شما را با بهترین راه‌های درمان یبوست نوزاد آشنا کنیم. در این بخش، برخی از بهترین راه‌های درمان یبوست نوزاد را برای شما شرح می‌دهیم. برخی از بهترین راه‌های درمان یبوست نوزاد عبارتند از:

تغییر در رژیم غذایی

اگر به نوزاد خود، غذاهای جامد زیادی می‌دهید، سعی کنید میوه‌هایی مانند آلو و همچنین نخود فرنگی (که حاوی فیبر بیشتری نسبت به سایر میوه‌ها هستند) را در رژیم غذایی نوزاد بگنجانید. همچنین می‌توانید از گندم کامل، جو و غلات چند دانه‌ای که نسبت به غلات برنج، فیبر بیشتری دارند نیز استفاده کنید. استفاده از میوه و سبزیجات (مانند سیب بدون پوست، هلو، گلابی، کلم بروکلی و جو دو سر) در رژیم غذایی نوزاد، کمک زیادی به جلوگیری از بروز یبوست در نوزاد می‌کند. زیرا به طور کلی، تمامی میوه‌ها و سبزیجات، فیبر بالایی دارند.

اگر بعد از تغییر در رژیم غذایی نوزاد، یبوست نوزاد همچنان ادامه داشت، باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا دستورالعمل لازم را به شما بدهد. پزشک متخصص ممکن است برای نوزاد شما، شیاف گلیسیرین تجویز کند. توجه داشته باشید که شیاف گلیسیرین، برای استفادهٔ طولانی مدت مناسب نیست و در مواقع خاص باید از آن استفاده کرد. همچنین نباید از ملین‌های محرک (نوعی دارو برای افزایش سرعت عملکرد دستگاه گوارش و دفع آسان) و روغن‌های معدنی برای رفع یبوست نوزاد استفاده کرد.

مصرف آب و آبمیوه

سعی کنید روزانه مقدار کمی آب یا آب میوه (به ویژه آب میوه‌هایی مانند سیب، آلو یا گلابی) صد در صد طبیعی را به نوزاد خود بدهید. آب میوه حاوی نوعی ملین است که کمک می‌کند تا نوزاد راحت‌تر مدفوع کند. شما می‌توانید از روزی ۶۰ الی ۱۲۰ میلی لیتر شروع کنید. سپس اگر مشاهده کردید که نوزاد شما به مقدار بیشتری آب میوه نیاز داشت، در روزهای بعدی، مقدار آن را بیشتر کنید.

ورزش دادن نوزاد

شاید تا به حال چیزی در این باره نشنیده باشید اما حرکت دادن پاهای نوزاد به کاهش و برطرف کردن یبوست نوزاد کمک می‌کند. زیرا ورزش و تحرک باعث تحریک روده و دفع آسان‌تر مواد غذایی می‌شود. با این حال، از آنجایی که نوزادان تحرک کمی دارند و راه نمی‌روند (یا حتی هنوز نمی‌توانند چهار دست و پا حرکت کنند) شما باید به آنها کمک کنید و در طول روز، پاهای نوزاد را ورزش دهید. ورزش دادن پاهای نوزاد باید به این شکل باشد که پاهای نوزاد را در حالی که به پشت دراز کشیده، مانند حرکت دوچرخه سواری حرکت دهید. انجام این حرکت به عملکرد بهتر روده کمک خواهد کرد.

حمام آب گرم

حمام آب گرم باعث می‌شود عضلات شکمی نوزاد شل شده و نوزاد هنگام مدفوع کردن کمتر زور بزند. همچنین حمام آب گرم بعضی از ناراحتی و دردهایی که توسط یبوست نوزاد به وجود می‌آید را کاهش داده یا برطرف می‌کند. بنابراین سعی کنید هنگامی که نوزاد یبوست دارد، او را با آب گرم حمام کرده و شکم او را با آب گرم ماساژ دهید.

حذف برخی از مواد غذایی از رژیم غذایی مادر

در برخی موارد، مادرانی که به نوزاد خود شیر می‌دهند، باید برخی از مواد غذایی مانند لبنیات و حبوبات را از رژیم غذایی خود حذف کنند. زیرا برخی از مواد غذایی دیر هضم هستند و ممکن است برخی از نوزادان به آنها حساسیت داشته باشند و در نتیجه دچار یبوست شوند. حذف برخی از مواد غذایی که نوزاد به آنها حساسیت نشان می‌دهد، ممکن است کمی طول بکشد و نیاز به آزمون و خطا داشته باشد. اما با این کار می‌توانید بزرگترین قدم را در جلوگیری یا بهبود یبوست نوزاد بردارید.

تغییر مارک شیر خشک نوزاد

برخی از نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، ممکن است به یک نوع از شیر خشک حساسیت داشته باشند. بنابراین طبق توصیهٔ متخصصان اطفال، باید مارک شیر خشک نوزاد را عوض کرده و نوع دیگری از شیر خشک را امتحان کنید. بهتر است این کار را بدون مشورت پزشک انجام ندهید و مارک شیر خشک نوزاد را سر خود عوض نکنید.

آبرسانی به بدن نوزاد

شیر خواران بزرگ‌تر، معمولاً به دلیل اینکه آب بدن خود را از طریق شیر خشک به دست می‌آورند، دچار کم آبی بدن نمی‌شوند. اما بدن نوزادانی که به یبوست مبتلا می‌شوند، با کم آبی مواجه می‌شود. توصیهٔ متخصصان اطفال این است که بدن نوزادانی که در سنین ۲ تا ۴ ماهگی هستند و دچار یبوست شده‌اند، باید در طول روز، با استفاده از مایعات، آبرسانی و هیدراته شود.

ماساژ شکم نوزاد

ماساژ دادن شکم نوزاد نیز روش دیگری است که به رفع یبوست نوزاد کمک می‌کند. به همین جهت لازم است نحوهٔ ماساژ دادن شکم نوزاد را بلد باشید. برای این کار می‌توانید با استفاده از نوک انگشتان دست و در جهت عقربه‌های ساعت، حرکات دایره‌ای شکل را بر روی شکم نوزاد خود انجام دهید. همچنین می‌توانید پاهای نوزاد را خم کرده و زانوها را به هم نزدیک کنید؛ سپس به آرامی پاهای نوزاد را به سمت شکم ببرید و این کار را چندین مرتبه تکرار کنید. حرکت دیگری که می‌توانید انجام دهید این است که با لبهٔ انگشت، از قفسهٔ سینه تا ناف نوزاد را به آرامی ماساژ دهید.

بررسی نهایی

از آنجایی که بسیاری از نوزادان ممکن است برای دوره‌های طولانی مدت (چهار روز تا یک هفته)، اجابت مزاج نداشته باشند، تشخیص یبوست در آنها کمی دشوار است. اما با کمی دقت و بررسی علائمی مانند زور زدن و گریه کردن نوزاد هنگام مدفوع کردن، سفتی و درد شکم، مدفوع سفت و خشک می‌توان دریافت که نوزاد به یبوست مبتلا شده است. هر چند علائم یبوست در نوزادان مختلف، بسته به سن و رژیم غذایی آنها متفاوت است؛ اما هنگامی که تمام علائم گفته شده در نوزاد مشاهده شود، نشان دهندۀ این است که نوزاد به یبوست مبتلا شده است.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند راحت‌تر از نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند اجابت مزاج دارند.

زیرا شیر مادر راحت‌تر از شیر خشک هضم شده و بنابراین دفع آن آسان‌تر است. با این حال، نوزادان ۳ الی ۶ هفته‌ای، ممکن است در طی هفته، تنها یک بار مدفوع نرم و معمولی داشته باشند. کودکانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند بیشتر از سایر نوزادان مدفوع می‌کنند و حداقل یک بار در روز یا یک روز در میان مدفوع می‌کنند و اجابت مزاج دارند. اما ممکن است نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند نیز بدون اینکه یبوست داشته باشند، مدت زمان بیشتری طول بکشد تا اجابت مزاج داشته باشند.

هنگامی که والدین شروع به دادن غذای جامد به نوزاد می‌کنند، ممکن است نوزاد بیشتر دچار یبوست شود. همچنین مادر با خوردن شیر گاو می‌تواند یبوست نوزاد را تشدید کنند (مادرانی که شیرده هستند). اگر نوزاد پس از مدت معینی مدفوع نداشه باشد و علائمی مانند وجود خون در مدفوع، تحریک پذیری، تب و عدم بهبودی را نیز داشته باشد، باید هر چه سریع‌تر به متخصص اطفال تماس مراجعه کنید. درمان یبوست نوزاد معمولاً با درمان‌های خانگی شروع می‌شود. اما اگر این درمان‌ها مؤثر واقع نشوند، پزشک  متخصص نوزاد را معاینه کرده و داروهایی مانند شیاف و ملین‌ها را برای نوزاد تجویز می‌کند.