استفراغ نوزاد و راهکارهای طلایی برای آن

نوزادان از همان ابتدا برای برقراری ارتباط با والدین نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهند و با برخی از رفتارهای خود به آن‌ها هشدار می‌دهند. بسیاری از نشانه‌ها برای والدین نگران‌کننده هستند. استفراغ نوزاد یکی از این نشانه‌های نگران‌کننده است. آیا شما هم نگران بالا آوردن نوزاد خود هستید و نمی‌دانید باید چه کار کنید؟ چه زمانی این استفراغ طبیعی است؟ در این مقاله از سی سیب به بررسی مسئله استفراغ در نوزادان می‌پردازیم و راهکارهایی را برای آن ارائه می‌دهیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.

تفاوت استفراغ با تف کردن نوزاد چیست؟

استفراغ می‌تواند دلیل بسیاری از بیماری‌های رایج در نوزادان و کودکان باشد. حتی ممکن است نوزاد شما علائمی مثل تب هم نداشته باشد و با این حال استفراغ کند. البته در اکثر مواقع نوزاد شما نیاز به درمان ندارد و آن چه موجب بروز این مشکل می‌شود، خود به خود هم رفع می‌شود و جدی نیست.

حال سوالی که پیش می‌آید این است که تفاوت استفراغ و تف کردن چیست؟ تشخیص این دو از هم می‌تواند دشوار باشد. شاید هر دو یکسان به نظر برسند زیرا نوزاد شما در این سن رژیم غذایی ثابتی دارد. تفاوت اصلی این دو در نحوه بیرون آمدن آن‌ها است. تف کردن معمولا قبل یا بعد از آروغ زدن اتفاق می‌افتد و در نوزادان زیر یک سال اتفاق می‌افتد. در این حالت آب دهان به راحتی از دهان نوزاد جاری می‌شود و اغلب سفید و شیری است.

معمولا استفراغ با فشار بیشتری خارج می‌شود؛ زیرا استفراغ زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌های اطراف معده توسط بصل النخاع مغز تحریک می‌شوند تا آن را منقبض کنند. این امر موجب می‌شود تا هر آنچه در معده وجود دارد، به بیرون پرتاب شود. استفراغ نوزاد می‌تواند شبیه به تف کردن باشد اما حالت شفاف‌تری دارد زیرا مایع درون معده نیز با آن ترکیب شده است. همچنین ممکن است شبیه به شیری باشد که برای مدتی تخمیر شده یا حالت پنیری پیدا کرده است.

همچنین ممکن است نوزاد شما قبل از استفراغ سرفه کند یا صداهای کوتاهی ایجاد کند. این صداها می‌تواند نشانه‌ای برای شما باشد تا حوله، دستمال، سطل و… را آماده کنید! تف کردن طبیعی است و ممکن است هر از گاهی اتفاق بیفتد. کودک شما تنها زمانی استفراغ می‌کند که مشکل گوارشی یا بیماری داشته باشد.

علل استفراغ بدون تب

همان طور که پیشتر اشاره کردیم، استفراغ می‌تواند نشانه‌هایی مثل تب کردن را نداشته باشد. در این حالت، سوالی که پیش می‌آید این است که علت بالا آوردن نوزاد چیست و چه چیزی موجب شده است او بدون نشانه استفراغ کند؟ در ادامه به بررسی دلایل احتمالی استفراغ کودک می‌پردازیم.

مشکل در تغذیه نوزاد

نوزادان باید چیزهای ابتدایی را هم به تدریج یاد بگیرند؛ مثلا غذا خوردن و پایین نگه‌داشتن شیر هم می‌تواند برای آن‌ها دشوار باشد. به همین دلیل، ممکن است نوزاد شما هر از گاهی پس از تغذیه در کنار تف کردن، استفراغ هم بکند. البته این مورد بیشتر در ماه اول زندگی او اتفاق می‌افتد. علت این امر می‌تواند عادت کردن معده نوزاد به هضم غذا باشد. معده او هنوز به هضم کردن عادت نکرده است و برای همین، شیر را بالا می‌آورد. همچنین باید یاد بگیرد که شیر را سریع نخورد. بیش از حد هم نباید شیر بخورد.

این نوع استفراغ معمولا پس از ماه اول متوقف می‌شود. برای این که از این مدل استفراغ جلوگیری کنید، می‌توانید به او در وعده‌های کوچک اما به صورت مکرر شیر بدهید. در صورتی که استفراغ ادامه پیدا کند و بسیار شدید باشد، باید به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است او مشکل تغذیه داشته باشد.

آنفلوانزای معده

دلیل دیگر بالا آوردن نوزاد می‌تواند آنفلوانزای معده باشد. در این حالت ممکن است نوزاد شما سیکل‌هایی از استفراغ را داشته باشد که در حدود ۲۴ ساعت می‌آیند و می‌روند! دیگر نشانه‌های این مشکل ممکن است تا ۴ روز یا بیشتر ادامه پیدا کند:

• مدفوع آبکی یا اسهال خفیف
• تحریک‌پذیری و گریه کردن زیاد
• اشتهای کم
• گرفتگی و درد معده

این مشکل می‌تواند موجب تب هم شود اما معمولا این نشانه در نوزادان دیده نمی‌شود. البته نیازی نیست زیاد نگران شوید زیرا این مشکل آن‌قدرها هم بد نیست. آنفولانزای معده معمولا توسط ویروسی ایجاد می‌شود و در عرض یک هفته به خودی خود از بین می‌رود. اگر این مشکل به صورت شدید رخ بدهد، منجر به کم‌آبی بدن می‌شود. اگر نوزاد علائم کم‌آبی را دارد، حتما با پزشک او تماس حاصل کنید. این علائم عبارت‌اند از:

• خشکی پوست، دهان و چشم
• خواب‌آلودگی زیاد و غیرمعمول
• خیس نکردن پوشک به مدت ۸ الی ۱۲ ساعت
• گریه‌های بدون اشک

رفلاکس نوزاد

نوزادان هم مانند بزرگسالان می‌توانند دچار رفلاکس شوند. رفلاکس می‌تواند موجب استفراغ کردن نوزاد در هفته‌ها و ماه‌های اول زندگی آن‌ها شود. استفراغ ناشی از رفلاکس اسید زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌های بالای معده بیش از حد شل باشند. این امر موجب می‌شود که کودک کمی پس از شیر خوردن بالا بیاورد. در اکثر مواقع، ماهیچه‌های معده به مرور تقویت می‌شوند و استفراغ نیز خود به خود برطرف می‌شود؛ اما شما می‌توانید با روش‌های زیر میزان استفراغ را قبل از قوی شدن ماهیچه‌های معده کاهش دهید:

• از تغذیه بیش از حد خودداری کنید
• وعده‌های غذایی نوزاد را کوچک‌تر کنید. در عین حال، به او در دفعات بیشتری شیر بدهید
• به نوزاد کمک کنید آروغ بزند
• حدود سی دقیقه پس از شیر دادن، نوزاد با در حالت عمودی نگه‌دارید
• می‌توانید شیر یا سیر خشک نوزاد را با مقدار بیشتری شیر خشک یا مقدار کمی سرلاک غلیظ کنید. پیش از انجام این کار حتما با پزشک اطفال مشورت کنید؛ زیرا ممکن است این روش برای همه نوزادان مناسب نباشد.

سرماخوردگی و آنفولانزا

نوزادان به راحتی سرما می‌خورند و به آنفولانزا مبتلا می‌شوند؛ زیرا سیستم ایمنی آن‌ها هنوز در حال رشد است. این بیماری می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد. ممکن است نوزاد شما آبریزش بینی داشته باشد اما تب نکرده باشد. وجود مخاط بیش از حد در بینی می‌تواند موجب انتقال مقداری از آن به گلو شود. این امر می‌تواند موجب سرفه‌های شدید شود که در نوزادان منجر به استفراغ می‌شود. سرماخوردگی در نوزادان هم پس از یک هفته خوب می‌شود.

عفونت گوش

عفونت گوش نیز یک بیماری شایع در میان نوزادان و کودکان است. علت این امر آن است که لوله‌های گوش آن‌ها برخلاف بزرگسالان اغلب در حالت افقی قرار دارد. در صورتی که در بزرگسالان لوله‌ها بیشتر در حالت عمودی هستند. در این حالت هم ممکن است کودک دچار تب نشود اما استفراغ کند. علت این مشکل هم می‌تواند این باشد که عفونت گوش موجب سرگیجه و از دست دادن تعادل می‌شود. در ادامه به سایر علائم عفونت گوش در نوزادان اشاره می‌کنیم:

• درد در یک یا هر دو گوش
• خاراندن گوش و اطراف آن
• اسهال
• کم شدن شنوایی

اکثر عفونت‌های گوش نوزادان خود به خود خوب می‌شود. با این حال، بهتر است به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است نوزاد شما به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشد. در عفونت‌های شدید، امکان این امر وجود دارد که گوش نوزاد آسیب ببیند.

احساس گرما

گرمای بیش از حد ممکن است موجب بالا آوردن نوزاد و کم‌آبی بدن او شود. در قنداق کردن و انتخاب لباس نوزاد دقت کنید. دمای هوای بیرون و خانه را بسنجید و بی‌جهت برای نوزاد لباس گرم و زیاد نپوشید. گرمای زیاد می‌تواند موجب گرمازدگی شود. گرمازدگی می‌تواند موجب بروز علائم زیر شود:

• پوست رنگ‌پریده
• تحریک‌پذیری و گریه کردن
• خواب‌آلودگی و بی‌حال شدن

در چنین شرایطی فورا لباس نوزاد را درآورید و کودک را از نور خورشید و گرما دور کنید. سعی کنید کمی به او شیر بدهید. اگر کودک شما شش‌ماهه یا بزرگ‌تر است، می‌توانید به او کمی آب بدهید. در صورت خوب نشدن، حتما به پزشک مراجعه کنید.

بیماری حرکت یا سفر

معمولا کودکان زیر دو سال دچار بیماری حرکت نمی‌شوند اما برخی از نوزادان ممکن است پس از ماشین‌سواری یا چند بار چرخانده شدن، بدحال شوند. مخصوصا زمانی که تازه غذا خورده باشند. علت اصلی این امر سرگیجه است. سرگیجه نیز موجب تهوع می‌شود. اگر نوزاد شما مشکل نفخ، گاز معده یا یبوست داشته باشد، احتمالا دچار این مشکل می‌شود.

جاده‌های ناهموار با وزش باد شدید یا بوی تند هم می‌توانند موجب سرگیجه نوزاد شوند. حالت تهوع موجب ترشح بیشتر بزاق می‌شود. در نتیجه، ممکن است قبل از استفراغ نوزاد متوجه ترشح بیشتر آب دهان او شوید. بهتر است قبل از سوار شدن ماشین یا سفر کردن نوزاد را بخوابانید. در زمان خواباندن و قرار دادن کودک در صندلی ماشین، مطمئن شوید که سر او بیش از حد حرکت نمی‌کند. قبل از حرکت هم بهتر است به نوزاد خود شیر ندهید.

عدم تحمل شیر یا گالاکتوزمی

گالاکتوزمی نوع نادری از عدم تحمل شیر است. بدن نوزادانی که مبتلا به این اختلال هستند، نمی‌تواند آنزیم خاصی را که برای تجزیه قندهای موجود در شیر لازم است، تولید کنند. برخی از نوزادان مبتلا به این بیماری به شیر مادر هم حساسیت دارند. این نوزادان پس از خوردن شیر یا هر نوع لبنیات دچار حالت تهوع می‌شوند. این مشکل می‌تواند موجب بثورات پوستی یا خارش هم شود. اگر نوزاد شما شیر خشک می‌خورد، حتما مواد تشکیل‌دهنده آن مخصوصا بخش پروتئین شیر را بررسی کنید. تشخیص این مشکل ساده است و اکثرا در بدو تولد و با آزمایش‌های انجام شده تشخیص داده می‌شود.

تنگی پیلور

تنگی پیلور یک بیماری نادر است. این بیماری منجر به مسدود شدن یا باریک شدن دهانه بین معده و روده می‌شود. این مشکل موجب استفراغ شدید پس از تغذیه می‌شود. نوزادی که دچار این مشکل است، اغلب گرسنه است. سایر علائم این بیماری عبارت‌اند از:

• کم‌آبی بدن
• کاهش وزن
• انقباض معده
• یبوست
• کم شدن حرکات روده
• کم شدن تعداد پوشک خیس نوزاد

این بیماری نادر با جراحی قابل‌درمان است. اگر نوزاد شما هر کدام از علائم این بیماری را داشت، فورا به پزشک اطفال مراجعه کنید.

انواژیناسیون

انواژیناسیون یک بیماری نادر روده‌ای است. از هر ۱۲۰۰ نوزاد ۱ نفر را مبتلا می‌کند و بیشتر در سن ۳ ماهگی یا بیشتر اتفاق می‌افتد. انواژیناسیون می‌تواند باعث استفراغ بدون تب شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که روده‌ها به خاطر ویروس یا مشکلی این چنینی آسیب ببینند. ممکن است نوزاد دچار گرفتگی شدید معده شود و درد آن تا ۱۵ دقیقه طول بکشد. اغلب نوزادانی که این درد را تجربه می‌کنند، زانوهای خود را تا سینه بالا می‌آوردند و جمع می‌کنند. سایر علائم این بیماری شامل موارد زیر می‌شود:

• خستگی و بی‌حالی
• وجود خون یا مخاط در حرکات روده

چه زمانی برای استفراغ نوزاد باید به پزشک اطفال مراجعه کنیم؟

اگر نوزاد شما بیش از دوازده ساعت است که استفراغ می‌کند، باید به پزشک مراجعه کنید. این مشکل موجب کم‌آبی بدن می‌شود. در صورتی که نوزاد دارای علائم زیر باشد، باید به پزشک مراجعه کنید:

• اسهال
• درد و ناراحتی
• سرفه مداوم یا شدید
• خیس نکردن پوشک به مدت ۳ الی ۶ ساعت
• عدم تمایل به تغذیه
• خشکی زبان یا لب
• گریه با اشک کم یا بدون اشک
• خستگی و خواب‌آلودگی
• ضعف
• وجود خون در اسهال
• معده متورم

چگونه از استفراغ نوزاد جلوگیری کنیم؟

شما می‌توانید با در نظر گرفتن نکاتی ساده از استفراغ نوزاد خود جلوگیری کنید. البته اگر استفراغ به دلیل بیماری ایجاد نشده باشد، با راهکارهایی که در ادامه مطرح می‌کنیم، کمتر می‌شود.

استفراغ موجب کم‌آبی می‌شود. هر زمان که نوزاد استفراغ کرد، فورا به او شیر ندهید. حداقل ۳۰ الی ۶۰ دقیقه صبر کنید. اکثر نوزادان پس از استفراغ تمایلی به خوردن غذا ندارند. سپس یک الی دو قاشق شیر مادر یا شیر خشک به او بدهید. زمان تغذیه را طولانی نکنید. به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه همین میزان را به او بدهید. سپس ببینید او می‌تواند شیر را هضم کند یا نه. اگر مشکلی وجود نداشت، باز هم صبر کنید و کم‌کم به او شیر بدهید.

اگر نوزاد شما بیشتر از ۶ ماه سن دارد، می‌توانید مقدار کمی میوه له شده همانند سیب، موز یا گلابی به او بدهید. همچنین می‌توانید به او سرلاک مخلوط شده با آب یا شیر بدهید.

به نحوه نگه‌داشتن نوزاد توجه کنید. اگر نوزاد بیدار است، او را به گونه‌ای نگه‌دارید که بدنش کمی به سمت بالا باشد یا اگر او را در آغوش گرفته‌اید، پشتش به سمت شما باشد. اگر می‌خواهید نوزاد را بخوابانید و روی تخت بگذارید، حتما او را روی یک سمت بدنش بخوابانید تا در صورت استفراغ در زمان خواب، چیزی در گلوی او گیر نکند.

اصولا نوزادان پس از استفراغ کمی می‌ترسند. برای او با صدایی آرام‌بخش لالایی یا شعری کودکانه بخوانید تا آرام شود. او را در آغوش بگیرید و آهسته راه بروید. او را تکان ندهید زیرا ممکن است باز هم بالا بیاورد.

در چنین حالتی بهتر است محیطی آرام برای او ایجاد کنید. سعی کنید نور را کم کنید. صدای تلویزیون را کم کنید یا آن را خاموش کنید.

حتما در زمان استفراغ به نوزاد خود و حالت او توجه کنید. این که چند بار استفراغ کرده است؟ چه میزان غذا خورده است؟ استفراغ او پس از چند ساعت دوباره تکرار شده است؟ در این زمان چند بار پوشک خود را خیس کرده است؟ دمای بدن او را چک کنید. اگر دمای بدن او ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بیشتر است، تب کرده است و باید به پزشک مراجعه کنید.

رنگ استفراغ نباید عجیب باشد؛ مثلا سبز باشد یا خطوطی قرمز در آن وجود داشته باشد. اگر نوزاد همچنان حالت استفراغ دارد اما چیزی از دهان او خارج نمی‌شود، باید به پزشک اطلاع دهید.

سخن آخر

در این مطلب از سی سیب به بررسی استفراغ کردن نوزاد پرداختیم، دلایل آن را شرح دادیم و راهکارهایی برای آن ارائه کردیم. با توجه به موارد گفته شده، اصولا نوزاد شما به چه دلیل بالا می‌آورد؟ کدام یک از راهکارهای ارائه شده در کاهش میزان استفراغ نوزاد شما موثر بوده است؟ لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.