سوزش معده در بارداری امری شایع است که معمولاً عادی و بی‌خطر محسوب می‌شود. اما در برخی موارد سوزش معده در بارداری ممکن است کمی دردناک باشد. سوزش معده در بارداری به احساس سوزشی گفته می‌شود که از پایین قفسهٔ سینه تا زیر گلو امتداد می‌یابد.
حدود یک سوم از زنان باردار، در سه ماههٔ اول بارداری دچار سوزش معده می‌شوند و در سه ماههٔ سوم بارداری این میزان افزایش یافته و حدود دو سوم از زنان باردار به سوزش معده در بارداری مبتلا می‌شوند. در ادامۀ این مطلب از مجموعه سی سیب به بررسی سوزش معده در بارداری و راهکار های مهم برای درمان آن می‌پردازیم.
فهرست عناوین مطلب
علائم سوزش معده در بارداری
معمولاً علائم سوزش معده در بارداری بلافاصله پس از خوردن غذا یا برخی از نوشیدنی‌ها نمایان می‌شوند. اما گاهی اوقات نیز ممکن است علائم سوزش معده، بلافاصله پس از خوردن غذا ایجاد نشوند و چند دقیقه یا چند ساعت بعد، احساس سوزش معده داشته باشید. علائم سوزش معده در هر مقطعی از بارداری قابل شناسایی است. اما این علائم از هفتهٔ ۲۷ بارداری شایع‌تر هستند. علائم سوزش معده در بارداری عبارتند از؛
- احساس سوزش یا درد در قفسهٔ سینه
- احساس پر بودن و سنگینی معده
- نفخ معده، آروغ زدن، استفراغ کردن
- بالا آمدن غذا یا مایعات در گلو
علائم سوزش معده در بارداری همیشگی نیستند و فقط بعضی اوقات نمایان می‌شوند. سوزش معده در بارداری معمولاً پس از زایمان به صورت خود به خود از بین می‌رود. زیرا هورمون‌های شما به حالت قبلی خود برگشته و فشاری که حین بزرگ شدن رحم به معده وارد می‌شود نیز با تولد نوزاد کاملاً برطرف می‌شود. توجه داشته باشید که اگر قبل از بارداری به رفلاکس معده مبتلا بوده‌اید، احتمال اینکه در بارداری به رفلاکس و سوزش معده دچار شوید افزایش می‌یابد.
علت سوزش معده در بارداری چیست؟
همانطور که اشاره شد، سوزش معده در بارداری یکی از عوارض رایج و شایعی است که حدود نیمی از زنان باردار به آن مبتلا می‌شوند. سوزش معده در بارداری معمولاً به دلیل برگشت اسید معده به مری، اتفاق می‌افتد که به آن رفلاکس معده گفته می‌شود.
- یکی از دلایل اصلی سوزش معده در بارداری، تغییر سطح هورمون پروژسترون است. در طول بارداری بدن دچار تغییرات هورمونی می‌شود و همین عامل بر نحوهٔ هضم غذا تأثیر بسیار زیادی می‌گذارد. تغییرات هورمونی در بارداری اغلب عملکرد سیستم گوارش و حرکت غذا به سمت روده را کند کرده و باعث نفخ و سوزش معده می‌شود. علاوه‌بر این، تغییر سطح هورمون پروژسترون که به عنوان هورمون بارداری شناخته می‌شود، باعث شل شدن عضلات اسفنکتر مری می‌شود. به همین دلیل اسید موجود در معده می‌تواند به راحتی به سمت مری (گلو) حرکت کند و باعث سوزش سر دل یا معده شود.
- یکی دیگر از دلایل سوزش معده در بارداری، بزرگ شدن رحم در طول بارداری است. با رشد جنین رحم همواره بزرگتر می‌شود تا فضای مورد نیاز برای رشد کامل جنین فراهم شود. بزرگ شدن رحم باعث می‌شود فضای اطراف معده و سایر اندام‌های دیگر کوچک‌تر شده و فشار زیادی به معده وارد شود. در نتیجه اسید موجود در معده به سمت مری حرکت کرده و منجر به سوزش معده می‌شود. به همین دلیل است که سوزش معده در سه ماههٔ سوم یا ماه‌های آخر بارداری بیشتر رخ می‌دهد.
هر دو موردی که در بالا به آنها اشاره شد، احتمال برگشت اسید معده به مری را افزایش داده و منجر به سوزش معده در بارداری می‌شوند.
راهکارهای مهم برای جلوگیری از سوزش معده در بارداری
در حالت کلی تغییر سبک زندگی و داشتن رژیم غذایی مناسب، یکی از بهترین و مؤثرترین راهکارها برای درمان و جلوگیری از سوزش معده در بارداری است. بیشتر اوقات فقط در صورتی که عارضه تشدید شود یا علائم دردناکی ایجاد کند، برای بیمار دارو تجویز می‌شود. در برخی موارد، ایجاد تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی، می‌تواند به تنهایی علائم این عارضه را کاهش دهد، به خصوص اگر علائم سوزش معده خفیف باشند.
۱.مصرف به اندازه غذا
مهم‌ترین کاری که برای جلوگیری از سوزش معده در بارداری می‌توانید انجام دهید این است که سعی کنید بیش از حد نیاز غذا نخورید. زیرا هنگامی که فضای معده بیش از حد پر می‌شود، احتمال ابتلا به رفلاکس و سوزش معده نیز افزایش می‌یابد.
در دوران بارداری ممکن است وسوسه شوید بیشتر از حد معمول غذا بخورید. اما خوردن غذای بیشتر، نه تنها برای شما مفید نیست بلکه برای شما و جنین مضر است. به همین جهت باید عادات غذا خوردن خودد را کمی تغییر دهید. به این صورت که به جای خوردن سه وعدهٔ غذایی بزرگ، وعده‌های غذایی خود را بیشتر کنید و در هر وعده، غذای کمتری مصرف کنید.
۲.نخوابین بلافاصله پس از مصرف غذا
سعی کنید تا سه ساعت پس از مصرف غذا، از خوابیدن با معدهٔ پر خودداری کنید.
۳.رعایت طرز صحیح نشستن هنگام صرف غذا
هنگام غذا خوردن صاف بنشینید، با این کار کمی از فشار موجود بر روی شکم شما برداشته می‌شود.
۴.رعایت شکل صحیح خوابیدن
یک راهکار مؤثر دیگر برای جلوگیری از بالا آمدن اسید معده این است که هنگام خواب، به وسیلهٔ چند بالشت، سر و شانه‌های خود را بالاتر از بدن نگه دارید.
۵.عدم مصرف خوراکی هایی که باعث افزایش سوزش معده می شوند
از غذاها و نوشیدنی‌هایی که سوزش معده را تشدید می‌کنند پرهیز کنید. برخی از خوراکی هایی که باعث افزایش سوزش معده می‌شوند، عبارتند از:
• غذاهای تند و چرب
• نوشیدنی‌های داغ
• مشروبات الکلی
• مواد غذایی که اسید فراوان دارند؛ مانند گوجه فرنگی
• مواد غذایی یا خوراکی‌های تند؛ مانند نعناع تند و غیره
• آب میوه‌ها
• قهوه و نوشیدنی‌های کافئین دار
• شکلات
۶.عدم استفاده از سیگار
سیگار کشیدن یکی دیگر از عواملی است که علاوه بر تهدید سلامت مادر و جنین، باعث ایجاد یا تشدید سوزش معده در بارداری می‌شود. مواد شیمیایی موجود در سیگار باعث شل شدن حلقهٔ ماهیچهٔ روده می‌شود که در نهایت منجر به برگشت اسید معده به گلو می‌شود.
علاوه‌بر این، سیگار کشیدن در بارداری باعث زایمان زودرس، کمبود وزن نوزاد هنگام تولد و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می‌شود. بنابراین اگر در بارداری سیگار می‌کشید هرچه زودتر برای ترک آن اقدام کنید.
۷.عدم مصرف ترکیبات الکلی
یکی دیگر از دلایلی که باعث سوزش معده در بارداری می‌شود نوشیدن مواد الکلی است. با نوشیدن الکل آسیب‌های طولانی مدتی به جنین وارد می‌شود. به همین منظور در دوران بارداری به هیچ عنوان نباید الکل بنوشید.
۸.توجه به حالات بدن در شرایط مختلف
توجه داشته باشید که دراز کشیدن به مدت طولانی یا خم شدن بیش از حد و طولانی به جلو، باعث تشدید رفلاکس و سوزش معده می‌شود. همچنین نشستن به حالت خمیده فشار بیشتری به معدهٔ شما وارد می‌کند. بنابراین سعی کنید حالت نشستن، ایستادن و خوابیدن خود را در دوران بارداری اصلاح کنید.
در صورتی که برای جلوگیری از سوزش معده یا کاهش علائم آن به کمک نیاز دارید یا اینکه تغییرات اعمال شده در رژیم غذایی و سبک زندگی شما چندان مؤثر واقع نشد، می‌توانید به پزشک یا مامای خود مراجعه کنید تا در این مورد به شما کمک کنند. همچنین اگر در غذا خوردن مشکل پیدا کردید و دچار کاهش وزن شدید یا به طور مداوم استفراغ می‌کنید، حتماً در اسرع وقت به پزشک خود اطلاع دهید.
درمان سوزش معده در بارداری
گاهی اوقات ممکن است برخی از مشکلات رایج در بارداری، به اشتباه به عنوان سوزش معده شناخته شوند. به عنوان مثال دردی که در سمت راست یا بالای شکم ایجاد می‌شود، استفراغ کردن به طور مداوم و سایر علائم دیگر، مربوط به سوزش معده نیستند.
برای بسیاری از افراد به خصوص اگر علائم خفیفی داشته باشند، تغییراتی که در سبک زندگی و رژیم غذایی ایجاد می‌کنند کافی است. اما اگر این تغییرات به رفع سوزش معده کمک نکرد، باید از طریق تجویز پزشک، درمان دارویی را شروع کنید. داروهایی که برای درمان سوزش معده در بارداری تجویز می‌شوند شامل موارد زیر هستند.
۱. آنتی اسیدها و آلژینات ها
آنتی اسیدها داروهایی هستند که با خنثی کردن اسید معده به برطرف کردن علائم سوزش معده در بارداری کمک می‌کنند. این دارو معمولاً برای سوزش معدهٔ خفیف تجویز می‌شود. برای درمان سوزش معده در بارداری بیشتر آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم یا منیزیم توصیه می‌شوند و داروهایی که حاوی کلسیم هستند در موارد کمتر و برای مدت کوتاه‌تری باید مصرف شوند.
توجه داشته باشید که در دوران بارداری از آنتی اسیدهای حاوی بی کربنات سدیم خودداری کنید. زیرا ممکن است برای جنین مضر باشد. همچنین سعی کنید آنتی اسیدها را همزمان با مکمل‌های آهن مصرف نکنید زیرا آنتی اسیدها از جذب آهن در بدن جلوگیری می‌کنند.
۲.داروهای سرکوب کننده اسید معده
یکی از داروهای رایج برای درمان یا سرکوب اسید معده «امپرازول» است. مصرف این دارو در دوران بارداری منعی ندارد. اما باید به طور منظم مصرف شود تا مؤثر واقع شود. یکی از داروهایی که می‌توان به جای امپرازول از آن استفاده کرد «رانیتیدین» است که باعث کاهش اسید معده شده و علائم سوزش معده در بارداری را تا حد زیادی کم می‌کند. مصرف رانیتیدین در دوران بارداری بی‌خطر است و مانند سایر داروهای دیگر باید به صورت منظم مصرف شود.
بررسی نهایی
سوزش معده در بارداری، زمانی ایجاد می‌شود که اسید موجود در معده، مخاط روده یا معده را تحریک کرده یا منجر به رفلاکس معده شود. در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و بزرگ شدن رحم، ممکن است برخی از افراد دچار سوزش معده شوند.
افرادی که قبل از بارداری به سوزش معده مبتلا بوده‌اند، در معرض خطر بیشتری از ابتلا به سوزش معده در بارداری هستند. سوزش معده اغلب در سه ماههٔ سوم بارداری شدیدتر می‌شود. اما به محض متولد شدن نوزاد، سوزش معدهٔ ناشی از بارداری به سرعت از بین می‌رود.
بارداری
زایمان