شیر دادن به نوزاد، اهمیتی فراتر از موضوع تغذیه دارد. شیردهی باعث ارتباط عاطفی بین مادر و فرزند میشود و یک موقعیت پرورشی نیز به حساب می‌آید. استفاده از زمان تغذیه برای برقراری تماس چشمی و در آغوش گرفتن کودک، فرصتی عالی برای تقویت پیوند مادر و فرزند است. همچنین زمان بسیار خوبی برای صحبت با کودک دلبندتان است.
شیر دادن به نوزاد ممکن است در روزهای اول در نظر شما کار سختی باشد، اما با صبر، تلاش و پیگیری تبدیل به تجربه شیرینی برای شما میشود. تغذیه با شیر مادر مهارتی است که شما و کودکتان با هم یاد می‌گیرید و آموزش مادران برای نحوه صحیح شیردادن، تجربه خوب شیردهی را برای آنها رقم می‌زند. نکته بسیار مهم در هنگام شیردهی احساس راحتی مادر و نوزاد است.
موقعیت های مختلفی وجود دارد که می توانید برای شیر دادن به نوزاد از آنها استفاده کنید.شما باید شرایط مختلف را امتحان کنید تا در نهایت نتیجه بگیرید کدام موقعیت برای شما بهتر است. در ادامه مقاله،چگونگی شیردادن صحیح به نوزاد و شرایط و وضعیت های مختلف شیر دادن به نوزاد، را توضیح می‌دهیم پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید تا بتوانید یک شیردهی آسان و لذت بخش داشته باشید.
بهتر است بدانید
نحوه نگهداشتن سینه توسط مادر
اگر مادر سینه خود را با دست نگهدارد روند شیردهی هم برای مادر و هم برای نوزاد بهتر میشود.زیرا با گرفتن سینه توسط دست وزن سینه از روی چانه نوزاد برداشته میشود و از رها کردن سینه مادر توسط نوزاد جلوگیری میکند.اما باید توجه کنید که سینه را به صورت صحیح در دست بگیرید تا دچار عوارض بعد از شیردهی مثل زخم نوک سینه و.. نشوید.در ادامه چند روش گرفتن سینه با دست را بررسی میکنیم.
روش c-hold
در این روش شست روی پستان و چهار انگشت دیگر زیر آن قرار میگیرد.در این حالت انگشتان کاملا در عقب و با فاصله از قسمت قهوه ای پستان قرار دارند.
روش v-hold
این روش منسوخ شده است و توصیه به استفاده از این روش نداریم.در این روش مادر نوک پستان را به صورت سیگار و یا به حالت قیچی نگه میدارد.در واقع نوک سینه بین انگشت سبابه و انگشت وسط واقع می شود.اگر فشار اضافی این دو انگشت به نوک پستان وارد کنند سبب انسداد مجاری میشوند هم چینین در این روش ممکن است مانع گرفتن نوک پستان توسط نوزاد باشد و نگذارد که پستان تا آنجایی که باید وارد دهان کودک شود و این موضوع سبب ایجاد زخم نوک پستان می شود.
روش Nipple sandwich
در این روش مادر اول سینه را به روش c-hold نگه میدارد سپس پستان را با ملایمت بین شست و انگشتان اندکی فشار میدهد تا قسمت قهوه ای پستان به جای گرد بودن به حالت افقی در می آید.فشاری که مادر به پستان وارد میکند،از طرف شست او میباشد تا نوک سینه کمی به طرف بالا و سقف دهان کودک برود.در اینا حالت نوزاد راحت تر نوک سینه را میگیرد.
بیشتر بخوانید
چگونگی گرفتن نوک سینه توسط نوزاد
- نوزاد باید در ابتدا دهان خود را به طور کامل باز کند و مادر میتواند با قلقلک زیر چانه نوزاد یا لمس اطراف دهانش شیرخوار را به باز کردن دهانش تشویق کند. خوب باز کردن دهان بسیار مهم است زیرا با این کار شیرخوار میتواند سینوس های شیری که 2.5 – 4 سانتی متر از نوک پستان فاصله دارند را ،در دهان بگیرد و آن را فشار دهد.
- اجازه دهید سر کودکتان کمی به عقب برگردد ولی چانه به سمت جلو متمایل شود تا قبل از تماس لب بالایی با سینه چانه و لب پایینی او با پستان ارتباط برقرار کند.
نکته:
سر و بدن کودک باید در یک خط مستقیم باشد. اگر سر و گردنش پیچ خورده باشد، بلعیدن برای کودک شما سخت میشود. نگهداری گردن، شانه ها و پشت نوزاد باید به نحوی باشد که بلع شیر برای نوزاد آسان شود.
- سپس نوزاد را به نوک سینه خود نزدیک کنید به نحوی که بینی او در مقابل نوک پستان قرار گیرد. از خم کردن سینه به سمت جلو به سمت دهان کودک خودداری کنید، زیرا در این حالت اتصال سینه و دهان نوزاد بخوبی برقرار نمی‌شود.
- نوزاد باید طوری سینه مادر را بگیرد که چانه اش در پستان مادر فشرده شود و بینی وی با پستان تماس داشته باشد.در این حالت نگران نفس کشیدن نوزاد نباشید زیرا بینی نوزاد تازه متولد شده به سمت بالا است تا بتواند در حالی که به سینه چسبیده است به راحتی نفس بکشد و یاد بگیرد که مکیدن و تنفس را به راحتی هماهنگ کند.
- در این حالت، باید پوست تیره تر نوک پستان را در بالای لب بالایی نوزادتان بیشتر از زیر لب پایینی ببینید. البته باز هم قسمت کمی از هاله پستان در بالای لب فوقاتی مشاهده میشود.
- اگر کودک در اتصال دهان با پستان مشکل دارد و یا اتصال ضعیف است، با قرار دادن انگشت تمیز در گوشه دهان یا با فشار دادن روی سینه نزدیک دهان ،دهان را از سینه جدا کرده و با غلغلک دادن لب بگذارید دوباره به درستی به سینه بچسبد و نوک سینه و قسمت قهوه ای سینه (آرئول) در دهان باشد.
مطالعه بیشتر
علایم گرفتن صحیح سینه
پس از دهان گرفتن پستان توسط نوزاد، نوک پستان در مقابل سقف دهان او قرار می گیرد و به آرامی توسط زبان زیر آن جمع می شود. در این حالت نباید احساس ناراحتی برای مادر ایجاد شود و مادر در این حالت کشش ملایمی را در نوک سینه احساس میکند.
کودک در ابتدا مکیدن‌های کوتاه و سریعی را انجام می دهد تا جریان شیر شما را تحریک کند (رفلکس رها شدن). هنگامی که شیر شروع به جاری شدن میکند، او آهسته‌تر و عمیق‌تر با چند مکث می‌مکد که نشان‌دهنده خوردن شیر است.در این حالت، شما باید حرکت فک او را ببینید، و همچنین ممکن است صدای مکیدن و بلعیدن را در حین شیردهی بشنوید.
بیشتر بخوانید
نشانه‌های گرفتن نادرست سینه توسط نوزاد
اگر موقعیت مادر هنگام شیردهی نادرست باشد، مادر و شیرخوار احساس ناراحتی میکنند و کیفیت شیردهی مادر افت میکند، علایم وضعیت نادرست شیردهی شامل:
- بدن نوزاد در نزدیکی بدن مادر قرار ندارد و سر و گردنش پیچ خورده به طرفی دیگر است.
- صورت و دهان نوزاد از سینه مادر فاصله دارد.
- هاله پستان به طور کامل در داخل دهان قرار نگرفته است.
- صدای بلع شیر، تغییر می‌یابد و به صدای ملچ ملچ شبیه است.
- گونه‌های نوزاد به داخل فرو رفته است.
- نوزاد به دلیل عدم احساس سیری، گریه میکند و پریشان است.( نوزادان معمولا با مکیدن شصت، باز کردن دهان و تکان دادن سر به طرفین با دهان باز ، گرسنگی خود را نشان می‌دهند)
- مادر هنگام شیردهی احساس درد در سینه دارد.
بهتر است بدانید
بهترین وضعیت های مادر هنگام شیر دادن
الگوهای مختلفی برای شیردهی وجود دارد که انتخاب هرکدام از این روش‌ها با توجه به راحتی مادر و نوزاد، وضعیت جسمانی مادر و تک قلو یا دوقلو بودن انتخاب میشود. شما می‌توانید از وسایلی مانند بالش یا کوسن برای راحتی استفاده کنید. شانه ها و بازوهای شما باید هنگام شیردهی شل و راحت باشند.
وضعیت گهواره‌ای
این روش، یکی از رایج‌ترین پوزیشن‌های شیردهی است. در این حالت سر نوزاد روی یک دست مادر قرار میگیرد و پاها و بدن او توسط دست دیگر یا همان دست نگه داشته میشود.در این حالت، صورت نوزاد را به سینه مادر نزدیک کرده تا نوزاد بتواند راحتتر سینه مادر را به دهان بگیرد.
وضعیت فوتبالی (زیر بازو)
در این الگو، سر و گردن و بالاتنه شیرخوار، زیر بازوی مادر قرار داده میشود و پایین تنه شیرخوار آزاد است. روش فوتبالی برای نوزادانی که جثه ریزی دارند و یا نارس هستند مناسب نیست.
شیردهی به دوقلو
بالش‌های U، شکل ابزار بسیار مناسبی هستند که برای شیردهی به دوقلو طراحی شده‌اند. با استفاده از این بالش، نوزادان به حالت الگوی فوتبالی قرار می‌گیرند. همچنین روش خوابیده(دمر) نیز برای شیردهی نوزادان مناسب است.
حالت نشسته
این حالت از شیردهی برای شیرخوارانی مناسب است که توانایی نشستن دارند و می‌توانند روی پاهای مادر بصورت نشسته قرار بگیرند. در این حالت، مادر نیز بصورت نشسته، با یک دست پشت کودک را گرفته و با دست دیگر نحوه قرار گیری سینه در دهان شیرخوار را کنترل میکند.
وضعیت خوابیده به پهلو
اگر در نیمه شب شیر میدهید، این الگو مناسب است. به پهلو دراز بکشید و یک بالش زیر سر خود بگذارید. کودک باید رو به شما باشد و سر او در راستای نوک پستان شما باشد. در صورت نیاز از دست خود در سمتی که روی آن دراز نمی‌کشید استفاده کنید تا سینه‌تان را به نوزاد نزدیک و در دهان او قرار دهید. می‌توانید با استفاده از یک بالش کوچک پشت کودک خود، او را به خود نزدیک کنید.
حالت خوابیده به پشت
در این حالت شما به راحتی به پشت روی یک مبل یا تخت دراز کشیده و نوزاد را در آغوش گرفته و شیردهی را انجام میدهید.حتما از یک بالش زیرسر خود استفاده کنید، گاهی بعضی از مادران چندین بالش یا کوسن را زیر بالاتنه و سر خود قرار می دهند تا به حالت نیمه خوابیده قرار بگیرند. وقتی بالش پشت مادر نباشد معمولا مادران برای شیردهی روی کودک خم میشوند به جای اینکه شیرخوار را به سمت سینه بکشانند.
وضعیت دمر
در این وضعیت مادر به پشت میخوابد و چند بالش زیر سر و شانه خود قرارا میدهد تا سرش کمی بالاتر قرار بگیرد، سپس نوزاد را به حالت شکم به شکم یا کمی متمایل طوریکه نوزاد راحت باشد روی خود قرار میدهد تا گونه کودک روی سینه او و وزن کودک توسط بدن مادر تحمل شود.
این شکل از شیردهی، یک موقعیت عالی برای شیردهی برای نوزادان تازه متولد شده و نوزادانی که معده و روده حساسی دارند است.
بهتر است بدانید
شیر دادن به نوزادان نارس و بیمار
اگر کودک شما پس از تولد در بخش مراقبت ویژه نوزادان بستری است، پس از تکمیل مراحل درمان و ترخیص از بیمارستان، الگوی جدیدی از شیردهی را تجربه می‌کنید که روش کانگورویی نام دارد.
در این حالت، کودک را نزدیک خود نگه می‌دارید، در این حالت بدون پوشیدن لباس زیر، در حالی که کودک شما فقط پوشک پوشیده است، تماس پوستی برقرار می کنید. این تماس پوست به پوست به شما کمک می کند تا با نوزاد نارس خود پیوند برقرار کنید و زمان شیردادن را افزایش دهید.
مطالعه بیشتر
زمان و نحوه جداکردن سینه از نوزاد و پایان شیردهی
هنگام شیردهی توجه داشته باشید یک سینه به طور کامل تخلیه شود، بنابراین صبر کنید تا کودکتان به نظر برسد که برای ترک یک سینه آماده است. اغلب کودکان، وقتی یک پستان را تخلیه کنند به خواب می روند یا خود سینه را رها میکنند.اگر نوزاد شما تمایلی به ادامه خوردن از سینه بعدی را ندارد،به هیچ عنوان او را مجبور به گرفتن سینه دوم نکنید.
اما اگر در مواردی لازم بود مادر سینه را ازنوزاد جداکند،باید با استفاده از روش های زیر ابتدا فشار منفی ناشی از مکیدن را بشکند تا از آسیب به بافت حساس پستان جلوگیری شود.
- روی قسمتی از پستان که نزدیک دهان شیرخوار است فشار وارد کرده تا نوزاد سینه را رها کند.
- با دست به آرامی چانه شیرخوار به سمت پایین کشیده شود.
- مادر انگشت کوچک خود که تمیز است را وارد گوشه دهان شیرخوار کند.
بیشتر بخوانید
سخن آخر
آغاز فرآیند شیردهی، در زایشگاه است و ترغیب تیم پرستاری و ماماها برای شیردهی مادر به نوزاد بسیار حائز اهمیت است. در مدت بستری از پزشک و مامای خود بخواهید، آموزش‌های اولیه لازم را برای شیر دادن به نوزاد را ارائه دهند. هنگام شیردهی در منزل نیز، با صبر و حوصله کافی، زمان لازم را برای شیردهی اختصاص دهید. به یاد داشته باشید، اگر شیردهی دردناک است، کودک شما بعد از شیر خوردن گرسنه به نظر می رسد، یا وزن اضافه نمی‌کند، فرآیندشیردهی و مکیدن پستان توسط نوزاد باید اصلاح شود. در اسرع وقت از مشاور شیردهی یا متخصص شیردهی مشاوره بگیرید.
بارداری
زایمان
خوب