ماه گرفتگی نوازاد نوعی عارضۀ پوستی است که در نوزادان و غالباٌ در بدو تولد دیده میشود. این عارضۀ پوستی معمولاً به صورت لکههایی سرخ رنگ در بدن نوزادان پدیدار میشود. علت به وجود آمدن ماه گرفتگی نوزاد در بعضی از فرهنگها با خرافات آمیخته شده است. اگر به اطلاعات بیشتری در مورد ماه گرفتگی نوزادان نیاز دارید، مطالعۀ این مطلب از مجموعه ۳۰ سیب را به شما توصیه میکنیم؛ چرا که در این مطلب به بررسی کامل ماه گرفتگی نوزاد پرداختهایم.
ماه گرفتگی چیست؟
ماه گرفتگی نوزاد در واقع بر اثر جهش ژنتیکی در پوست جنین به وجود میآید و هیچ گونه منبع وراثتی ندارد؛ زیرا معمولاً هیچ علائمی از اختلالات پوستی در بستگان این کودکان دیده نشده است. ماه گرفتگی نوع متفاوتی از اختلالات مادرزادی عروقی پوست است که قابل درمان است و حتی گاهی آنقدر کمرنگ و کوچک است که نیاز به درمان ندارد. ماهگرفتگی نوزاد معمولاً به صورت لکههای قرمز بر روی پوست دیده میشود. در واقع این اختلال ناشی از نوعی ناهنجاری در مویرگهاست. مویرگها در واقع رگهای خونی کوچکی هستند که در صورت معیوب بودن به صورت لکههای صورتی یا قرمز روی بدن نوزاد به ویژه در ناحیۀ سر و گردن ظاهر میشوند. این لکهها در ابتدای تولد رنگ روشنی دارند و با رشد نوزاد به مرور تیرهتر میشوند.
انواع مختلف ماه گرفتگی
ماه گرفتگی نوزاد انواع گوناگونی دارد و این تقسیم بندی بر اساس رنگ خال تشکیل شده، بر روی پوست نوزاد میباشد.
۱.ماه گرفتگیهای قرمز
این نوع از ماه گرفتگی دارای رنگ قرمز است و بر اثر اختلال در عروق خونی تشکیل میشود. این نوع از ماهگرفتگی نوزاد ممکن است هنگام تولد در پوست او دیده شود یا در مدت کوتاهی پس از تولد شکل بگیرد.
۲.ماه گرفتگی حاوی رنگدانه
این نوع ماه گرفتگیها لکههایی هستند که هنگام تولد روی پوست نوزاد وجود دارند؛ اما ممکن است علاوه بر قرمز در رنگهای دیگری از جمله سیاه، خاکستری و آبی نیز مشاهده شوند. عارضۀ ماه گرفتگی حاوی رنگدانه، دارای علائمی مانند تیرگی غیر طبیعی پوست به صورت لکه است. این لکهها ممکن است به رنگ قهوهای-آبی یا سیاه باشد. این لکهها ممکن است به صورت مسطح، برجسته، صاف یا به حالت چروک و در اندازههای مختلف باشد. ماهگرفتگی حاوی رنگدانه معمولاً نیاز به درمان خاصی ندارد؛ اما اگر شروع به رشد کرد یا تغییر رنگ داد و این تغییرات همراه با خارش و خونریزی بود، بهتر است به متخصص پوست مراجعه شود.
انواع ماه گرفتگی حاوی رنگدانه
تعدادی از انواع ماه گرفتگی های حاوی رنگدانه در زیر بیان شده است:
ماه گرفتگی لکه مغولی
این نوع از ماه گرفتگی نوزاد معمولاً به صورت لکههایی صاف و بدون برجستگی و در قسمت پایین کمر و باسن دیده میشود. رنگ این نوع ماه گرفتگی حاوی رنگدانه اغلب آبی است ولی ممکن است به رنگ های آبی-سیاه، آبی-خاکستری یا قهوهای نیز دیده شود. این لکهها شبیه به خون مردگی و کبودی پوست هستند و اغلب در نوزادانی که پوست تیرهای دارند دیده میشود. لکه مغولی معمولاً همراه با رشد کودک کم رنگ شده و محو میشود، ولی گاهی نیز دیده شده که این لکهها ثابت مانده است. افرادی که در پوست خود لکه مغولی دارند معمولاً در این رابطه نیاز به درمان پیدا نمیکنند.
ماه گرفتگی لکه شیر قهوه
این نوع ماه گرفتگی نوزاد به رنگ قهوهای روشن یا تیره میباشد و معمولاً روی باسن و پاها و به صورت لکههای بیضی شکل و بدون برجستگی ظاهر میشود و با افزایش سن ممکن است تیرهتر و بزرگتر شود. اگر در بدن کودک شما چندین لکه بزرگ دیده شد برای بررسی بیشتر حتماً به پزشک متخصص مراجعه نمایید. وجود چندین لکه در کنار هم ممکن است به غده سلول عصبی مرتبط باشد.
ماه گرفتگی قرمز پوستی
ماه گرفتگی قرمز یا نووس فلاموس نوعی ناهنجاری پوستی مویرگی است. این لکهها به رنگ صورتی یا قرمز و اغلب روی سر و نواحی گردن ظاهر میشود. اگرچه امکان به وجود آمدن این لکهها بر روی سایر نواحی بدن نیز وجود دارد. ماه گرفتگی قرمز هنگام تولد معمولاً رنگ روشنی دارد و با رشد کودک به سمت تیرگی میرود. از لحاظ ضرورت درمان اگر لکههای مادرزادی کمرنگ باشد معمولاً نیاز به درمان پیدا نمیکند؛ اما در مواقعی این لکهها تفاوت فاحشی بر سطح پوست ایجاد میکند، بهتر است لکه ماه گرفتگی نوزاد تحت نظر پزشک باشد.
عوامل مؤثر در ماه گرفتگی قرمز
تحقیقات دانشمندان اخیراٌ نشان میدهد ماه گرفتگی قرمز ممکن است در اثر یک جهش ژنتیکی خاص ایجاد شود. دانشمندان در طی تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که ممکن است ژنی که انتقال دهنده ناهنجاریهای مویرگ است، این اختلال را منتقل کند. این انتقال ژنتیکی موجب میشود رگهای خونی رشد طبیعی نداشته باشند. این رگهای خونی ناقص، ماه گرفتگی قرمز را در نوزاد ایجاد میکند. این اختلال بیشتر در مویرگهای خونی نزدیک به پوست، در نواحی گردن یا سر دیده میشود. وقتی رگهای خونی به صورت دائم باز شوند لکههای قرمز رنگ در ناحیه به صورت خال ثابت باقی میماند و درنتیجه ماه گرفتگی نوزاد را پدید میآورند.
ماه گرفتگی های خطرناک
در موارد کمی مشاهده شده که ماهگرفتگی نوزاد تبدیل به یک زخم باز و عفونی شود؛ اما به هرحال این امکان وجود دارد. اگر ماه گرفتگی نوزاد شما به صورت زخم تغییر شکل داد بلافاصله برای درمان اقدام کنید. اگر لکه ناشی از ماه گرفتگی در اطراف چشم باشد ممکن است میزان ابتلاء به گلوکوم (آب سیاه) چشم را افزایش دهد، یا وقتی که لکه ماه گرفتگی بر روی پلک قرار گیرد باید سریعاٌ درمان شود؛ زیرا ممکن است بر روی بینایی نوزاد تأثیرگذار باشد. در همۀ این موارد پیشنهاد میشود برای بررسی بیشتر به پزشک متخصص مراجعه شود.
اعتقادات خرافی در مورد ماه گرفتگی نوزاد در فرهنگهای مختلف
در بسیاری از فرهنگها خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی برای یک زن باردار مضر و به عنوان فال بعد در نظر گرفته میشود. اعتقاد بر این است ماه گرفتگی با ایجاد نافرمی فیزیکی، شکاف لب، یا خالهای مادرزادی بر نوزاد در حال رشد تأثیر میگذارد. البته هیچ مدرک علمی برای حمایت از این خرافات وجود ندارد. مجموعه ۳۰ سیب در این مطلب باورهای چند فرهنگ را در مورد ماه گرفتگی نوزاد بیان کرده است.
تأثیر ماه گرفتگی بر جنین در فرهنگ کهن ایران
مردم در تمدنهای باستانی ایران معتقد بودند که قرار گرفتن زنان باردار در معرض ماه گرفتگی میتواند سبب به دنیا آمدن نوزادان معلول، دارای خال ماه گرفتگی و شکاف کام شود. برای جلوگیری از این اتفاقات باید تمام افراد خانوادۀ زنان باردار تلاش کنند تا کوچکترین اشعهای از ماه هنگام خسوف متوجه زنان باردار نشود.
تأثیر ماه گرفتگی بر جنین در فرهنگ کهن آزتکها و مکزیک
آزتکها براین باور بودند که ماه گرفتگی نوزاد در نتیجۀ گاز گرفته شدن ماه است. اگر یک زن باردار ماه گرفتگی را ببیند از صورت جنینی که در شکم دارد گازی گرفته خواهد شد. این عقیده تبدیل به یک خرافه در فرهنگ مکزیکیها هم شد. همچنین مکزیکیها معتقد هستند که داشتن یک سنجاق قفلی بر روی لباس و پوشیدن لباس زیر قرمز باعث محافظت از جنین در برابر ماه گرفتگی میشود.
اعتقاد به تأثیر ماه گرفتگی بر سلامت جنین در هند
همانطور که گفته شد هیچ مدرک علمی برای حمایت از این خرافات وجود ندارد؛ اما گاهی رد پای آن در اعتقادات فرهنگی مردم دیده میشود. در کشور هند این اعتقادات آنقدر در ذهن مردم حک شده است که میتواند باعث نگرانی زنان باردار و خانوادههای آنها شود.
در هند اعتقاد بر این است که ماه گرفتگی بر زنان باردار در هنگام خسوف تأثیر منفی میگذارد. به همین دلیل رایجترین توصیه این است که مادر باردار در تمام مدت ماه گرفتگی در خانه بماند.
البته به لحاظ علمی تأکید میشود که اگر نمیخواهید یا نمیتوانید در طول ماه گرفتگی در خانه بمانید اصلاٌ به این معنا نیست که کودک شما آسیب میبیند یا با خال متولد میشود. با این حال پرتوهای خورشید در هنگام خورشید گرفتگی در واقع قویتر از حد معمول هستند و اگر مستقیم به خورشید نگاه کنید ممکن است به بینایی شما آسیب برساند. اما تأثیری بر جنین شما ندارد.
توصیههای مطرح شده در فرهنگ هند برای جلوگیری تأثیر ماه گرفتگی بر جنین
علاوه بر ماندن در خانه، بایدها و نبایدهای دیگری نیز وجود دارد. این قوانین از خانوادهای به خانواده دیگر ممکن است متغیر باشد.
در اینجا تعدادی از متداول ترین قوانین را نام میبریم:
- در طول مدت ماه گرفتگی از وسایل تیز مانند چاقو قیچی یا سوزن استفاده نکنید.
- مادر باردار در طول ماه گرفتگی نباید چیزی بخورد.
- پنجرهها را با روزنامه یا پردههای ضخیم بپوشانید تا هیچ اشعهای از ماه گرفتگی داخل خانه نشود.
- تمام غذاهای پخته شده در قبل از ماه گرفتگی را باید دور ریخت و نباید آنها را مصرف کرد.
- مادر باردار بعد از پایان ماه گرفتگی باید حتماً حمام کند.
- عدهای هم اعتقاد دارند یک زن در انتظار تولد فرزند حتی نباید در طول ماه گرفتگی آب بنوشد.
اثرات ماه گرفتگی در زنان باردار از نظر دین اسلام
از دیدگاه دین اسلام، ماه گرفتگی بر زن باردار یا جنین او تأثیری ندارد؛ زیرا در کتاب خدا و سنت پیامبر این تأثیر تأیید نشده است. پیامبر اسلام میفرمایند: «خورشید و ماه به راستی دو نشانه از نشانههای خدا هستند. ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی به خاطر مرگ و زندگی هیچ فردی اتفاق نمیافتد» در روایت دیگر از پیامبر اکرم نقل شده که پیامبر در پاسخ به کسانی که ادعا میکردند خورشید گرفتگی بر اثر رحلت ابراهیم فرزند پیامبر رخ داده بیان کرده است:«نباید باور داشت که خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی بر آنچه در زمین رخ می دهد تأثیری داشته باشد مگر اینکه از نظر علمی ثابت شود».
راههای درمان ماه گرفتگی قرمز
متداولترین ماه گرفتگی نوزاد ماه گرفتگی قرمز است. این ماه گرفتگی ظاهری متفاوتی دارد و بر قسمتهای متفاوتی از بدن تشکیل میشود؛ به همین دلیل روشهای درمانی متفاوتی نیز برای آن وجود دارد.
درمان با لیزر
در حالت کلی ماه گرفتگی نوزاد با لیزرهای رنگی پالسی درمان میشود؛ اما اگر تعدادی از مویرگها به اندازۀ کافی به درمان با لیزر پاسخ ندهند ممکن است دوباره به وضعیت پیش از درمان برگردد. به همین دلیل نیاز به تکرار درمان میباشد. تعداد جلسات لیزر درمانی بر اساس بزرگی لکه، میزان تیرگی لکه و همچنین محل قرارگیری آن متغیر است. این روش درمان معمولاً به آسانی و بدون درد زیاد و به صورت سرپایی قابل اجرا است؛ اما اگر بیمار نوزاد یا کودک باشد و نتواند به خوبی همکاری کند ممکن است از بیهوشی عمومی استفاده شود.
در مان با جراحی
استفاده از جراحی برای ضایعات پوستی و لکهها خیلی رایج و مؤثر نیست و تنها زمانی توسط پزشک تجویز میشود که مانع قوی برای استفاده از لیزر در درمان وجود داشته باشد.
کمک به بچهها برای پذیرفتن و کنار آمدن با ماه گرفتگی
اکثر بچههایی که دچار ماه گرفتگی هستند نیاز به درمان ندارند، اما نیاز به کمک دارند تا بتوانند با وضعیت خود کنار بیایند و این اختلال پوستی را مانعی برای حضور در اجتماع ندانند. شما والدین گرامی باید در پذیرفتن این مسئله به کودکان خود کمک کنید و از صحبت کردن در این باره اجتناب نکنید. اگر ماه گرفتگی کودک در جایی از بدن قرار گرفته که مشخص است و دیده میشود بهتر است در مورد این عارضه با او صحبت کنید و او را برای حرفهایی که ممکن است گاهی از غریبهها بشنود آماده کنید. به کودک بیاموزید تا بتواند دربارۀ این عارضۀ پوستی خود با دیگران به راحتی صحبت کند. ممکن است کودک شما با نزدیک شدن به سنین نوجوانی دوست داشته باشد ماه گرفتگی خود را بپوشاند. این یک روند طبیعی است پس سعی کنید فرزند خود را درک کنید و مانع او نشوید.
سخن پایانی
ماه گرفتگی نوزاد هیچ ارتباطی با ماه ندارد! ماه گرفتگی نوزاد عارضۀ پوستی رایج در میان نوزادان است که در بیشتر مواقع نیاز به درمان ندارد. علت پدید آمدن این عارضه پوستی به طور قطعی شناسایی نشده؛ بنابراین راه درمان مشخصی هم ندارد، اما اگر ماه گرفتگی نوزاد شما در شرایط احتیاج به درمان قرار گرفت پزشک متخصص میتواند از طریق لیزر یا جراحی اقدام به درمان کند.
امیدواریم مجموعه ۳۰ سیب در این مطلب توانسته باشد اندکی از نگرانیهای مادرانۀ شما را کاهش دهد.
