آزمایش CVS چیست؟ و هرآن چیزی که باید بدانید

آزمایش CVS چیست؟ آزمایش CVS یا (Chorionic villus sampling) روشی برای نمونه برداری از پرزهای کوریونی جنین است.

یکی از آزمایش‌های معتبر برای تعیین سلامتی جنین و مشخص کردن ناهنجاری‌های کروموزومی و ژنتیکی در نوزاد، آزمایش CVS است. این آزمایش چندین سال است که برای بررسی وضعیت مادر و نوزاد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روش‌های انجام این آزمایش متفاوت است. می‌توان از دو روش برای نمونه برداری از پرزهای کوریونی استفاده کرد. در ادامه این مقاله از مجموعه سی سیب قصد داریم به طور کامل در رابطه با آزمایش نمونه برداری از پرزهای کوریونی و شرایط و ویژگی‌های آن صحبت کنیم. بنابراین تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

نمونه برداری از پرزهای کوریونی چیست؟

آزمایش نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) یک آزمایش در زمان بارداری است که معمولاً قبل از تولد نوزاد باید انجام شود. این آزمایش به طور کامل مشخص خواهد کرد که ناهنجاری‌های کروموزومی یا مشکلاتی از این قبیل، در بدن جنین وجود دارند یا خیر.  معمولاً برای انجام این آزمایش مقداری از بافت جفت را برداشته و از آن نمونه برداری می‌کنند.

جفت یک بخش در رحم مادر باردار است که فرآیند اکسیژن رسانی به بدن جنین و همچنین رساندن مواد غذایی را بر عهده دارد. پرزهای کوریونی در بخش‌های داخلی جفت قرار دارند. در واقع این پرزها به شکل برجستگی‌های بسیار کوچک هستند که کروموزوم‌های جنین درون آنها قرار دارند. بنابراین با برداشتن نمونه از پرزهای کوریونی می‌توان به طور کامل ژنتیک جنین را مشخص کرد.

برخی از مشکلات ژنتیکی ممکن است باعث بروز بیماری‌های خاصی درون بدن جنین شود. بهتر است این بیماری‌ها قبل از تولد جنین مشخص شوند تا مشکلی برای مادر و جنین به وجود نیاید. با کمک آزمایش نمونه برداری از پرزهای کوریونی به طور کامل اختلالات ژنتیکی در بدن نوزاد مشخص خواهد شد.

نحوه انجام آزمایش CVS

این آزمایش معمولاً در هفته‌های ۱۰ و ۱۲ بارداری انجام می‌شود. روش‌های مختلفی برای انجام این آزمایش وجود دارد.

• در یکی از روش‌ها یک لوله از طریق دهانه رحم وارد جفت می‌شود و سپس نمونه برداری می‌کند.
• در روش بعدی که ترانس شکمی نام دارد، یک سوزن از طریق شکم وارد جفت می‌شود و فرآیند نمونه برداری را انجام می‌دهد.

اینکه کدام روش برای انجام آزمایش مناسب است، کاملاً به نظر پزشک و شرایط بدنی شما بستگی دارد.

دلایل ضرورت انجام آزمایش CVS

بهتر است وقتی مادر در سه ماه اول بارداری قرار دارد، نمونه برداری از پرزهای کوریونی انجام شود تا به طور کامل وضعیت ژنتیک و کروموزوم‌های جنین مشخص شود. دلایل مختلفی وجود دارد که مادران باردار باید این آزمایش را قبل از تولد نوزاد انجام دهند. در ادامه برخی از این دلایل را برای شما بازگو می‌کنیم.

۱.سوابق بیماریهای ژنتیکی خانوادگی

 بسیاری از افراد در خانواده‌های خود سابقۀ بیماری‌های ژنتیکی دارند. بیماری‌های ژنتیکی بسیار رایج هستند و ممکن است از طریق تولید مثل، به فرزند منتقل شوند. به همین دلیل لازم است مادر باردار قبل از تولد نوزاد، از این بیماری‌ها اطلاع پیدا کند. با دسترسی به کروموزوم‌های جنین به راحتی می‌توان وضعیت ژنتیکی بدن او را مشخص کرد.

۲.ناهنجاری های کروموزومی

حتی اگر شما در خانواده و اطرافیان خود هیچ بیماری ژنتیکی را مشاهده نکرده باشید، باز هم لازم است از سلامت بدنی و فیزیکی فرزند خود کاملاً مطمئن شوید. معمولاً در اثر عوامل مختلفی ممکن است ناهنجاری‌های کروموزومی در بدن جنین به وجود بیاید. لازم است قبل از رشد بیش از اندازۀ جنین از این بابت مطمئن شد.

به عنوان مثال در صورتی که تعداد کروموزوم‌های بدن نوزاد از ۴۶ بیشتر یا کمتر باشد، ممکن است مشکلات بسیار زیادی به وجود بیاید. در صورت وجود ۴۵ کروموزوم در بدن نوزاد، امکان مرگ نوزاد وجود خواهد داشت. همچنین در صورتی که تعداد کروموزوم‌های نوزاد ۴۷ باشد، امکان به ایجاد سندروم داون نیز بالا خواهد بود. بنابراین باید ناهنجاری‌های کروموزومی از طریق آزمایش تشخیص داده شوند.

۳.اختلال متابولیک در مادر بالای ۳۵ سال

گاهی اوقات ممکن است بدن مادر باردار شرایط مناسبی را برای بارداری و زایمان نداشته باشد. این اختلالات باید قبل از بارداری و در زمانی که جنین هنوز بسیار کوچک است تشخیص داده شود. بروز اختلالات متابولیکی در مادران بالای ۳۵ سال بیشتر خواهد بود.

اگر بخواهیم این موضوع را به شکل ساده‌تری برای شما توضیح دهیم، باید بگوییم در بدن دختران و بانوان، تخمک‌ها از ابتدا وجود دارند و هر ماه حدود یک تخمک از بدن آزاد می‌شود. هرچه که سن زنان افزایش پیدا کند، فرایند تخمک گذاری دیرتر انجام خواهد شد. گاهی اوقات ممکن است به دلیل افزایش سن بانوان، تخمک آنها آسیب دیده باشد یا تخمکی که آزاد شده و منجر به بارداری شده است دچار مشکل باشد؛ همه این مسائل باید قبل از زایمان بررسی شوند.

خطرات آزمایش CVS

آزمایش CVS نیز مانند بسیاری از آزمایش‌های دیگر که در علم پزشکی انجام می‌شود، ممکن است عوارض محدودی را برای مادر باردار ایجاد کند. البته بروز این عوارض تا حدودی به شرایط فیزیکی مادر باردار و همچنین مهارت پرسنلی که آزمایش نمونه‌ برداری از پرزهای کوریونی را انجام می‌دهد بستگی دارد.

به همین دلیل مرکزی که برای انجام آزمایش مراجعه می‌کنید، باید بسیار معتبر باشد و در صورت  بروز خطا و مشکل، مسئولیت همه چیز را برعهده بگیرد. برخی از عوارضی که ممکن است با انجام این آزمایش برای مادر باردار رخ دهد، شامل موارد زیر هستند:

۱.گرفتگی شکم

به دلیل ورود لوله مخصوص به داخل رحم، ممکن است گرفتگی شکم بعد از انجام آزمایش رخ دهد. البته این گرفتگی چندان شدید نیست و بعد از مدتی برطرف می‌شود. در صورتی که احساس کردید درد و گرفتگی شکم شما بعد از گذشت چند ساعت ادامه پیدا کرده است، لازم است به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت داخلی بدن شما بررسی شود.

۲.خونریزی یا نشت مایع آمنیوتیک

در صورتی که فرآیند نمونه‌ برداری از پرزهای کوریونی با دقت انجام نشود، ممکن است ابزاری که برای نمونه برداری وارد بدن می‌شود با بخش‌های مختلف داخلی بدن برخورد کرده و باعث خونریزی شود. این خونریزی در صورتی که نزدیک به جفت انجام شود، بسیار خطرناک خواهد بود. همچنین ممکن است مایع آمنیوتیک نشت پیدا کند. پزشکی که این آزمایش را برای شما انجام می‌دهد، باید دقت داشته باشد که لوله مورد نظر را تا حد مشخصی وارد رحم کند.

۳.عفونت

اگر ابزار آلاتی که پزشک یا پرسنل برای نمونه برداری از جفت از آن استفاده می‌کنند ضد عفونی نشده باشد، امکان بروز عفونت در بدن مادر باردار وجود خواهد داشت. به همین دلیل است که به مادران باردار توصیه می‌شود به مرکزی مراجعه کنند که بسیار تمیز و استریل بوده و مهارت پزشکان و پرسنل بسیار بالا باشد. تا زمانی که از سابقۀ کاری مرکز موردنظر مطمئن نشدید، به آن مراجعه نکنید. بروز عفونت در زمان بارداری می‌تواند مشکلات بسیار زیادی را برای شما ایجاد کند.

۴.سقط جنین

فرآیند نمونه ‌برداری از پرزهای کوریونی باید با دقت بسیار بالا انجام شود. این آزمایش در ماه‌های اول بارداری انجام می‌شود. در این ماه‌ها جنین بسیار حساس است و ممکن است با کوچکترین ضربه یا آسیبی سقط شود. البته احتمال سقط جنین در اثر نمونه‌ برداری از پرزهای کوریونی جفت، بسیار نادر است.

ولی نمی‌توان هیچ موردی را در رابطه با مادران باردار پیش بینی کرد. ممکن است جفت در رحم مادر باردار، پایین باشد و وسایلی که برای نمونه برداری وارد رحم می‌شود، به سرعت به جنین برخورد کرده و باعث آسیب به او شوند.

۵.زایمان زودرس

نمونه ‌برداری از پرزهای کوریونی گاهی اوقات ممکن است باعث زایمان زودرس شود؛ البته احتمال این رخداد بسیار کم است. زیرا این آزمایش در سه ماه اول بارداری انجام می‌شود. در صورتی که مادر انجام این آزمایش را به سه ماهه دوم بارداری موکول کند، احتمال زایمان زودرس وجود خواهد داشت. بنابراین این آزمایش هرچه دیرتر انجام شود، خطرناک‌تر خواهد بود.

عوامل مؤثر بر تعیین زمان آزمایش  CVS

اگرچه معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند آزمایش نمونه‌ برداری از پرزهای کوریونی در ماه‌های اول بارداری انجام شود، اما برخی از عوامل ممکن است بر زمان انجام آزمایش تأثیر گذار باشد. قبل از اینکه شما این آزمایش را انجام دهید، باید سونوگرافی انجام دهید تا وضعیت جنین مشخص شود.

 سپس باید نتیجه را برای پزشک ببرید و بر اساس بررسی پزشک، زمان دقیق انجام آزمایش برای شما تعیین خواهد شد. برخی از عواملی که بر تعیین زمان آزمایش نمونه برداری از پرزهای کوریونی تأثیرگذار هستند، شامل موارد زیر می‌باشد:

۱.بارداری زودتر از هفت هفته یا دیرتر از ۱۳ هفته

شما نباید قبل از هفت هفته برای انجام آزمایش نمونه برداری اقدام کنید. زیرا در این حالت جنین بسیار کوچک است و امکان نمونه برداری از جفت وجود نخواهد داشت. در برخی موارد حتی ممکن است به جنین آسیب نیز وارد شود.

همچنین در صورتی که بارداری شما از ۱۳ هفته عبور کرده باشد، انجام آزمایش نمونه برداری از پرزهای کوریونی بسیار سخت خواهد بود. زیرا جنین از ابعاد مشخصی بزرگتر شده و ممکن است در حین نمونه برداری آسیب ببیند. بنابراین بهترین زمان برای انجام آزمایش بین ۷ تا ۱۳ هفته است.

۲.موقعیت کودک

موقعیت قرارگیری کودک درون رحم، اهمیت بسیار زیادی دارد. گاهی اوقات نوزاد درون رحم می‌چرخد و محل سر و پاهای او جابجا می‌شود. سونوگرافی می‌تواند قبل از انجام این آزمایش وضعیت و موقعیت کودک درون جنین را مشخص کند. در صورتی که پزشک با توجه به وضعیت نوزاد انجام این آزمایش را صلاح نبیند، باید نمونه ‌برداری از پرزهای کوریونی را به تعویق بیندازید.

۳.عفونت واژن یا دهانه رحم

اگر مادر باردار به عفونت واژن یا دهانه رحم مبتلا باشد، انجام این آزمایش بسیار خطرناک خواهد بود. چرا که ممکن است عفونت از طریق تجهیزات نمونه برداری به داخل جفت و جنین منتقل شود. انتقال عفونت به درون جفت باعث می‌شود جنین آسیب بسیار زیادی ببیند. معمولاً در صورتی که عفونت داشته باشید، پزشک از شما می‌خواهد با مصرف دارو، ابتدا عفونت واژن را درمان کنید، سپس برای انجام آزمایش اقدام کنید.‌

 روش انجام CVS ترانس سرویکال

• برای انجام این روش ابتدا پزشک ابزاری به نام اسپکولوم را درون واژن شما قرار می‌دهد. این ابزار به پزشک کمک می‌کند از طریق نمایشگر، بتواند دهانه رحم را مشاهده کند.
• سپس با استفاده از یک محلول ضدعفونی کننده، دهانه رحم را استریل می‌کند تا امکان انتقال عفونت به داخل رحم وجود نداشته باشد.
• سپس پزشک یک لوله نازک را از طریق دهانه رحم به سمت پرزهای کوریونی هدایت می‌کند.
• نحوه نمونه برداری بسیار راحت است. چرا که سلول‌هایی که روی سطح جفت قرار دارند، به آرامی از طریق لوله به داخل یک سرنگ مکیده می‌شوند. در این حالت ممکن است برای مادر باردار مقداری درد یا گرفتگی خفیف ایجاد شود.

گاهی اوقات یک بار نمونه برداری برای انجام این آزمایش کافی نیست. شاید لازم باشد که پزشک چند مرتبه این کار را تکرار کند تا به مقدار مشخصی نمونه دست پیدا کند.

 روش انجام CVS ترانس شکمی

• برای انجام این روش ابتدا شکم شما باید کاملاً ضدعفونی شود. در زمانی که پزشک قصد نمونه برداری را دارد، به هیچ عنوان نباید به شکم خود دست بزنید تا عفونت و باکتری روی سطح شکم منتقل نشود.
• در این حالت پزشک یک ماده بی حس کننده موضعی به سطح پوست تزریق می‌کند تا در زمان نمونه برداری شما دردی احساس نکنید.
• سپس با استفاده از ابزارهای سونوگرافی یک سوزن بلند و نازک که تو خالی است وارد شکم شما می‌کند و به داخل رحم و جفت هدایت می‌کند. وارد شدن این سوزن به داخل شکم کمی برای شما دردناک است. ولی به دلیل اینکه از بی حسی استفاده شده است، درد چندانی حس نمی‌کنید.
• سپس این سرنگ به سطح جفت می‌رسد و سلول‌ها به آرامی به داخل سرنگ مکیده می‌شوند.
• سپس سوزن از بدن خارج می‌شود و یک چسب یا باند روی محل ورود سوزن قرار می‌گیرد.

در این روش نیز گاهی اوقات ممکن است فرآیند نمونه برداری چند مرتبه انجام شود.

سخن پایانی

در این مقاله به طور کامل در رابطه با فرآیند نمونه ‌برداری از پرزهای کوریونی و روش‌های انجام آن صحبت کردیم. آزمایش cvs یک روش مناسب برای مشخص کردن ناهنجاری‌های کروموزومی و مشکلات و اختلالات ژنتیکی جنین است.  برای افرادی که در خانوادۀ خود سابقه بیماری‌های ژنتیکی دارند، این روش کاملاً مناسب است. همچنین در صورتی که قصد دارید از سلامت فرزند خود مطمئن شوید، می‌توانید از آزمایش نمونه برداری پرزهای کوریونی برای بررسی وضعیت جنین استفاده کنید.