خون در ادارار نوزاد به چه علت است و راه درمان ان کدام است؟

یکی از موضوعاتی که ممکن است برای برخی از مادران اتفاق بیافتد، مشاهده خون در ادرار نوزادان به خصوص در روزهای اول پس از تولد است. با توجه به این که انتظار نمی‌رود معمولاً نوزادان ترشحات خونی داشته باشند، وجود خون در ادرار نوزاد برای والدین بسیار ترسناک است. اما در واقع خون درون ادرار نوزادان علت‌های مختلفی دارد و روش‌های درمانی متفاوتی نیز برای آن وجود دارد. در هر صورت تشخیص و درمان تنها وظیفه پزشک است و والدین نباید خودسرانه برای درمان نوزاد اقدام کنند. زیرا نتیجه دقیق توسط آزمایش مشخص می‌شود. در این مقاله از مجموعه سی سیب قصد داریم دربارۀ خون در ادرار نوزاد به طور کامل صحبت کنیم.

هماچوری چیست و چند نوع دارد؟

هماچوری به فرآیندی گفته می‌شود که در آن میزان خون در ادرار نوزاد بیشتر از حجم ادرار باشد. این موضوع معمولاً برای همه نوزادان اتفاق می‌افتد.

۱. هماچوری میکروسکوپی

وجود خون در ادرار نوزاد به شکل هماچوری انواع مختلفی دارد. یکی از انواع آن هماچوری میکروسکوپی است. هماچوری میکروسکوپی مربوط به زمانی است که خون درون ادرار نوزاد با چشم مسلح قابل دیدن نباشد و برای دیدن آن باید از میکروسکوپ استفاده کرد. به دلیل اینکه این نوع بیماری هماچوری با چشم قابل تشخیص نیست، نوزاد باید حتماً آزمایش دهد. پزشک با بررسی علائم ظاهری نوزاد حدس‌هایی در رابطه با این بیماری می‌زند و سپس آزمایش را برای نوزاد تجویز می‌کند.

۲. هماچوری ناخالص

نوعی دیگر از هماچوری یا وجود خون در ادرار نوزاد، هماچوری ناخالص است و مربوط به زمانی است که شما بتوانید خون در ادرار نوزاد را بدون میکروسکوپ و با چشم مسلح ببینید‌. میزان خون در این این نوع ممکن است بسیار محدود باشد. به عنوان مثال شما ممکن است به طور کامل رنگ قرمز خون را مشاهده نکنید و رنگی مانند رنگ چای یا در مقیاس بسیار کوچک در حد چند میلیمتر مشاهده کنید.

چگونه خون وارد ادرار می‌شود؟

زمانی که خون در ادرار نوزاد مشاهده کردید، باید بدانید که این خون امکان دارد از هر بخشی از دستگاه ادراری نشت کرده باشد.

• به عنوان مثال احتمال دارد خون از ناحیۀ کلیه نیز وارد ادرار شده باشد. در کلیه مواد زائد و آب از خون خارج می‌شود. در این حالت ممکن است به علت وجود یک بیماری داخلی مقداری خون باقی مانده باشد و کاملاً مواد زائد و آب از آن خارج نشده باشد. در نتیجه این خون از طریق مثانه خارج می‌شود.
• همچنین ممکن است خون در لوله‌‌هایی که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کنند، نشت کرده باشد.
• حتی در مجرای ادراری که باعث خروج ادرار از بدن می‌شود، امکان نفوذ خون وجود خواهد داشت.

عواملی که سبب وجود خون در ادرار می‌شود

در ادامۀ این مطلب از مجموعه سی سیب به بیان عواملی که موجب می‌شوند خون در ادرار نوزاد باشد، می‌پردازیم.

عفونت مثانه یا کلیه

 به طور کل در روزهای اول پس از تولد، کلیه نوزاد نارس است و با مصرف شیر و تغذیه مناسب تمامی اندام‌های بدن نوزاد به مرور تکامل پیدا می‌کند. این احتمال وجود دارد که در ماه‌های اول بعد از تولد نوزاد دچار عفونت مثانه یا کلیه شود. عفونت کلیه یک مسئلۀ درونی است که ممکن است به دلیل شرایط محیطی یا ژنتیک ایجاد شود. نوع عفونت مثانه و کلیه و شدت آن در نوزادان مختلف متفاوت است. ممکن است به دلیل ایجاد عفونت در کلیه، هنگام جدا شدن آب و مواد زائد، مقداری خون در کلیه باقی بماند که از طریق مجرای ادراری از بدن خارج شود و شما آن را مشاهده کنید.

سطح بالای کلسیم و مواد معدنی در ادرار

اگرچه هنوز روش‌های پزشکی مشخصی برای اثبات این عامل وجود ندارد، اما پزشکان بیان می‌کنند بالا بودن سطح کلسیم در بدن و سایر مواد معدنی باعث ترشح خون در ادرار می‌شود. این موضوع در اکثر مواقع باعث بروز بیماری خاص دیگری نمی‌شود و نگران کننده نیست. تغذیه نوزاد به خصوص در ماه‌های اول اهمیت بسیار زیادی دارد. اینکه نوزاد دقیقاً چه غذایی می‌خورد یا چگونه شیر مصرف می‌کند، بر ادرار و بیماری‌های داخلی بدن نوزاد تاثیر گذاراست. بنابراین همواره پزشکان تغذیه به مادران توصیه می‌کنند که مواد غذایی مضر به فرزندان خود ندهند و تا زمانی که سن نوزاد برای مصرف غذاهای مختلف مناسب نیست، از دادن غذا به نوزاد اجتناب کنند.

سنگ کلیه

بیماری سنگ کلیه در تعداد محدودی از نوزادان ایجاد می‌شود. علت اصلی آن ممکن است ژنتیک یا تکامل نیافتن کلیه باشد. اگر سنگ کلیه در بدن نوزاد ایجاد شود، احتمال ترشح خون از طریق ادرار وجود خواهد داشت. این بیماری در افراد بزرگسال نیز ایجاد می‌شود. اگر این بیماری درمان نشود، نگران کننده خواهد بود. تشخیص اینکه خون موجود در ادرار نوزاد به دلیل وجود سنگ کلیه است یا خیر، تنها به کمک آزمایش‌های پزشکی امکان‌پذیر است و پزشک نمی‌تواند تشخیص دقیقی در این باره بدهد.

مصرف برخی داروهای بدون نسخه

بسیاری از مادران سعی می‌کنند به شکل خودسرانه با مصرف برخی از داروها برای نوزاد بیماری آن‌ها را درمان کنند. شاید شما بخواهید به کمک یک دارو مشکل خاصی را در نوزاد برطرف کنید، اما همین دارو در بدن تجزیه شده و بیماری‌های بدتری در بدن نوزاد ایجاد می‌کند. تجربه‌ها و آزمایشات پزشکی در گذشته نشان داده است که مصرف خودسرانه برخی از داروها برای نوزاد باعث ایجاد ترشح خون در ادرار شده است.

ترشح هورمونی نوزاد دختر

برخی از مشکلات هورمونی در نوزادان دختر باعث ترشح خون از طریق واژن می‌شود. البته نمی‌توان علت این موضوع را دقیقاً مشکل هورمونی دانست. تکامل هورمونی در بدن نوزاد به خصوص در روزهای اول پس از تولد نیز باعث ترشح خون در ادرار می‌شود. اصولاً این موضوع نگران کننده نیست و نیاز به تجویز و معاینه پزشک ندارد. زیرا به صورت خود به خودی برطرف می‌شود. اما در صورتی که چندین بار در ادرار نوزاد مشاهده شد، لازم است که به پزشک مراجعه کنید.

علائم وجود خون در ادرار

به طور صددرصد وجود خون در ادرار  به علت بیماری هماچوری نیست. به همین دلیل ممکن است وجود هر گونه لکه در ادرار نشان دهنده یک بیماری داخلی باشد و هیچ علائم خاصی برای این موضوع وجود ندارد. مثلاً ممکن است که شما یک لکه کوچک در حد چند میلی متر به رنگ چای یا قرمز کمرنگ مشاهده کنید. یا همچنین احتمال دارد که لخته خون را درون پوشک ببینید. همه این موارد بستگی به نوع بیماری نوزاد دارد.

وجود خون در ادرار نشانه چیست؟

وجود خون در ادرار (هماچوری) به این معناست که در ادرار فرد، سلول‌های خونی وجود داشته باشد. این وضعیت در برخی موارد با چشم قابل تشخیص نیست یعنی ممکن است در ادرار شما خون باشد اما قبل از آزمایش ادرار هرگز متوجه آن نشده باشید. در سایر موارد، تغییر رنگ ادرار به حدی چشمگیر است که می‌توان حدس زد در آن خون وجود دارد. خون در ادرار می‌تواند از کلیه‌ها که ادرار را می‌سازند، آمده باشد. همچنین ممکن است از سایر قسمت‌های دستگاه ادراری مانند حالب (لوله‌هایی که از کلیه‌ها به مثانه می‌روند)، مثانه (محل ذخیره ادرار) و مجرای ادرار (لوله‌ای از مثانه به خارج از بدن شما راه دارد) نشأت گرفته باشد. ادرار خونی گاهی اوقات کاملا بدون علامت است و به طور تصادفی در طی آزمایشات چکاپ مشخص می‌شود. گاهی اوقات نیز با علائمی نظیر تب، استفراغ، تکرر ادرار و … همراه است. در هر وجود خون در ادرار به بررسی پزشکی فوری نیاز دارد تا علت اصلی این مسئله مشخص شود. زیرا علی رغم آنکه خون در ادرار همواره خطرناک و نگران کننده نیست و ممکن است دلایل ساده‌ای داشته باشد اما شرایط و بیماری‌های مختلفی نیز می‌توانند به این مسئله منجر شوند. علت خون در ادرار نوزاد می‌تواند حساس‌تر از بزرگسالان باشد. بنابراین رسیدگی به این وضعیت در نوزادان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

خون در ادرار کودکان دختر نشانه چیست

اگر کودک شما در ادرارش خون داشته باشد، ممکن است خود به خود از بین برود یا ممکن است علامت یک مشکل جدی باشد که پزشک باید آن را بررسی کند. اگر خون در ادرار نوزاد دختر تازه متولد شده مشاهده شود، در اغلب موارد نگران کننده نیست و یک وضعیت موقتی خواهد بود. این امر می‌تواند از تأثیرات هورمون‌های مادر بر بدن نوزاد ناشی شود. مثلا هورمون‌هایی که در چرخه عادت ماهیانه مادر دخالت دارند، می‌توانند با اثرگذاری بر بدن نوزاد دختر باعث خونریزی مختصر از واژن شوند که به صورت خون در ادرار آشکار خواهد شد.

سایر دلایل ممکن برای دیدن خون در ادرار نوزاد و همچنین کودک دختر عبارتند از:

• وجود سنگ یا سنگریزه در کلیه‌ها، مثانه و …
• عفونت مجاری ادراری که می‌تواند باعث تورم در کلیه‌ها و مثانه و خونریزی آنها شود.
• مصرف برخی داروهای خاص
• وجود غده یا کیست در سیستم ادراری (در موارد نادر)
• اختلالات انعقادی و رقیق شدن خون
• وجود تنگی‌های مادرزادی در سیستم دفع ادرار
• کم خونی سلول داسی شکل

خون در ادرار کودکان پسر نشانه چیست

برخی از دلایل وجود خون در ادرار کودکان پسر مشابه کودکان دختر است؛ به عنوان مثال عفونت‌های ادراری، سنگ کلیه، تومورهای بدخیم، تنگی مجرای مادرزادی و … بعضی از والدین ممکن است نگران این موضوع باشند که خون در ادرار کودکان پسر بخاطر یک مشکل جدی مانند سرطان پروستات باشد زیرا این مسئله در میان مردان بسیار شایع است. اما بهتر است بدانید که احتمال بروز سرطان واقعی پروستات (کارسینوما) در کودکان و نوزادان پسر بسیار پایین است و در موارد نادر اتفاق می‌افتد. 

علت وجود خون در ادرار نوزاد تازه متولد شده

برخی از دلایل وجود خون در ادرار نوزاد تازه متولد شده میان هر دو جنس نوزاد مشترک هستند. به عنوان مثال اختلالات مادرزادی دستگاه ادرار مانند سنگ کلیه و مثانه و تنگی مجرا، عفونت ادراری و … برخی از دلایل نیز به طور اختصاصی در نوزادان دختر یا پسر دیده می‌شود. در نوزادان دختر تازه متولد شده، مواردی مانند عدم تعادل هورمونی (شبه قاعدگی) ممکن است به خونریزی خفیف در چند روز اول پس از تولد منجر شود. لکه خون در پوشک نوزاد پسر تازه متولد شده (مثلا وجود خون در ادرار نوزاد پسر سه روزه) نیز می‌تواند ناشی از خونریزی خفیف در محل ختنه باشد. با اینحال اگر لکه خون در ادرار نوزاد پسر ادامه دار شد، لازم است برای بررسی بیشتر علت خون آمدن از دستگاه تناسلی نوزاد پسر به پزشک مراجعه کنید.

علت لخته خون در ادرار نوزاد

احتمال مشاهده لخته خون در ادرار نوزاد بسیار پایین است و این مسئله به طور کلی در موارد نادر اتفاق می‌افتد. با اینحال مشاهده لخته خون در ادرار نوزاد ممکن است به مشکلات سلامتی جدی نظیر سرطان مثانه، اختلالات دستگاه ادراری، آسیب‌های کلیوی و … مربوط شود. 

تغییر رنگ ادرار یا خون در ادرار؟

نکته مهمی که لازم است مد نظر قرار دهید، آن است که هر گونه تغییر رنگ ادرار به معنای وجود خون در ادرار نیست. 

• به عنوان مثال در روزهای اول پس از تواد نوزاد ممکن است در پوشاک او متوجه لکه‌های صورتی متمایل به قرمز شوید و آن را به خونریزی ادراری نسبت دهید. در حالیکه تغییر رنگی که مشاهده می‌کنید، به علت وجود کریستال‌های اورات در ادرار است. این وضعیت که به آن «سندروم پوشک صورتی» نیز گفته می شود، نسبتا شایع است و در عرض چند روز از بین می‌رود.
• کم آبی شدید بدن نوزاد به علت تغذیه نامناسب، گرمای محیط، تب و بیماری و … باعث غلیظ و پررنگ شدن ادرار خواهد شد و ممکن است والدین آن را با خونریزی ادراری اشتباه بگیرند.
• برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند باعث دفع هموگلوبین و میوگلوبین شوند و ادرار را به رنگ قرمز درآورند. این موارد به بررسی پزشکی نیاز دارد.
• مصرف برخی مواد غذایی به شدت رنگی مانند چغندر، آب آلبالو، آب هویج و … می‌توانند باعث تغییر رنگ ادرار به قرمز یا نارنجی شوند و والدین را نگران سازند. این تغییر رنگ ادرار ناشی از تغذیه بوده و موقتی است.

روش تشخیص خون در ادرار

در ادامۀ این مطلب به بررسی روش‌های تشخیص خون در ادرار می‌پردازیم.

 آزمایش ادرار

 زمانی که لکه خون درون ادرار به خوبی قابل مشاهده نباشد (به خصوص در زمانی که نوزاد به بیماری هماچوری میکروسکوپی مبتلا شده است) نه تنها والدین، بلکه پزشک نیز نمی‌تواند با چشم مسلح وجود این بیماری را در نوزاد تشخیص دهد یا راه درمانی خاصی را برای آن در نظر بگیرد. به همین دلیل از آزمایش ادرار استفاده می‌شود. پس از انجام آزمایش ادرار پزشک نتایج مربوط به آزمایش را مشاهده می‌کند. این آزمایش تعداد دقیق گلبول‌های قرمز موجود در ادرار را ثبت کرده و به پزشک گزارش می‌کند.

سونوگرافی کلیه و مثانه

در صورتی که پزشک تشخیص دهد، ممکن است علت وجود خون در ادرار به دلیل مسائل مختلفی مثل سنگ کلیه، نارسایی ادراری، کیست، تومور و مسائلی از این قبیل باشد. دیگر نمی‌توان از روش آزمایش ادرار برای تشخیص خون استفاده کرد. زیرا در این موارد  مقداری خون در پوشک نوزاد قابل مشاهده است و علت آن مشخص نیست. به همین دلیل پزشک تجویز می‌کند که نوزاد سونوگرافی کلیه و مثانه انجام دهد. این سونوگرافی به طور دقیق مشکلات مربوط به مجاری ادراری یا کلیه را مشخص می‌کند. بنابراین روش دقیقی برای تشخیص این بیماری خواهد بود.

کشت ادرار

گاهی اوقات ممکن است پزشک با مشاهده علائم ظاهری نوزاد به این موضوع پی ببرد که ممکن است مشکل نوزاد به دلیل عفونت داخلی باشد. به خصوص هنگامی که مجاری ادراری دچار عفونت شود، شما علائمی مانند تب یا بی‌قراری و درد در هنگام ادرار کردن را در نوزاد مشاهده می‌کنید. تشخیص عفونت در نوزاد به خصوص در مجاری ادراری بسیار راحت‌تر از روش‌های دیگر خواهد بود. بنابراین تنها راهی که برای بررسی میزان عفونت در بدن نوزاد وجود دارد، از طریق کشت ادرار است. برای انجام این کار مقداری از ادرار نوزاد باید به آزمایشگاه فرستاده شود و در آنجا با بررسی، مشکل مشخص خواهد شد‌. اصولاً عفونت مجاری ادراری از طریق مصرف دارو برطرف می‌شود و این موضوع نگران کننده نیست.

کراتینین سرم

این روش نوعی آزمایش خون محسوب می‌شود. آزمایش خون عملکرد کلیه‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. بنابراین هرگونه فعالیت کلیه مثل سنگ کلیه یا عدم جداسازی آب و مواد زائد از خون در محل کلیه به وسیلۀ این آزمایش قابل تشخیص خواهد بود. معمولاً پزشک زمانی از این آزمایش استفاده می‌کند که مشکل اصلی نوزاد را نارسایی کلیه تشخیص دهد. اما علت دقیق و محل اصلی نارسایی و آسیب در کلیه مشخص نباشد. به همین دلیل با کمک این روش  این مشکل را شناسایی شده و در صورت نیاز برطرف می‌شود.

شمارش کامل خون CBC

هنگامی که میزان گلبول‌های قرمز و گلبول‌های سفید نوزاد در بدن تغییر پیدا کند، از آزمایش شمارش کامل خون استفاده می‌شود. این آزمایش برای بررسی کم خونی نوزاد نیز انجام می‌شود. به عنوان مثال اگر پزشک احساس کند که افزایش تعداد گلبول‌های قرمز در بدن باعث ایجاد این بیماری شده است، ممکن است این آزمایش پیشنهاد شود. همچنین افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون احتمال دارد نشان دهنده عفونت به خصوص در مجاری ادراری و مثانه باشد. این آزمایش به صورت غیرمستقیم روش مناسبی برای حل مشکل وجود خون در ادرار است. در این آزمایش خون، از نوعی پروتئین مکمل نیز استفاده می‌شود که در تشخیص التهابات مربوط به کلیه نیز مؤثر است.

آزمایش پروتئین ادرار

 از آزمایش پروتئین ادرار زمانی استفاده می‌شود که تشخیص بین مشکل در مثانه و مجاری ادرار مشکل باشد. آزمایش پروتئین ادرار نتایج را مشخص می‌کند و محل اصلی عفونت و مشکل در بدن تعیین می‌شود. همچنین به کمک این آزمایش وجود مشکل در کلیه‌ها را نیز تشخیص می‌دهند.

بیوپسی کلیه

زمانی که پزشک تصور کند فیلترهای کلیه آسیب دیده است، از این آزمایش استفاده می‌کند. بیوپسی کلیه در بیمارستان انجام می‌شود. برای انجام این آزمایش ابتدا با استفاده از دارو کودک را می‌خوابانند تا بتوانند آزمایش را به درستی انجام دهند. سپس با استفاده از یک سوزن مقدار کوچکی از بافت کلیه را برمی‌دارند. معمولاً این آزمایش برای همه نوزادانی که دارای خون در ادرار هستند انجام نمی‌شود. در موارد خاص ممکن است پزشک از این آزمایش استفاده کند. اما در کل روش رایج نیست.

آزمایش سیستوسکوپی

این یک روش نادر برای بررسی میزان خونریزی از مثانه یا مجاری ادرار است.‌ در این آزمایش متخصص اورولوژی  اطفال از یک لوله باریک استفاده می‌کند. در انتهای لوله یک دوربین بسیار کوچک قرار می‌گیرد و  بخش‌های مختلف مثانه و مجاری ادرار را نشان می‌دهد. تصویر داخل بدن نوزاد در مجاری ادراری کاملا مشخص می‌شود و هرگونه خونریزی توسط این آزمایش قابل تشخیص است. در اکثر مواقع پزشک بدون نیاز به این روش علت وجود خون در ادرار نوزاد را تشخیص می‌دهد. اما برخی از پزشکان از این روش نیز استفاده می‌کنند.

روش‌های درمان خون در ادرار نوزاد چیست؟

روش درمان کاملاً به علت ایجاد خون در ادرار نوزاد بستگی دارد. گاهی اوقات ممکن است که عفونت‌ها توسط آنتی بیوتیک درمان شوند. اگر مقدار زیادی از کلسیم در ادرار وجود داشته باشد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که رژیم غذایی خود را تغییر دهید. مثلاً از نمک کمتری در غذا استفاده کنید یا مقدار بیشتری آب بنوشید. همچنین ممکن است داروهایی برای کاهش میزان کلسیم در خون تجویز شود. نوزادانی که به نارسایی کلیوی یا مشکلات مربوط به کلیه مبتلا هستند، ممکن است برخی از داروها مثل استروئیدها برای آنها تجویز شود. برخی از نوزادان نیز به سنگ کلیه مبتلا هستند. همیشه برای سنگ کلیه درمان وجود ندارد. اما می‌توان از روش‌های کاهش عفونت برای درمان استفاده کرد.

سخن پایانی

 در این مقاله از مجموعه سی سیب به طور کامل دربارۀ مشاهده خون در ادرار نوزاد صحبت شد. وجود خون در ادرار نوزاد برای همه نوزادان به وجود می‌آید.اما علت‌های زیادی وجود دارد که باعث  این اتفاق می‌شود. موضوع این است که میزان خون موجود در ادرار نوزاد نیز متفاوت است. مثلاً برخی از نوزادان مقدار بیشتری خون در ادرار خود دارند و در برخی از نوزادان دیگر ممکن است که با چشم مسلح دیده نشود. شما با مطالعه این مقاله می‌توانید از علت‌های این موضوع و روش درمانی آن بهره مند شوید و تا حد امکان بهتر است حتما با یک پزشک مشورت کنید.