تشخیص به موقع بسیاری از بیماری‌ها و ناهنجاری‌های جنین، در بهبودی، درمان و تصمیم‌گیری نسبت به سایر مداخلات و اقدامات حیاتی، امری اساسی است. یکی از اقدامات مهمی که گاهی برای تشخیص بخش مهمی از این ناهنجاری‌ها به کار برده میشود، اکوکاردیوگرافی قلب جنین است. اکوکاردیوگرافی جنین برای پایش و تشخیص بیماری‌های قلبی عروقی جنین در رحم به کار برده میشود که این اقدام برای ارزیابی بیماری مادرزادی قلبی قبل از تولد بسیار مهم است. اکوکاردیوگرافی می‌تواند نسبت به سونوگرافی معمول بارداری تصاویر دقیق‌تری از قلب نوزاد ارائه دهد.
ممکن است بسیاری از مادران نگرانی‌هایی را بابت چگونگی، نتایج و اثرگذاری این شیوه روی جنین خود داشته باشند. از این رو در این مقاله از سی سیب در تلاش هستیم که به بسیاری از سوالات پیرامون انجام این کار پاسخ دهیم. با ادامه این مطلب همراه ما باشید.
اکوکاردیوگرافی جنین چیست؟
اکوکاردیوگرافی قلبی که برای جنین انجام میشود آزمایشی است که از امواج صوتی (یا همان سونوگرافی) برای ارزیابی مشکلات قلب جنین قبل از تولد استفاده می‌کند. در اکوکاردیوگرافی جنین برای تشخیص ناهنجاری‌های قلبی، حفره‌های قلبی جنین از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرند.
مهمترین هدف اکوکاردیوگرافی قلب در طول فرآیند آزمایش پیدا کردن ناهنجاری‌های قلبی مادرزادی و شناسایی مواردی است که نیاز به درمان‌های خاص برای رفع اختلالات جنین دارد. تشخیص ناهنجاری‌های قلبی قبل از تولد منجر به کاهش قابل توجهی از عوارض و مرگ و میر نوزادان میشود. با تشخیص زودهنگام، می‌توان مراقبت‌های مناسبی در دوران بارداری و پس از زایمان به نوزاد مبتلا به ناهنجاری قلبی ارائه داد و خانواده را برای آنچه که ممکن است برایشان چالش آفرین باشد، آماده کرد. بنابراین اقدام به موقع از نظر عاطفی و مالی نیز برای پذیرش نوزادی با ناهنجاری‌های جنینی بسیار موثر است.
پزشک متخصص با استفاده از اکوکاردیوگرافی قلب جنین جدای از شناسایی نقص‌های ساختاری در قلب جنین، می‌تواند از این روش برای بررسی ناهنجاری‌های ضربان قلب جنین و سایر جنبه‌های عملکردی قلب او نیز استفاده کند
در چه مواردی به اکوکاردیوگرافی جنین نیاز است؟
همان گونه که ذکر شد این آزمایش برای تشخیص مشکل قلبی قبل از تولد نوزاد انجام میشود.
- اکوکاردیوگرافی جنین می‌تواند جریان خون جنین از طریق قلب را نشان دهد. همچنین این شیوه برای بررسی ضربان قلب و بررسی شکل و نقص‌های قلبی جنین نیز به کار می‌رود.
- اگر یکی از والدین، خواهر و برادر یا سایر اعضای نزدیک خانواده دارای نقص قلبی یا بیماری قلبی باشند، معمولا توسط پزشک توصیه میشود که جهت اطمینان از سلامت نوزاد این آزمایش انجام شود.
- همچنین زمانی که در سونوگرافی معمول بارداری، ضربان قلب نوزاد غیرطبیعی باشد یا احتمال مشکل قلبی در جنین مشاهده شود معمولا اکوکاردیوگرافی انجام میشود.
- همچنین در مادران مبتلا به دیابت قبل از بارداری، یا مبتلا به لوپوس یا فنیل کتونوری نیز این آزمایش انجام می‌گیرد.
- همچنین اگر مادر در سه ماهه اول بارداری به سرخجه مبتلا شود یا دچار بیماری‌های عفونی شده که جنین نیز درگیر شده باشد به اکوکاردیوگرافی نیاز است.
- وقتی مادر از داروهایی استفاده کرده باشد که می‌تواند به قلب در حال رشد کودک آسیب برساند (مانند برخی از داروهای صرع، یا داروهای ضد روان پریشی مانند لیتیوم و غیره و داروهای تجویزی آکنه) نیز جهت اطمینان اکوکاردیوگرافی قلب انجام می‌گیرد.
- در شرایطی هم که آزمایش‌های غربالگری اختلالات کروموزومی را نشان می‌دهد نیز معمولا برای بررسی‌های بیشتر از اکوکاردیوگرافی استفاده می‌گردد.
نحوه انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین
اکوکاردیوگرافی قلب جنین در حالی انجام می‌شد که کودک هنوز در رحم قرار دارد. اگر برای شما این سوال پیش آمده که شیوه انجام این آزمایش چگونه است؟ آیا یک آزمایش سرپایی است یا نیاز به اقدامات خاصی دارد باید بگوییم همان گونه که اشاره شد این روش مشابه سونوگرافی بارداری است. بنابراین هنگام اکوکاردیوگرافی قلب جنین شما روی تخت دراز خواهید کشید. در نظر داشته باشید که این آزمایش را هم می‌توان روی شکم (سونوگرافی شکم) انجام داد و هم از طریق واژینال (سونوگرافی ترانس واژینال).
در سونوگرافی شکم، فردی که آزمایش را روی شکم مادر انجام می‌دهد، ژل شفاف و بر پایه آب را روی شکم او قرار می‌دهد. سپس از طریق وسیله‌ای به نام پروب، امواج صوتی را به بدن می‌فرستد. سپس این امواج از قلب کودک منعکس میشود و تصویری از قلب را روی صفحه کامپیوتر ایجاد می‌کند.
در سونوگرافی ترانس واژینال، دستگاه پروب در اندازه بسیار کوچکتری در واژن مادر قرار می‌گیرد. در نظر داشته باشید که سونوگرافی ترانس واژینال را می‌توان در اوایل بارداری نیز انجام داد و حتی این شیوه تصاویر واضح‌تری نسبت به سونوگرافی شکم فراهم می‌کند.
بهترین زمان برای انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین
این آزمایش اغلب در سه ماهه دوم بارداری انجام میشود و بهترین زمان برای انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین در همین زمان است. یعنی زمانی که مادر در هفته‌های ۱۸ تا ۲۴ بارداری خود به سر می‌برد. زیرا در سه ماهه اول یعنی هفته‌های ۱۱-۱۴، جزئیات قلبی ممکن است به خوبی مشخص نشود.
قلب جنین را می‌توان در سه ماهه سوم نیز با استفاده از اکوکاردیوگرافی ارزیابی کرد، اما محدودیت‌های زیادی به دلیل سایه انداختن ستون فقرات، دنده‌ها و اندام‌های جنین وجود دارد که بر اثر انها ممکن است قلب جنین به خوبی قابل مشاهده نباشد.
نکاتی در خصوص اکوکاردیوگرافی قلب جنین
- در نظر داشته باشید که هیچ آمادگی خاصی برای این آزمایش لازم نیست.
- ممکن است ژل رسانایی که برای ارسال امواج صوتی به شکم به کار برده میشود کمی سرد و مرطوب باشد. اما هیچ نگرانی بابت این امواج نداشته باشید. زیرا شما آن را احساس نخواهید کرد و هیچ اثر بد و ماندگاری نیز روی نوزاد شما نمی‌گذارد.
- انجام اکوکاردیوگرافی به این معنا نیست که نوزاد شما صد در صد به بیماری خاصی مبتلا است و در بسیاری از اوقات هیچ مشکلی در قلب جنین وجود ندارید.
- نتایج غیرعادی مشاهده شده در اکوکاردیوگرافی ممکن است به دلیل مشکل در نحوه شکل گیری قلب نوزاد (بیماری مادرزادی قلبی)، مشکل در نحوه کار قلب نوزاد، اختلالات ضربان قلب (آریتمی) باشد.
- گاه نیز ممکن است نیاز به تکرار اکوکاردیوگرافی قلب جنین باشد.
- فراموش نکنید که برخی از نقایص قلبی را نمی‌توان حتی با اکوکاردیوگرافی جنین قبل از تولد مشاهده کرد. بنابراین پس از تولد نوزادتان نسبت به برخی علائم و موارد خاصی که مشاهده می‌کنید، هوشیار باشید. گاه نوزاد دچار کوچک بودن حفره‌های قلب قلب یا مشکلات خفیف دریچه است که در این آزمایش در دوران جنین قابل مشاهده نیست. همچنین، از آن جایی که ممکن است مشاهده هر قسمت از رگ‌های خونی بزرگ که به بیرون از قلب کودک منتهی میشود، امکان‌پذیر نباشد، مشکلات در این ناحیه نیز ممکن است تشخیص داده نشود.
کلام آخر
همان گونه که ذکر شد، اکوکاردیوگرافی قلب جنین لزوما به معنای وجود نکته نگران کننده‌ای نیست و در بیشتر اوقات برای اطمینان بیشتر نسبت به سلامت قلب جنین به کار برده میشود. از بابت انجام و تبعات این آزمایش به هیچ عنوان نگران نباشید زیرا مانند یک سونوگرافی معمولی بارداری است و از آن مهم‌تر بابت انجام این آزمایش هیچ خطری نوزاد شما را تهدید نخواهد کرد. ما را از نظرات خود در خصوص مطلبی که از نظر گذراندید، مطلع سازید.
